Η ιδέα για μετατροπή των αγροκτημάτων σε εργοστάσια παραγωγής ενέργειας έμοιαζε στην αρχή ιδανική, ενώ η στρατηγική αυτή κορυφώθηκε πέρυσι, όταν το αμερικανικό Κογκρέσο αποφάσιζε τον πενταπλασιασμό της χρήσης βιοκαυσίμων.
Η πολιτική προώθησης της αιθανόλης και άλλων βιοκαυσίμων από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. έχει προκαλέσει αντιδράσεις, ιδιαίτερα στα φτωχά κράτη, που υποστηρίζουν ότι η πολιτική αυτή οδηγεί στα ύψη τις τιμές των τροφίμων, προκαλώντας λιμό. Η διένεξη γύρω από τα βιοκαύσιμα υποχρέωσε τους ηγέτες της Δύσης να πραγματοποιήσουν στροφή 180 μοιρών, παρά τις διαβεβαιώσεις τους ότι η κούρσα στις τιμές των τροφίμων σχετίζεται έμμεσα και μόνο με την καλλιέργεια βιοκαυσίμων. Οι αυξημένες τιμές προκάλεσαν ταραχές και πολιτική αστάθεια, όπως στην Αϊτή, όπου οι διαδηλώσεις οδήγησαν τον πρωθυπουργό σε παραίτηση την περασμένη εβδομάδα.
Ζητούν αναθεώρηση
Σε σύνοδό τους στην Ουάσιγκτον το περασμένο Σαββατοκύριακο, οι υπουργοί Οικονομικών μεγάλων κρατών του κόσμου απηύθυναν έκκληση για άμεση ανάληψη δράσης, με στόχο τη μείωση των τιμών στα τρόφιμα, ενώ πολλοί από αυτούς απαίτησαν την αναθεώρηση της πολιτικής βιοκαυσίμων στη Δύση. Πολλοί ειδικοί θεωρούν άστοχη την κρατική εύνοια στα βιοκαύσιμα, υποστηρίζοντας ότι η εντατική καλλιέργεια βιοκαυσίμων προκαλεί όντως άνοδο των τιμών, που ενισχύεται σημαντικά και από άλλους παράγοντες, όπως η ξηρασία και η ταχεία οικονομική ανάπτυξη πολλών περιοχών του κόσμου, που οδήγησε σε αυξημένη ζήτηση στα διατροφικά είδη. Η οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων ετών, έβγαλε από την ανέχεια εκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη, οδήγησαν όμως σε κρίση την παγκόσμια αγορά τροφίμων.
Οι υποστηρικτές της αιθανόλης αν και συμφωνούν ότι τα βιοκαύσιμα αποτελούν έναν από τους παράγοντες της αύξησης στις τιμές των τροφίμων, αντιτείνουν ότι η συμβολή των βιοκαυσίμων στο φαινόμενο υπήρξε μικρή και ότι η εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου και η αυξημένη ζήτηση κρέατος στα αναπτυσσόμενα κράτη φέρουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τη σημερινή διατροφική κρίση. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα βιοκαύσιμα συμβάλλουν στην άνοδο των τιμών, αλλά η συμβολή τους είναι μικρή. Τα βιοκαύσιμα είναι απλά ένας εύκολος στόχος», λέει ο Ρον Λίτερερ, πρόεδρος της Ενωσης Καλλιεργητών Καλαμποκιού των ΗΠΑ.
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Τσαρλς Γκράσλεϊ της Αϊόβα χαρακτήρισε ως «ένα μεγάλο ανέκδοτο» τις πρόσφατες επικρίσεις ηγετών του εξωτερικού κατά της αιθανόλης. Ο γερουσιαστής αναρωτήθηκε γιατί οι ξένοι ηγέτες δεν κατηγορούν με την ίδια θέρμη την ξηρασία που πλήττει την Αυστραλία και οδήγησε στην καταστροφή της σοδειάς σιτηρών ή την αυξημένη ζήτηση κρέατος στις αγορές της Ινδίας και της Κίνας. «Η αιθανόλη κατασκευάζεται από καλαμπόκι. Στοιχηματίζω ότι αν βάλω έναν κουβά καλαμπόκι μπροστά σε αυτούς τους εκπροσώπους κρατών, κανείς τους δεν θα το έτρωγε», είπε ο γερουσιαστής Γκράσλεϊ, που εκφράζει την επικρατούσα πολιτική τάση στην Ουάσιγκτον, που επιμένει στη στήριξη της αιθανόλης.
