Από τον κατάλογο των πλέον φερέγγυων δανειστών αποκλείστηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία οι ΗΠΑ, με την πρωτοφανή υποβάθμιση από ΑΑΑ σε ΑΑ+ του ομοσπονδιακού χρέους της χώρας από τον οίκο αξιολόγησης Standard & Poor’s. Ο οίκος, ένας από τους τρεις μεγαλύτερους, ανακοίνωσε ότι έλαβε την απόφαση αυτή καθώς «το χάσμα μεταξύ των πολιτικών κομμάτων» περιόρισε την εμπιστοσύνη του στην ικανότητα της κυβέρνησης να διαχειριστεί την οικονομία.
«Η υποβάθμιση αντικατοπτρίζει την άποψή μας ότι η αποτελεσματικότητα, η σταθερότητα και προβλεψιμότητα των κυβερνητικών αποφάσεων και των κρατικών θεσμών έχουν εξασθενήσει σε μια περίοδο συνεχών δημοσιονομικών και οικονομικών προκλήσεων», αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο οίκος Standard & Ρoor’s.
Με εμφανή ενόχληση, η κυβέρνηση Ομπάμα αντέτεινε χθες, επισημαίνοντας ότι ο οίκος προέβη σε σοβαρό μαθηματικό σφάλμα στα έγγραφα που κατέθεσε το βράδυ της Παρασκευής στο υπουργείο Οικονομικών, υπερτιμώντας το ομοσπονδιακό χρέος κατά περίπου 2 τρισ. δολάρια. «Μια απόφαση βασισμένη σε σφάλμα 2 τρισ. δολαρίων μιλάει από μόνη της», ανέφερε εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών στην Ουάσιγκτον.
Η Standard & Poor’s είχε προειδοποιήσει για επικείμενη υποβάθμιση από τις αρχές του χρόνου με σειρά ανακοινώσεων για ανάληψη δράσης σε περίπτωση που το Κογκρέσο διαφωνούσε με την επέκταση της πιστοληπτικής ικανότητας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και με την υιοθέτηση μακροπρόθεσμου σχεδίου συρρίκνωσης του χρέους κατά 4 τρισ. την ερχόμενη δεκαετία.
Νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, ο πρόεδρος Ομπάμα υπέγραψε νόμο που προβλέπει την αύξηση των ορίων ομοσπονδιακού δανεισμού, μειώνοντας παράλληλα το χρέος κατά 2,1 τρισ. δολάρια. Την Παρασκευή, όμως, η Standard & Poor’s ειδοποίησε το υπουργείο Οικονομικών ότι σχεδιάζει να προχωρήσει στην υποβάθμιση, αποστέλλοντας -όπως προβλέπεται- αντίγραφο της ανακοίνωσής της. Υπάλληλος του υπουργείου παρατήρησε, όμως, αμέσως το σφάλμα των 2 τρισ. δολαρίων και επικοινώνησε με τον οίκο. Η Standard & Poor’s παραδέχθηκε το σφάλμα της και έστειλε νέα ανακοίνωση με διορθωμένα στοιχεία. Το συμπέρασμα του οίκου παρέμεινε, όμως, το ίδιο. Σε δεύτερη ανακοίνωσή του το πρωί του Σαββάτου, ο οίκος απέδιδε τη διαφορά των 2 τρισ. σε «μεταβολή δεδομένων» της μεθοδολογίας του, που «δεν είχε ωστόσο καμία επίπτωση στην αξιολόγηση».
Οι ΗΠΑ διατήρησαν την υψηλότερη βαθμίδα αξιολόγησης ΑΑΑ από το 1941 χάρη στην παγκόσμια πεποίθηση ότι το ισχυρότερο κράτος στον κόσμο δεν πρόκειται να χρεοκοπήσει. Επικριτές της απόφασης της Standard & Poor’s επισημαίνουν, πάντως, ότι τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα παραμένουν η ασφαλέστερη επένδυση παγκοσμίως. Από τη μεριά τους, οι οίκοι αξιολόγησης προσπαθούν να αποκαταστήσουν την τρωθείσα από πολλαπλά ατοπήματα, που οδήγησαν στην πιστωτική κρίση, αξιοπιστία τους. Επιτροπή του Κογκρέσου αποκάλεσε τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης «αναγκαία εξαρτήματα στους τροχούς της οικονομικής καταστροφής», υπενθυμίζοντας ότι τα υπεραισιόδοξα οικονομικά πρότυπα των οίκων τους οδήγησαν να συστήνουν ανεπιφύλακτα τα σύνθετα χρηματοπιστωτικά προϊόντα που αργότερα κατέρρευσαν.
Η ανακοίνωση της υποβάθμισης έγινε μετά το κλείσιμο των αγορών την Παρασκευή, ενώ αναλυτές ανέφεραν ότι δεν αναμένουν καμία άμεση αρνητική συνέπεια. Εκπρόσωπος της αμερικανικής Fed υπογράμμισε ότι η απόφαση του οίκου αξιολόγησης δεν θα επηρεάσει την ικανότητα των τραπεζών να δανείζονται χρησιμοποιώντας ως εγγύηση κρατικά ομόλογα.