Από την εποχή που ο Νιλ Αρμστρονγκ με τον Μπαζ Ολντριν και τον Μάικλ Κόλινς πραγματοποίησαν εκείνο το «τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα», εκατοντάδες ντοκιμαντέρ και βιβλία -αλλά και αναρίθμητα άρθρα σε εφημερίδες και εκπομπές σε τηλεοπτικούς σταθμούς από όλο τον κόσμο- περιέγραψαν τον άθλο της διαστημικής αποστολής. Λίγοι γνωρίζουν ή θυμούνται μικρά παραλειπόμενα και ευτράπελα συνδεδεμένα με την ιστορική αποστολή. Ας δούμε μερικά από αυτά:
– H 16η Ιουλίου 1969 έμεινε στην ιστορία ως η ημερομηνία απογείωσης του Apollo 11. Τότε, όμως, η NASA δεν απέκλειε το ενδεχόμενο το διαστημόπλοιο να εκραγεί κατά την εκτόξευση, με αποτέλεσμα μεγάλα θραύσματα να εκσφενδονιστούν σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων. Γι’ αυτό, η εξέδρα των επισήμων βρισκόταν σε απόσταση ασφαλείας, δηλαδή 5,5 χιλιόμετρα μακριά από την εξέδρα εκτόξευσης.
– Οι κίνδυνοι, βέβαια, δεν περιορίζονταν μόνο στην απογείωση· οι επιστήμονες εκτιμούσαν πως η πτήση ίσως κατέληγε σε τραγωδία για δεκάδες λόγους. Γι’ αυτό και το επιτελείο του Ρίτσαρντ Νίξον είχε φροντίσει να πάρει τα μέτρα του, προετοιμάζοντας για τον Αμερικανό πρόεδρο κι έναν εφεδρικό… επικήδειο λόγο.
– Με τα σημερινά δεδομένα, η αποστολή στη Σελήνη πραγματοποιήθηκε με «πρωτόγονα» μέσα – ακόμη και ως προς τα «συστήματα» με τα οποία οι αστροναύτες ικανοποιούσαν τις βιολογικές τους ανάγκες. Ετσι, τουλάχιστον ένας αστροναύτης χρησιμοποίησε καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού αντιδιαρροϊκά φάρμακα για να αποφύγει την «πρόσθετη» ταλαιπωρία.
– Αν στο Διάστημα δεν χωράνε οι πολιτικές ιδεολογίες, δεν χωράνε και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις. Αυτό τουλάχιστον πίστευε η άθεη Madalyn Murray O’Hair, η οποία είχε μηνύσει τη NASA επειδή οι αστροναύτες της προγενέστερης αποστολής Apollo 8 απήγγειλαν εν πτήσει αποσπάσματα από τη Βίβλο. Πέρασαν χρόνια προτού ο Μπαζ Ολντριν αποκαλύψει πως, όταν προσεδαφίστηκε το σκάφος που τους μετέφερε, προσευχήθηκε.
– Οι ειδικοί συμφωνούν πως η πιο επικίνδυνη φάση της αποστολής ήταν η προσεδάφιση: με τους ελιγμούς που αναγκάστηκε να πραγματοποιήσει ο Αρμστρονγκ (ώστε η σεληνάκατος να μη βρεθεί πάνω σε βράχους), το διαστημόπλοιο… λίγο έλειψε να μείνει από καύσιμα.
– Το «μικρό βήμα για τον άνθρωπο» που πραγματοποίησε ο Αρμστρονγκ -ο πρώτος που πάτησε στο φεγγάρι- δεν ήταν τελικά και τόσο μικρό: το τελικό σκαλί απείχε 1,2 μέτρα από την επιφάνεια της Σελήνης, επειδή η σεληνάκατος είχε προσεδαφιστεί πολύ ομαλά και οι αναρτήσεις της δεν είχαν συμπιεστεί καθόλου.
– Τι τους δυσκόλεψε περισσότερο στη βόλτα τους στη Σελήνη; Να στερεώσουν την αστερόεσσα. Παρόλο που οι επιστήμονες προέβλεπαν πως το σεληνιακό έδαφος θα ήταν μαλακό, οι αστροναύτες ανακάλυψαν πως η Σελήνη καλύπτεται από ένα μικρό στρώμα σκόνης, κάτω από το οποίο υπάρχει σκληρός βράχος. Ετσι, ο ιστός της σημαίας στερεώθηκε σε βάθος λίγων εκατοστών – κάτι που σήμαινε ότι θα έπρεπε να προσέχουν μήπως κατά λάθος τη ρίξουν.
– Εκτός από τα διάφορα τεχνικά προβλήματα, η NASA είχε να αντιμετωπίσει την προσπάθεια αρκετών επιχειρήσεων να συνδέσουν την κατάκτηση του Διαστήματος με κάποιο από τα προϊόντα τους. Αλλωστε, η διαστημική υπηρεσία την είχε ήδη «πατήσει» με γνωστό αναψυκτικό το οποίο χρησιμοποιούσαν οι αστροναύτες στα διαστημικά προγράμματα Gemini και Apollo – γεγονός που, όπως είναι φυσικό, δεν άφησε ανεκμετάλλευτο η εταιρεία που το παρασκεύαζε. Ετσι, η NASA αρνιόταν για χρόνια να επιβεβαιώσει από ποια αλυσίδα καταστημάτων είχε προμηθευτεί τη σημαία που οι Αρμστρονγκ και Ολντριν τοποθέτησαν στη Σελήνη.
– Τα τρία μέλη της αποστολής δεν έπαψαν ποτέ να αντιμετωπίζονται σαν ινδάλματα από τους συμπατριώτες τους – κάποιες φορές, μάλιστα, με τρόπο που ταιριάζει σε αστέρες του Χόλιγουντ παρά σε αστροναύτες. Ακόμη και το 2005, μία τούφα από τα μαλλιά του ανθρώπου που πάτησε πρώτος στο φεγγάρι κόστιζε ούτε λίγο ούτε πολύ 3.000 δολάρια. Αυτό ήταν το ποσό που εισέπραξε ένας κουρέας πουλώντας τις τρίχες του Αρμστρονγκ σε κάποιον συλλέκτη, ποσό που αναγκάστηκε να δωρίσει τελικά σε φιλανθρωπικό ίδρυμα μετά τη μήνυση του… ιδιοκτήτη τους.
– Ο Αρμστρονγκ έχει σταματήσει τα τελευταία χρόνια να δίνει αυτόγραφα, όταν αντιλήφθηκε ότι στο eBay ακόμη και η υπογραφή του σε ένα απλό κομμάτι χαρτί μπορεί να πουληθεί έως και 1.000 δολάρια.
– Στον αντίποδα, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η συγκεκριμένη πτήση δεν έγινε ποτέ, και πως η «κατάκτηση» της Σελήνης στην πραγματικότητα πραγματοποιήθηκε με άκρα μυστικότητα σε… κινηματογραφικό στούντιο στη Αριζόνα. Ενας από τους «αρχιερείς» αυτών των θεωριών, ο σκηνοθέτης Μπαρτ Σίμπρελ, το 2002, κατηγόρησε δημόσια τον Ολντριν ότι είναι «δειλός, ψεύτης και κλέφτης». Η αντίδραση του Ολντριν; Μία γροθιά στο πρόσωπο…
