ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Μεταξύ 1884 και 1924, δεκαετίες νωρίτερα απ’ ό, τι πίστευαν οι επιστήμονες, έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του ο ιός του AIDS, σύμφωνα με νέα μελέτη, που δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση «Νature».
Γενετικές αναλύσεις τοποθετούν την εμφάνιση του θανατηφόρου ιού σε αυτή τη χρονική περίοδο, και ειδικότερα στο έτος 1908. Μέχρι σήμερα, η επιστημονική κοινότητα εκτιμούσε πως ο ιός είχε πρωτοεμφανιστεί γύρω στο 1930. Το AIDS αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το 1981. Τα νέα δεδομένα, ωστόσο, «δεν αποτελούν σταθμό στην ιατρική επιστήμη, αλλά αποκαλύπτουν ότι ο ιός ζούσε αόρατος ανάμεσά μας, ακόμη περισσότερο καιρό απ’ ό, τι νομίζαμε», λέει ένας από τους συντάκτες της μελέτης, ο δρ Μάικλ Ουόρομπεϊ, του Πανεπιστημίου της Αριζόνας. Η ομάδα των ερευνητών αποκάλυψε ότι η πρώτη εμφάνιση του ιού συμπίπτει με την περίοδο ενίσχυσης της αστυφιλίας στην αφρικανική ήπειρο και τη δημιουργία των πρώτων σύγχρονων πόλεων.
Από ιό του πιθήκου
Η επιστημονική κοινότητα εκτιμά ότι ο HIV προήλθε από ιό του πιθήκου, που μεταπήδησε στον άνθρωπο στην Αφρική, κατά πάσα πιθανότητα ως αποτέλεσμα της σφαγής πιθήκων για το κρέας τους. Πολλοί Αφρικανοί ίσως να μολύνθηκαν κατ’ αυτόν τον τρόπο, αν και ο αριθμός τους ήταν τόσο μικρός που ο ιός δεν μπόρεσε να επιβιώσει μεταξύ του ανθρώπινου είδους. Η πληθυσμιακή έκρηξη στις πόλεις της Αφρικής, όμως, ίσως να άλλαξε τα δεδομένα, ευνοώντας την εξάπλωση και «εδραίωση» του ιού, χάρη στην αύξηση της πορνείας και τις κακές υγειονομικές συνθήκες. «Οι πόλεις είναι ιδανικές για έναν ιό, όπως ο HIV», λέει ο δρ Ουόρομπεϊ, καθώς προσφέρουν στον ιό τη δυνατότητα να μολύνει μεγάλο αριθμό ανθρώπων. «Ισως ένας άνθρωπος από αγροτική περιοχή του Κονγκό, μολυσμένος με τον ιό του AIDS, να έφτασε στη Λέοπολντβιλ -σημερινή Κινσάσα- του Κονγκό. Η άφιξή του μπορεί να συγκριθεί με τη σπίθα στα ξερόχορτα», λέει ο δρ Ουόρομπεϊ.
Η μελέτη δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την ανακάλυψη δείγματος HIV, που ελήφθη από γυναίκα στην Κινσάσα του 1960. Πρόκειται για το δεύτερο δείγμα του ιού, από τη χρονική περίοδο πριν από το 1976. Το άλλο τέτοιο δείγμα χρονολογείται από το 1959 και προήλθε και αυτό από την Κινσάσα. Η επιστημονική ομάδα εκμεταλλεύθηκε το γεγονός ότι ο HIV μεταλλάσσεται ταχύτατα. Για τον λόγο αυτό, δύο στελέχη κοινής προέλευσης χάνουν σταδιακά τις μεταξύ τους γενετικές ομοιότητες. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να υπολογίσουν με ακρίβεια πόσος χρόνος χρειάστηκε για να μεταλλαχθούν τα διάφορα στελέχη του ιού.
Δύο παλιά, 100 νέα δείγματα
Η νέα μελέτη αξιοποίησε γενετικά δεδομένα από δύο παλιά δείγματα HIV, αλλά και από περισσότερα από 100 σύγχρονα δείγματα, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν ένα «γενετικό οικογενειακό δέντρο», μέχρι τον παλαιότερο κοινό πρόγονο των δειγμάτων. Οι εξετάσεις των δειγμάτων ανέδειξαν τη χρονική περίοδο 1884-1924 ως την πλέον αξιόπιστη για την «καταγωγή» του AIDS. Η νέα μελέτη «αποτελεί σαφή πρόοδο», σε σχέση με τις προηγούμενες εκτιμήσεις, που ήθελαν τον ιό να πρωτοεμφανίζεται γύρω στο 1930, λέει ο δρ Αντόνιο Φαούτσι, διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιολογίας και Λοιμωδών Νόσων των ΗΠΑ, στην πόλη Μπεθίσντα του Μέριλαντ. Οι ειδικοί τονίζουν ότι η αδυναμία εντοπισμού του ιού του AIDS, παρά την παρουσία του στον άνθρωπο για εβδομήντα τουλάχιστον χρόνια, δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς η μόλυνση μπορεί να χρειαστεί χρόνια για να οδηγήσει σε αναγνωρίσιμα συμπτώματα. Η καθυστέρηση αυτή μπορεί να αποκρύψει τον πραγματικό ρόλο του ιού, επιτρέποντας την απρόσκοπτη εξάπλωσή του στους αφρικανικούς πληθυσμούς.
