Σε μία από τις πλέον κρίσιμες περιόδους της ιστορίας της εισέρχεται η Ευρωπαϊκή Ενωση το τρέχον εξάμηνο. Μέσα σε κλίμα πρωτοφανούς οικονομικής αβεβαιότητας, η σουηδική προεδρία, που ανέλαβε πριν από λίγες ημέρες τα ηνία του Συμβουλίου, έχει να διαχειριστεί την εκκρεμότητα της επικύρωσης της Συνθήκης της Λισσαβώνας, αλλά και τα φλέγοντα ζητήματα της λαθρομετανάστευσης και της ενεργειακής εξάρτησης της Ε.Ε. από τη Ρωσία. Στο μεταξύ, οι διαβουλεύσεις και οι ζυμώσεις για τα πρόσωπα που θα ηγηθούν της Κομισιόν και της Ευρωβουλής τη νέα περίοδο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, ιδιαίτερα στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), το οποίο αναδείχθηκε ισχυρότερη παράταξη στις Ευρωεκλογές.
Η «Κ» συνομίλησε εφ’ όλης της ύλης με δύο προβεβλημένα στελέχη του ΕΛΚ: τον Γερμανό Χανς – Γκερτ Πέτεριγκ, απερχόμενο πρόεδρο της Ευρωβουλής και τον Πολωνό Ζέρζι Μπούζεκ, επικρατέστερο από τους υποψηφίους διαδόχους του. Αμφότεροι υπερασπίστηκαν τον τρόπο λειτουργίας της Ε.Ε. και αντέκρουσαν τις αιτιάσεις για «δημοκρατικό έλλειμμα». Εμφανίστηκαν δε πεπεισμένοι ότι η Συνθήκη της Λισσαβώνας θα τεθεί τελικά σε εφαρμογή πολύ σύντομα, ενισχύοντας αποφασιστικά τις αρμοδιότητες της Ευρωβουλής. Πάντως, δεν έκρυψαν τον προβληματισμό τους για τα υψηλά ποσοστά αποχής στις ευρωεκλογές και την απάθεια των πολιτών για τα τεκταινόμενα στις Βρυξέλλες.
Χανς-Γκερτ Πέτεριγκ – πρόεδρος Ευρωκοινοβουλίου
Η αγορά να εξυπηρετεί την κοινωνία
Συνέντευξη στην Ευρυδικη Μπερση
– Πιστεύετε ότι το Ευρωκοινοβούλιο θα εγκρίνει τον νέο διορισμό του Ζοζέ Μανουέλ Ντουράο Μπαρόζο ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής;
– Αυτό θα το δούμε. Αν μπορώ να εκφράσω την προσωπική μου άποψη, ελπίζω ο κ. Μπαρόζο να συγκεντρώσει ισχυρή υποστήριξη.
– Το γεγονός ότι ο κ. Μπαρόζο στερείται δημοτικότητας, όμως έχει μεγάλες πιθανότητες να διοριστεί εκ νέου, θεωρείτε ότι αποτελεί ένδειξη δημοκρατικού ελλείμματος;
– Το Ευρωκοινοβούλιο ποτέ δεν ασκούσε τόση επιρροή στην εκλογή του προέδρου της επιτροπής και στη σύσταση της ίδιας της επιτροπής όσο ασκεί σήμερα. Οι δημοκρατικές διαδικασίες βελτιώνονται, δεν βλέπω έλλειψη δημοκρατίας ή κοινοβουλευτισμού.
– Τώρα που η δική σας θητεία πλησιάζει στο τέλος της, ποιος θεωρείτε ότι θα είναι ο διάδοχός σας;
– Η απόφαση θα ληφθεί στις 7 Ιουλίου από το ΕΛΚ. Μέχρι στιγμής έχουμε δύο υποψηφίους, τον Ζέρζι Μπούζεκ, που είναι εξαιρετικός άνθρωπος και ήταν τέσσερα χρόνια πρωθυπουργός της Πολωνίας και τον Μάριο Μάουρο από την Ιταλία, αντιπρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, επίσης εξαιρετικό άνθρωπο. Κάνω την εκτίμησή μου για το ποιος θα επικρατήσει αλλά δεν θέλω να τη δημοσιοποιήσω.
