Καθώς η Συρία οδεύει προς βίαιες πολιτικές αλλαγές, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ελπίζουν ότι θα αποφευχθούν επικίνδυνα κενά εξουσίας όπως το κενό που ακολούθησε την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ το 2003 και το οποίο πυροδότησε αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.
Ο πρόεδρος Ομπάμα επιζητεί μια «ελεγχόμενη μετάβαση» στη Συρία, με στόχο την απομάκρυνση του Μπασάρ αλ Ασαντ το ταχύτερο δυνατόν, χωρίς ταυτόχρονα να εκλείψει η εξουσία του συριακού κράτους.
Η ανάγκη διαφύλαξης του συριακού χημικού οπλοστασίου είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι ΗΠΑ επιμένουν στην ομαλή μετάβαση και στη συνεργασία της αντιπολίτευσης με τα αποδεκτά στελέχη του καθεστώτος και του στρατού.
Η προσέγγιση «αργά αλλά σταθερά» που υιοθετείται από τις ΗΠΑ έχει ενοχλήσει κάποιους από τους αντάρτες που ηγούνται της σουνιτικής αντιπολίτευσης και οι οποίοι προτιμούν τον αποκεφαλισμό του καθεστώτος και την επαναστατική μετάβαση.
Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι η Συρία προσεγγίζει το σημείο καμπής, μετά τη βομβιστική επίθεση της Τετάρτης, που οδήγησε στον θάνατο του γαμπρού του Ασαντ και διαβόητου στυλοβάτη του καθεστώτος Ασέφ Σαουκάτ και του υπουργού Αμυνας Νταούντ Ρατζχά, του πλέον επιφανούς χριστιανού στο καθεστώς. Στις μάχες στα προάστια της Δαμασκού, συριακά τεθωρακισμένα και ελικόπτερα επιτίθενται σε θέσεις των ανταρτών σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το κέντρο.
Σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό Αμερικανού αξιωματούχου, η Συρία είναι η «άγρια δύση» της Ανατολής. Οι δυνάμεις του Ασαντ έχουν χάσει τον έλεγχο πολλών περιοχών και «δεν μπορούν να κρατήσουν τις περιοχές που εκκαθαρίζουν». Τα σύνορα της Συρίας είναι διάτρητα, μετατρέποντας κομμάτια της χώρας σε «αντιπολιτευση-στάν»
Ο αξιωματούχος είπε ότι στο χαοτικό αυτό περιβάλλον, «όλες οι μυστικές υπηρεσίες παίζουν το παιχνίδι τους» προσπαθώντας να καταλάβουν την αντιπολίτευση και την ηγετική της ομάδα.
Εδώ και πολλές εβδομάδες, η CIA εργάζεται από κοινού με τη συριακή αντιπολίτευση σε ένα μη φονικό πρόγραμμα, που επιτρέπει στις ΗΠΑ να αξιολογούν διαφορετικές ομάδες και να τις βοηθούν σε θέματα διοίκησης και ελέγχου. Δεκάδες ισραηλινοί πράκτορες βρίσκονται επίσης στα σύνορα της Συρίας, αν και κρατούν χαμηλό προφίλ.
Στη Συρία φθάνει κανείς από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Από την Τουρκία, το Ιράκ, την Ιορδανία και τον Λίβανο. Οι δύο άξονες-κλειδιά για τη δυτική βοήθεια είναι η Τουρκία και η Ιορδανία, δύο στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ. Τα δύο δυνητικά σημεία ανάφλεξης και εξάπλωσης του θρησκευτικού πολέμου είναι ο Λίβανος και το Ιράκ. Και στις δύο αυτές χώρες υπάρχουν μεγάλες σιιτικές ένοπλες οργανώσεις σύμμαχοι του Ιράν, που υποστηρίζει τον Ασαντ.
Η πιο πιεστική ερώτηση για τους αξιωματούχους της CIA είναι το πόσο έντονη είναι η παρουσία της Αλ Κάιντα και των συμμάχων της στη συριακή αντιπολίτευση. Παρόλο που η Αλ Κάιντα είναι ένας παράγοντας, οι άλλες αντικαθεστωτικές δυνάμεις φαίνεται ότι υπόσχονται στις ΗΠΑ πως θα την εκδιώξουν – αφού ξεφορτωθούν πρώτα το καθεστώς Ασαντ. Αυτό είναι ώς ένα βαθμό καθησυχαστικό και παραπέμπει στη συμμαχία του στρατηγού Πετρέους με σουνιτικές οργανώσεις εναντίον της Αλ Κάιντα στο Ιράκ.
Ενα άλλο μήνυμα των ΗΠΑ προς τη σουνιτική αντιπολίτευση είναι ότι πρέπει να κάνει ανοίγματα προς τις συριακές μειονότητες που στηρίζουν το καθεστώς -αλεβίτες, χριστιανούς και δρούζους- και να τους διαβεβαιώσει ότι θα εκπροσωπηθούν στην κυβέρνηση που θα διαδεχθεί τον Ασαντ. Μέχρι στιγμής, ο διάλογος μεταξύ των κοινοτήτων είναι κάτι που περισσότερο ακούγεται παρά πραγματοποιείται.
Στο θέμα του σημαντικού οπλοστασίου χημικών όπλων της Συρίας, οι ΗΠΑ έχουν δύο στόχους. Να μην τα χρησιμοποιήσει ο Ασαντ εναντίον του λαού του και να μην πέσουν στα χέρια εξτρεμιστικών αντιπολιτευόμενων δυνάμεων, που να είναι σε θέση να τα χρησιμοποιήσουν.
Η Λιβύη ήταν ένα παράδειγμα για το πώς μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο χημικά όπλα εν μέσω επαναστατικού χάους. Ανθρωποι της CIA στη Λιβύη βοήθησαν τη συριακή αντιπολίτευση να ασφαλίσει τον βασικό χώρο φύλαξης των χημικών όπλων στο Γουαντάν. H CIA επίσης έφερε σε επαφή τη νέα λιβυκή κυβέρνηση με αξιωματούχους του καθεστώτος Καντάφι, οι οποίοι γνώριζαν πού βρίσκονταν τα όπλα.
Η ομάδα της CIA από κοινού με τους Λίβυους ανακάλυψε ότι πέρα από τα αποθέματα στο Γουαντάν το καθεστώς είχε εισαγάγει -πιθανώς από το Ιράν- βλήματα πυροβολικού με χημική γόμωση και τα είχε κρύψει στην ιδιαίτερη πατρίδα του Καντάφι, τη Σάμπχα, στα βάθη της ερήμου. Τα βλήματα μεταφέρθηκαν στο Γουαντάν, όπου πρόκειται να καταστραφούν υπό διεθνή επιτήρηση.
Η σύγκρουση στη Συρία, όμως, προδικάζεται πολύ πιο αιματηρή και με πολύ πιο αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα από αυτήν της Λιβύης. Μια ένδειξη του πόσο συγκρατημένοι είναι οι Αμερικανοί είναι ότι δεν μιλούν για την αποτροπή της θρησκευτικής βίας μετά την ανατροπή του Ασαντ αλλά για τη συγκράτησή της εντός ορίων.
Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να χρειάζονται τη βοήθεια της Ρωσίας στη διαχείριση της πολιτικής αλλαγής στη Συρία, αλλά οι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι όσο περισσότερο κυριαρχεί η βία, τόσο κλείνει το παράθυρο της αποτελεσματικής διεθνούς συνεργασίας.