Ενα «τάιμ άουτ» για την Ευρώπη… Αντιμέτωποι με δύο προβλήματα χωρίς εύκολες λύσεις, ίσως χωρίς καμία λύση, οι ηγέτες της Ενωσης αποφάσισαν στη σύνοδο κορυφής της περασμένης Πέμπτης και Παρασκευής να ξανασυζητήσουν το θέμα τον Οκτώβριο, στην επόμενη συνάντησή τους.
Τα δύο προβλήματα, η ακρίβεια που, ερχόμενη από τον Τρίτο Κόσμο πλήττει την Ευρώπη και η Συνθήκη της Λισσαβώνας που, αν και προσέκρουσε στην Ιρλανδία, απειλείται τώρα ευθέως με οριστικό ναυάγιο από τον Τσέχο πρόεδρο Βάκλαβ Κλάους.
Κανένα από τα δύο προβλήματα δεν είχε έτοιμη λύση στη σύνοδο κορυφής και αν η απόφαση να αναβληθούν οι αποφάσεις για τον Οκτώβριο δείχνει εκ πρώτης όψεως προϊόν ευρωπαϊκής αβελτηρίας, σε μια άλλη ανάγνωση δίνουν στην Ενωση τη δυνατότητα να ανακτήσει την ψυχραιμία της.
Δεν είχε έρθει η ώρα
Τόσο για την ακρίβεια, όσο και για την περίπτωση της Ιρλανδίας ακούσθηκαν μέχρι και τις τελευταίες ημέρες τα πλέον υπερβολικά, από απειλές κατά της «αγνώμονος» Ιρλανδίας, μέχρι τη φορολόγηση «της κερδοσκοπίας» και την κατάργηση του ΦΠΑ στα καύσιμα, μέτρο ικανό να τινάξει οποιοδήποτε υπουργείο Οικονομικών της Ευρώπης στον αέρα ακριβώς σε μια περίοδο αυξημένων αναγκών για κοινωνικές δαπάνες. Στο κλίμα αυτό, πολύ γρήγορα κατέστη σαφές ότι δεν είχε έρθει η στιγμή για ώριμες αποφάσεις, σίγουρα στο θέμα της Ιρλανδίας, πιθανότατα δε και στο θέμα της ακρίβειας.
Ετσι, οι «27» ανανέωσαν το ραντεβού για τον Οκτώβριο, έχοντας προηγουμένως παραγγείλει δύο μελέτες: την πρώτη θα εκπονήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα αφορά τα κυρίως φορολογικού χαρακτήρα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν για την απάλυνση των συνεπειών της ραγδαίας ανόδου των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων το τελευταίο έτος. Τη δεύτερη αναλαμβάνει η κυβέρνηση του Μπράιαν Κάουεν στην Ιρλανδία και θα αφορά το «γιατί» του όχι και τις πιθανές διεξόδους για την Ενωση.
Η κύρωση από την Τσεχία
Ομως όπως ήλθαν τα πράγματα, η Τσεχία προηγείται και χρονικά της Ιρλανδίας, καθώς τον Σεπτέμβριο το τσεχικό Ανώτατο Δικαστήριο θα κρίνει κατά πόσον το Σύνταγμα της χώρας επιτρέπει καν την κύρωση της Συνθήκης, κάτι που αναγνωρίσθηκε και από τους «27» στις Βρυξέλλες.
Ομως από τη σύνοδο κορυφής, ίσως το πιο επικίνδυνο δεν είναι η αναβολή ή οι ιδιοτροπίες των Ιρλανδών, αλλά κάτι άλλο: η ειδική υποσημείωση που εισήχθη την τελευταία στιγμή και συνδέει την επικύρωση της Συνθήκης από την Τσεχία με το πόρισμα του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας αυτής, ως προς το κατά πόσον είναι συμβατή η συνθήκη με το Σύνταγμα της χώρας. Είναι η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο καταγράφεται σε επίσημο ευρωπαϊκό κείμενο κι αν ελπίδα είναι πως το δικαστήριο θα πει το μεγάλο «ναι», οι Τσέχοι θα επικυρώσουν και η υπόθεση θα ξεχασθεί, σε αντίθετη περίπτωση θα έχει αμφισβητηθεί για πρώτη φορά ευθέως το κεντρικότερο θεμέλιο ολόκληρου του ευρωπαϊκού οικοδομήματος: τα απόλυτα πρωτεία της ευρωπαϊκής έννομης τάξης επί της εθνικής, χωρίς την οποία απλώς δεν μπορεί να υπάρξει όχι Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά ούτε καν η παλαιά ΕΟΚ.
Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι ένας άλλος μεγάλος φίλος της Ευρώπης, ο Γκόρντον Μπράουν έσπευσε να συμφωνήσει και να δηλώσει ότι, αν και έχει ήδη εγκριθεί από το Κοινοβούλιο της χώρας του, η Συνθήκη δεν θα επικυρωθεί από τη Βρετανία αν δεν κρίνει πρώτα το Ανώτατο Δικαστήριο κατά πόσον έπρεπε ή όχι να έχει πραγματοποιηθεί δημοψήφισμα.
Αλλά πάλι ίσως το θέμα είναι πλέον ακαδημαϊκό, καθώς ο Τσέχος πρωθυπουργός Μίρεκ Τοπόλανεκ, παρά τους δημόσιους όρκους του περί του αντιθέτου, φάνηκε σχεδόν βέβαιος, στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις του με τους ομολόγους του ότι η συνθήκη δεν θα περάσει από το Κοινοβούλιο της χώρας του, σενάριο που δείχνει να κερδίζει έδαφος μέρα με τη μέρα. Καλού – κακού άλλωστε η Τσεχία, που αναλαμβάνει την προεδρία της Ενωσης από τον Ιανουάριο, έχει ήδη εκπονήσει δύο προγράμματα, ένα «με» κι ένα «χωρίς» Λισσαβώνα…
Ετσι, όπως εξήγησε και ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, «η Ιρλανδία είναι πρόβλημα, αλλά αν αποκτήσουμε και δεύτερο και τρίτο πρόβλημα, τότε η κατάσταση θα γίνει πολύ δύσκολη»…
Τόσο δύσκολη που ίσως το πραγματικό ερώτημα είναι όχι το τι προβλέπει η συνθήκη της Λισσαβώνας, αλλά πώς κάποια από τα στοιχεία της θα διασωθούν και θα ενταχθούν στην υφιστάμενη Συνθήκη της Νικαίας, όπως η τυπική δυνατότητα που παρέχει για διεύρυνση της Ε.Ε. πέρα από τα σημερινά 27 κράτη-μέλη.
Ετσι, μέσα σε όλα αυτά, ίσως δεν είχε και εντελώς άδικο ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος επανήλθε στις Βρυξέλλες μετά διετή απουσία, δηλώνοντας λίγο ως πολύ ότι όσο έλειψε (και… προφανώς επειδή έλειψε) η Ευρώπη έγινε… γης Μαδιάμ.