Προστασία
– Τα σημάδια που λαμβάνουμε από την Ε.Ε. είναι αντιφατικά. Από τη μία τον τελευταίο καιρό η Ε.Ε. εξαίρει την έννοια της κοινωνικής προστασίας και της «κοινωνικής οικονομίας της αγοράς» και από την άλλη εκλαμβάνεται ως δύναμη για την κατάργηση των κοινωνικών κατακτήσεων. Τι πρέπει να περιμένουν οι Ευρωπαίοι υπό το φως της παρούσης οικονομικής κρίσης;
– Σωστά χρησιμοποιήσατε τον όρο Κοινωνική Οικονομία της Αγοράς και αυτή είναι η βάση του οικονομικού και κοινωνικού μας μοντέλου. Πιστεύουμε στην αγορά, που σημαίνει ότι τα άτομα με την οικονομική τους συμπεριφορά μπορούν να αποσπάσουν καλύτερα αποτελέσματα από τον καλύτερο γραφειοκράτη στις Βρυξέλλες ή στην Αθήνα, αλλά η αγορά δεν είναι κάτι αυθύπαρκτο, πρέπει να εξυπηρετεί την κοινωνία. Γι’ αυτό και μιλάμε για κοινωνική οικονομία της αγοράς και παρεμπιπτόντως αυτή κατοχυρώνεται στη Συνθήκη της Λισσαβώνας ως ευρωπαϊκή αρχή.
– Υπάρχουν πιο συγκεκριμένα παραδείγματα τομέων στους οποίους οι πολίτες θα μπορούσαν στο άμεσο μέλλον να ελπίζουν σε ευρωπαϊκή προστασία;
– Φυσικά ο χρηματοπιστωτικός είναι ένας από αυτούς τους τομείς. Σε ό,τι αφορά την κοινωνική πολιτική, η Ε.Ε. δεν μπορεί να εγγυηθεί τις συντάξεις και τα εισοδήματα αλλά πρέπει να υπάρχουν ελάχιστα στάνταρντς. Κάθε πολίτης πρέπει να απολαμβάνει ένα ελάχιστο μέτρο κοινωνικής προστασίας, αλλά η εγγύηση των συντάξεων και των μισθών θα παραμείνει στην ευθύνη των κρατών-μελών.
– Σε τέσσερις πρόσφατες υποθέσεις το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δικαίωσε την πρακτική του κοινωνικού ντάμπιγκ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επενέβη καταγγέλλοντας αυτή την ερμηνεία και θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτό είναι ένα παράδειγμα υπεράσπισης των πολιτών. Ομως επρόκειτο απλώς για ένα ψήφισμα, τι προστασία μπορεί να περιμένει κανείς από ένα απλό ψήφισμα;
– Παίρνουμε τα ψηφίσματά μας πολύ σοβαρά. Αν υπάρχουν αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, αυτές βασίζονται στην κείμενη νομοθεσία, όμως τίποτα δεν εμποδίζει τους νομοθέτες, δηλαδή το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και το Συμβούλιο των Υπουργών να αλλάξουν την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Σταθεροποίηση
– Ως πού πρέπει να φθάσει η διεύρυνση της Ε.Ε. κατά την άποψή σας;
– Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα είναι η σταθεροποίηση της Ε.Ε. Χρειαζόμαστε τη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Είμαι υπέρ της ταχείας ένταξης της Κροατίας αλλά εν συνεχεία δεν έχουμε ανάγκη νέο γύρο διεύρυνσης.
– Το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο αποφάσισε ότι ο νόμος που ενσωματώνει τη Συνθήκη της Λισσαβώνας στο γερμανικό δίκαιο πρέπει να αλλάξει για να κατοχυρωθούν τα δικαιώματα του γερμανικού κοινοβουλίου. Τι συμπεράσματα προκύπτουν από αυτή την απόφαση για την υπόλοιπη Ευρώπη;
– Είμαι ευτυχής που το συνταγματικό δικαστήριο έκρινε ότι επί της αρχής η συνθήκη της Λισσαβώνας συνάδει με το γερμανικό σύνταγμα. Εν συνεχεία το δικαστήριο αποφάσισε ότι πρέπει να υπάρχει καλύτερη επικοινωνία ανάμεσα στα δύο σώματα του γερμανικού κοινοβουλίου και στη γερμανική κυβέρνηση προτού η κυβέρνηση εκπροσωπήσει τη Γερμανία στο Συμβούλιο Υπουργών. Αυτό είναι απολύτως αποδεκτό. Πιστεύω ότι οι τροποποιήσεις θα έχουν γίνει πριν τις γερμανικές εκλογές (τέλη Σεπτεμβρίου), δίνοντας έτσι θετικό σήμα στην Ιρλανδία πριν από το δημοψήφισμα της 2ας Οκτωβρίου.