Ο Τζέιμς Μαγκόβερν, δημοκρατικό μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων από τη Μασαχουσέτη, είπε ότι συνειδητοποιεί ότι το Κογκρέσο έσφαλε υποστηρίζοντας αμέριστα τα βιοκαύσιμα, χωρίς να έχει προβλέψει την επίπτωση της στήριξης αυτής στις τιμές των τροφίμων, ενώ καλεί σήμερα το Κογκρέσο να αναθεωρήσει την πολιτική του, αν και παραδέχεται ότι κάτι τέτοιο θα είναι πολύ δύσκολο.
Οι παγκόσμιες τιμές τροφίμων έχουν σημειώσει αύξηση της τάξης του 83% τα τελευταία τρία χρόνια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Το ρύζι, βασικό είδος διατροφής του μισού πληθυσμού του πλανήτη, βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τις τελευταίες εβδομάδες, με την εκτίναξη της τιμής του να οδηγεί πολλές χώρες στην επιβολή αυστηρών περιορισμών στις εξαγωγές του, σε μια προσπάθεια διασφάλισης της εσωτερικής κατανάλωσης.
Ενώ οι μέσες τιμές στα ράφια των αμερικανικών σούπερ μάρκετ αυξήθηκαν κατά 5% μέσα στον τελευταίο χρόνο, οι τιμές σε ορισμένα διατροφικά είδη πρώτης ανάγκης, όπως τα αυγά και το γάλα, έχουν σημειώσει πολύ μεγαλύτερη άνοδο. Την περασμένη Δευτέρα, ο πρόεδρος Μπους διέταξε την παροχή έκτακτης επισιτιστικής βοήθειας ύψους 200 εκατομμυρίων δολαρίων στην Αφρική «και όπου αλλού χρειαστεί», όπως ανέφερε η ανακοίνωση της προεδρίας.
Οι σκεπτικιστές αμφισβητούν, όμως εδώ και χρόνια, την αξία της αντικατάστασης καλλιεργειών τροφίμων με σοδειές κατάλληλες για παραγωγή αιθανόλης, ενώ οι βιομηχανίες του διατροφικού λιανεμπορίου και της κτηνοτροφίας στις ΗΠΑ είχαν εκφράσει τις έντονες αντιρρήσεις τους στην ψήφιση νέου ενεργειακού νόμου πέρυσι το φθινόπωρο, υποστηρίζοντας ότι οδηγούσε σε δυσβάστακτες αυξήσεις του κόστους.
Το 1/5 της σοδειάς καλαμποκιού των ΗΠΑ χρησιμεύει σήμερα στην παραγωγή αιθανόλης για καύσιμα αυτοκινήτων. Την ίδια ώρα, ολοένα και περισσότεροι καλλιεργητές σόγιας στρέφονται προς το καλαμπόκι, προκαλώντας παγκόσμια έλλειψη μαγειρικών ελαίων.
Παράπλευρη απώλεια η αποψίλωση δασών της Ν.Α. Ασίας
Η παγκόσμια αναταραχή των τελευταίων μηνών ενέτεινε την αντιπαράθεση «τρόφιμα εναντίον καυσίμων». Την Παρασκευή 11 Απριλίου, για παράδειγμα, συμβουλευτική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (ΕΕΑ) κάλεσε την Ευρωπαϊκή Ενωση να αναστείλει τα σχέδιά της για παραγωγή ποσοστού 10% του συνόλου των καυσίμων για τις μεταφορές από βιοκαύσιμα, μέχρι το 2020. Η καλοπροαίρετη σπουδή της Ευρώπης να υιοθετήσει τα βιοκαύσιμα έχει συμβάλει, σύμφωνα με τους ειδικούς της ΕΕΑ, σε σειρά αρνητικών συγκυριών, όπως στην αποψίλωση δασών της Ν.Α. Ασίας ή στην εκτίναξη των τιμών στα σιτηρά.
Ο πρώην υφυπουργός Γεωργίας των ΗΠΑ, Αύγουστος Σουμάχερ, σύμβουλος σήμερα του ιδρύματος Kellogg Foundation, υπογραμμίζει ότι η κριτική στα βιοκαύσιμα ίσως να είναι εσφαλμένη, ενώ επισημαίνει ότι διεθνείς οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά και πολλές κυβερνήσεις, έχουν κάνει ελάχιστα για να στηρίξουν την αγροτική ανάπτυξη τις τελευταίες δύο δεκαετίες. «Οι υπουργοί θα πρέπει να αντιμετωπίζουν με καχυποψία την Παγκόσμια Τράπεζα, που δεν έκανε τίποτα για να υποστηρίξει μια νέα Πράσινη Επανάσταση», είπε ο κ. Σουμάχερ, επισημαίνοντας ότι οι περισσότερες πρόσφατες εξεγέρσεις με αφορμή τις τιμές των τροφίμων αφορούσαν το ρύζι και το σιτάρι, που δεν χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιοκαυσίμων.