Μπορεί η απουσία προόδου στη διαδικασία για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή να προκαλεί έναν μικρό εκνευρισμό στον Ντέιβιντ Κάμερον -ο τελευταίος δεν δίστασε την περασμένη Τρίτη να εγκαταλείψει την ξύλινη διπλωματική γλώσσα και να χαρακτηρίσει, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην Τουρκία, «φυλακή» τη Λωρίδα της Γάζας- αλλά ο Βρετανός πρωθυπουργός δεν είναι ο μόνος που αισθάνεται έτσι. «Ολα έχουν κολλήσει», υποστηρίζει ο Παλαιστίνιος βουλευτής του ισραηλινού Κοινοβουλίου, Τζαμάλ Ζαχάλκα. Το μικρό κόμμα της αραβικής μειονότητας του οποίου ηγείται έχει υιοθετήσει τη λύση της ίδρυσης δύο κρατών, πλην όμως, ο κ. Ζαχάλκα δεν θεωρεί ότι η συγκεκριμένη προοπτική έχει μέλλον. «Αυτοί που κυβερνούν ενδιαφέρονται μόνο για τη διαχείριση της διαμάχης και όχι για τη διευθέτησή της», λέει. Από άλλες πηγές, δε, πληροφορούμαι ότι ο μετριοπαθής πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, βρίσκεται ένα βήμα πριν εγκαταλείψει τη λύση της ίδρυσης δύο κρατών στην οποία πίστευε από τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Την απαισιοδοξία του συμμερίζονται ουκ ολίγοι Ισραηλινοί.
Δεν αποτελεί, λοιπόν, έκπληξη ότι ο κόσμος αναζητεί άλλες λύσεις και πως κάποιοι δεν διστάζουν να επαναφέρουν στο προσκήνιο μια περιθωριοποιημένη ιδέα που μέχρι πρότινος ασπάζονταν μόνο οι εξτρεμιστές και οι ονειροπόλοι: «Τη λύση της ίδρυσης ενός και μόνο κράτους». Βάσει αυτής της προσέγγισης, οι δύο λαοί θα κληθούν να συνυπάρξουν ως ισότιμοι πολίτες υπό τη σημαία ενός κράτους. Το παράδοξο είναι ότι τη συγκεκριμένη λύση δεν προκρίνουν οι σκληροπυρηνικοί Αραβες, οι οποίοι παραδοσιακά αρνούνται να αποδεχθούν τη δημιουργία ενός εβραϊκού κράτους, ούτε οι αριστεριστές της δεκαετίας του ’80. Οχι, τη συγκεκριμένη προσέγγιση υποστηρίζει σήμερα η εθνικιστική Δεξιά του Ισραήλ. Η πιο διακεκριμένη προσωπικότητα της ισραηλινής Δεξιάς που τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της λύσης της ίδρυσης ενός και μόνο κράτους είναι -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- ο υπ. Εξωτερικών της κυβέρνησης των Μπεγκίν – Σαμίρ, Μοσέ Αρένς. Πριν από έναν μήνα, ο Αρένς υποστήριξε ότι η ισραηλινή κυβέρνηση πρέπει να εξετάσει εναλλακτικές επιλογές, όπως αυτή της ίδρυσης ενός και μόνο κράτους στο Ισραήλ και στη Δυτική Οχθη. «Οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Οχθης», έγραψε ο Αρένς στην εφημερίδα «Χααρέτς», «δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως λαός υπό κατοχή, αλλά ως ισότιμοι πολίτες». Το άρθρο του «άγγιξε» ουκ ολίγες προσωπικότητες της ισραηλινής Δεξιάς, όπως ο ιδρυτής του κινήματος των Εβραίων εποίκων, Γκους Εμουνίμ και σημαντικό αριθμό βουλευτών του κυβερνώντος Λικούντ. Γιατί, λοιπόν, αυτός ο ξαφνικός έρωτας με μια προσέγγιση, η οποία μέχρι πριν από λίγα χρόνια χαρακτηριζόταν «αντισιωνιστική»; Αφενός, διότι για τους εποίκους η λύση της ίδρυσης δύο κρατών συνεπάγεται τραυματικές εμπειρίες, όπως η διάλυση αρκετών εκ των πόλεων και των χωριών που έχτισαν. Αφετέρου, οι θρησκευόμενοι Εβραίοι δεν επιθυμούν να χάσουν ούτε εκατοστό γης του τόπου που θεωρούν βιβλική τους πατρίδα. Η προώθηση της λύσης της ίδρυσης ενός και μόνο κράτους, ωστόσο, εγγυάται ότι τίποτα απ’ όλα αυτά τα δυσάρεστα για τους εποίκους και τους θρησκευόμενους δεν θα συμβεί. Και γιατί αυτή η ιδέα επανήλθε στο προσκήνιο; Ο λόγος είναι η Γάζα. Η απεμπλοκή από την περιοχή, διέγραψε με μια κίνηση 1,5 εκατ. Παλαιστινίους. Ο πληθυσμός της Δυτικής Οχθης, που υπολογίζεται στα 2 εκατ. μπορεί να απορροφηθεί από το Ισραήλ.
Παράλληλα, ολοένα και περισσότεροι Παλαιστίνιοι θεωρούν ότι είναι προτιμότερο να διεκδικήσουν ένα καλύτερο αύριο, αξιοποιώντας την πληθυσμιακή τους δυναμική στην κάλπη ενός νέου κράτους. Ας μην βιάζονται, όμως. Η ισραηλινή Δεξιά υποστηρίζει ότι στην περίπτωση αυτή τα πολιτικά δικαιώματα των Παλαιστινίων θα χορηγηθούν σταδιακά, ενώ αποκλείουν το ενδεχόμενο γενικής αναγνώρισής τους.
Είναι ξεκάθαρο ότι οι εθνικιστές του Ισραήλ πιστεύουν ότι η εποχή της λύσης ίδρυσης δύο κρατών έχει φτάσει στο τέλος της. Είναι, όμως, στο χέρι όλων εκείνων που θεωρούν πως η λύση αυτή αποτελεί την καλύτερη προοπτική για τους δύο λαούς να αποδείξουν στην ισραηλινή εθνικιστική Δεξιά ότι κάνει λάθος.