Η Συνθήκη της Λισσαβώνας αυξάνει τη δημοκρατία ενισχύοντας το Ευρωκοινοβούλιο, τα εθνικά κοινοβούλια και την τοπική αυτοδιοίκηση. Μας προσφέρει επίσης περισσότερες δυνατότητες δράσης γιατί αυξάνει τους τομείς απόφασης κατά πλειοψηφία, ισχυροποιεί τη θέση μας στις διεθνείς υποθέσεις και αυξάνει τη διαφάνεια.
– Αντλήσατε κάποιο μήνυμα από τη μεγάλη αποχή στις ευρωεκλογές;
– Ναι. Η ευρωπαϊκή πολιτική πρέπει να γίνει όλο και περισσότερο τμήμα της εθνικής πολιτικής. Χρειάζεται επίσης να πείσουμε τα μέσα ενημέρωσης, ιδίως τις τηλεοράσεις, να μην ενημερώνουν το κοινό μόνο πριν τις ευρωεκλογές αλλά σε ολόκληρη τη διάρκεια της 5ετούς θητείας του Ευρωκοινοβουλίου.
Ζέρζι Μπούζεκ – υποψήφιος πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου
Η συναίνεση, μονόδρομος για την Ε.Ε.
Συνέντευξη στον Νικο Χρυσολωρα
– Εφόσον εκλεγείτε πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις που θα έχετε να αντιμετωπίσετε;
– Η βασική μας έγνοια είναι οι πολίτες μας. Μας ανησυχούν ιδιαιτέρως τα υψηλά ποσοστά αποχής στις ευρωεκλογές και πρέπει να βρούμε τρόπους, ώστε να μην ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο στο μέλλον. Μία ακόμη πρόκληση είναι η χρηματοπιστωτική κρίση και οι επιπτώσεις που θα έχει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Τρίτον, εκκρεμεί η εφαρμογή της Συνθήκης της Λισσαβώνας, κάτι που θα ενισχύσει σημαντικά και τον ρόλο των ευρωβουλευτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τέταρτον, μας απασχολεί το ενεργειακό πρόβλημα της Ευρώπης και η διασφάλιση οδών ανεφοδιασμού της Ε.Ε. με φυσικό αέριο. Επίσης, παρεμφερές είναι και το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, όπου έχουμε μπροστά μας την πρόκληση να προστατεύσουμε το περιβάλλον, χωρίς να επιβαρύνουμε με υπέρογκα ποσά τους καταναλωτές. Τέλος, σημαντικό είναι και το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης, που έχει λάβει πλέον πανευρωπαϊκές διαστάσεις και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από μεμονωμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Σε αυτόν τον τομέα, η Ευρώπη θα πρέπει να επιδείξει αλληλεγγύη προς εκείνα τα μέλη της που δοκιμάζονται περισσότερο. Από την άλλη πλευρά όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η νόμιμη μετανάστευση βοηθάει την Ευρώπη να ξεπεράσει ένα άλλο μεγάλο της πρόβλημα, το δημογραφικό.
Για την αποχή
– Θα ήθελα να σταθούμε λίγο στο πρώτο σημείο. Πώς ακριβώς σχεδιάζετε να αναζωπυρώσετε το ενδιαφέρον των πολιτών για την Ευρώπη;
– Καταρχάς, δεν πρέπει να υπερβάλλουμε για την έκταση του προβλήματος. Στις ΗΠΑ παρατηρούνται ανάλογα ποσοστά συμμετοχής σε εκλογές και όλοι εξαίρουν «τη μεγάλη Αμερικανική δημοκρατία», ενώ στηλιτεύουν την ίδια στιγμή το «δημοκρατικό έλλειμμα» στην Ε.Ε.
– Πάντως, το γεγονός ότι τρεις στους τέσσερις Πολωνούς, για παράδειγμα, δεν προσήλθαν στις κάλπες δημιουργεί ένα πρόβλημα αντιπροσωπευτικότητας, δεν συμφωνείτε;
– Για τους περισσότερους Ευρωπαίους πολίτες, οι Βρυξέλλες είναι πολύ «μακρινές». Είναι επομένως φυσικό να μην παρακολουθούν τι ακριβώς συμβαίνει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ας μην ξεχνάμε ότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που δεν παρακολουθούν τα πολιτικά τεκταινόμενα ούτε καν στην πατρίδα τους. Επίσης, στην Ε.Ε. δεν υφίστανται κυβέρνηση και αντιπολίτευση με την παραδοσιακή έννοια του όρου, οπότε το πιο ενδιαφέρον για τους πολίτες κομμάτι της πολιτικής, η αντιπαράθεση δηλαδή, δεν απαντάται στις Βρυξέλλες. Γνωρίζουμε επομένως ότι η ευρωπαϊκή πολιτική δεν είναι τόσο «συναρπαστική», αλλά έχουμε επιλέξει συνειδητά τη συνεργασία.
– Δεν νομίζετε όμως ότι η α-πολιτική Ευρώπη των ειδικών και των τεχνοκρατών αφήνει αδιάφορους τους πολίτες της και ενισχύει τα κόμματα των άκρων;
– Η απήχηση που είχαν στις πρόσφατες εκλογές τα ακραία κόμματα οφείλεται εν πολλοίς στην οικονομική κρίση. Ανεξάρτητα από αυτό όμως, η συνεννόηση και η συναίνεση για την οποία εργαζόμαστε δεν είναι αμιγώς τεχνικού χαρακτήρα, ούτε περιορίζεται στους ειδικούς. Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες -ενίοτε και οι Φιλελεύθεροι- συμφωνούμε στην ιεράρχηση των προβλημάτων. Η συνεργασία μας είναι επομένως πολιτική. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι όλες οι παρατάξεις ψηφίζουμε τα ίδια πράγματα. Πάντως, σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επισημάνω και τον ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, τα οποία δεν προβάλουν αρκετά τα ευρωπαϊκά θέματα.
Αποφάσεις
– Θα ήθελα να σας ρωτήσω αν -μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λισσαβώνας- οι ευρωπαϊκές εφημερίδες δεν θα πρέπει απλώς να έχουν ανταποκριτές στις Βρυξέλλες, όπως τώρα, αλλά να μεταφέρουν εκεί και τα γραφεία τους, αφού ελάχιστες αποφάσεις θα επαφίενται πλέον στα εθνικά κοινοβούλια.
– Αντιθέτως, η Συνθήκη της Λισσαβώνας ενισχύει τα κοινοβούλια, τα οποία θα μπορούν να επηρεάζουν τις αποφάσεις του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Η Ε.Ε. δεν είναι ομόσπονδο κράτος. Απλώς, μετά την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισσαβώνας, το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο θα αποκτήσει περισσότερες αρμοδιότητες. Αυτό βέβαια συνεπάγεται και περισσότερες ευθύνες και απέναντι στα εθνικά κοινοβούλια. Αλλωστε, είναι ενδεικτική και η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Γερμανίας το οποίο αποφάνθηκε ότι η εθνική κυριαρχία δεν υπονομεύεται από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας.
Γραφειοκρατία
– Θα μειωθεί και η γραφειοκρατία πιστεύετε με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας;
– Κοιτάξτε, έχουμε έναν προϋπολογισμό χιλίων δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία διοχετεύονται σε 27 κράτη-μέλη, με διαφορετικές κουλτούρες και νομοθεσίες. Οπότε η γραφειοκρατία είναι σε έναν βαθμό απαραίτητη. Επιπλέον, σε αντίθεση με τα εθνικά κράτη, εμείς έχουμε τρεις πυλώνες διακυβέρνησης (το Συμβούλιο, το Κοινοβούλιο και την Επιτροπή), κάτι που περιπλέκει τα πράγματα. Τέλος, προκειμένου να συγκεράσουμε τις απόψεις όλων των εμπλεκομένων, απαιτούνται συζητήσεις επί συζητήσεων. Ολα τα παραπάνω βεβαίως δεν σημαίνουν ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων δεν επιδέχεται βελτιώσεων.
– Είστε αισιόδοξος ότι οι Ιρλανδοί θα εγκρίνουν τη Συνθήκη στο νέο δημοψήφισμά τους;
– Ναι, γιατί είδαν πόσο τους βοήθησε η Ευρωπαϊκή Ενωση στην οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουν.
– Υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο αν πουν και πάλι «όχι»;
– Οχι, δεν υπάρχει.
