Μια ματιά στην κρυστάλλινη σφαίρα αρκεί για να δει κανείς το μέλλον του Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων. Η χώρα είναι κατακερματισμένη, ενώ οι διάφορες περιοχές παρασύρονται στη δίνη των ανταγωνισμών. Η Καμπούλ παραμένει το κέντρο εξουσίας, εκεί όπου συγκεντρώνονται οι αντίπαλοι για να αγωνιστούν για την εθνική επικυριαρχία.
Η τελευταία εκτίμηση συνοψίζει την ιδέα του Σαάντ Μοχσενί, του εκατομμυριούχου της Καμπούλ και επικεφαλής ομίλου μέσων ενημέρωσης, γνωστού ως Moby Group. Ο Μοχσενί ετοιμάζει νέο πρωτάθλημα -Premier League- στο ποδόσφαιρο με χρηματοδότη τη Roshan Telecom Development Co., μεγάλη αφγανική επιχείρηση τηλεπικοινωνιών. Οι αγώνες θα μεταδίδονται από το τηλεοπτικό δίκτυο και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς του Μοχσενί.
Το σχέδιο αυτό είναι ένα ακόμη τεκμήριο για το πόσο έχει αλλάξει το Αφγανιστάν στο διάστημα της περασμένης δεκαετίας. Σήμερα το 60% του αφγανικού πληθυσμού παρακολουθεί τηλεόραση και στη χώρα λειτουργούν 17 εκατ. κινητά τηλέφωνα. Το 2001 όλα αυτά ήταν ανύπαρκτα.
Σήμερα στο Αφγανιστάν η κινητήριος δύναμη της αλλαγής δεν είναι η πολιτική, αλλά η αστικοποίηση.
Σίγουρα το Αφγανιστάν δεν πρόκειται να μετατραπεί σε Ελβετία στο εγγύς μέλλον, ωστόσο, δεν είναι πια ένα πρωτόγονο, αγροτικό πεδίο μαχών, όπως την εποχή της κυριαρχίας των Ταλιμπάν. Σήμερα, το μείζον πρόβλημα, σύμφωνα με αμερικανική σφυγμομέτρηση, είναι το κόστος των γάμων.
Το ποδοσφαιρικό εγχείρημα του Μοχσενί είναι μια προσπάθεια διαχρονικής, κοινωνικής, οικονομικής, φυλετικής και περιφερειακής τομής. Στο πρωτάθλημα θα μετέχουν οκτώ ομάδες, που θα εκπροσωπούν περιοχές συχνά σε πόλεμο μεταξύ τους. Κάποιες από τις ομάδες φέρουν ονόματα αρπακτικών πτηνών.
Η επιλογή των παικτών άρχισε τον Ιούλιο και αναμεταδίδεται από την τηλεόραση σε διαγωνισμό που ονομάζεται «Χλοοτάπητας». Θα επακολουθήσει τουρνουά στην Καμπούλ τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο. Εάν όλα πάνε καλά θα επαναληφθεί το 2013 (όταν τα αμερικανικά στρατεύματα θα αρχίσουν να μεταβιβάζουν ευθύνες και αρμοδιότητες) και έπειτα το 2014 (όταν τα αμερικανικά στρατεύματα θα αρχίσουν να αποχωρούν, καλώς εχόντων των πραγμάτων). Αυτό είναι το βασικό σχέδιο.
Πόσο ρεαλιστική είναι, άραγε, η ιδέα ενός Αφγανιστάν μετά τους Αμερικανούς, που σπαράσσεται στα άκρα, στο οποίο όμως η Καμπούλ θα είναι κόμβος τηλεπικοινωνιακός και εμπορικός και όπου θα διεξάγονται ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα; Ουδείς γνωρίζει την απάντηση στο ερώτημα. Κάποιες περιγραφές ως προς την τελική έκβαση άκουσα από αξιωματούχους της κυβέρνησης Ομπάμα σε πρόσφατες συζητήσεις.
Στην Ουάσιγκτον ελπίζουν ότι ο Αφγανικός Εθνικός Στρατός θα είναι αρκετά ισχυρός το 2014, ώστε να περιφρουρεί την Καμπούλ και το οδικό σύμπλεγμα που συνδέει τις μεγάλες πόλεις της χώρας. Οι τοπικοί άρχοντες (βλ. πολέμαρχοι) θα συνεχίσουν ίσως να ελέγχουν περιοχές, όμως στην κυβέρνηση Ομπάμα αμφιβάλλουν εάν οι Ταλιμπάν θα είναι σε θέση να ελέγχουν αστικά κέντρα. Το Αφγανιστάν δεν θα γίνει μια ειρηνική και ασφαλής χώρα όπως οι άλλες ανεπτυγμένες χώρες, αλλά ούτε θα κατακερματιστεί, ευελπιστούν στην Ουάσιγκτον.
Μια λιγότερο ρόδινη πρόβλεψη προέρχεται από τον Ντέξτερ Φίλκινς σε άρθρο του με τον τίτλο «Μετά την Αμερική: Ο εμφύλιος πόλεμος θα χτυπήσει το Αφγανιστάν όταν θα φύγουν οι Αμερικανοί;». Αν και με σεβασμό προς τα επιτεύγματα του αμερικανικού στρατού, ο Φίλκινς εμφανίζεται επιφυλακτικός. Κατά τη γνώμη του, Αμερικανοί και Αφγανοί βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό το κράτος της αγωνίας, που επιφέρει ο πόλεμος. Ομως, χωρίς την παρουσία των Αμερικανών μετά το 2014, ίσως ο αφγανικός στρατός να κατακερματιστεί σε φυλετικές ενότητες.
Τι θα γίνει λοιπόν; Ο αγώνας θα είναι ποδοσφαιρικός ή εμφύλιος; Προφανώς, οι προβλέψεις είναι αδύνατες, δύο παράγοντες όμως μπορούν να επιδράσουν αποτρεπτικά στην εμφύλια σύρραξη. Ο πρώτος έχει να κάνει με την παραμονή 15.000 έως 30.000 Αμερικανών στρατιωτών, που θα αποτρέψουν την επάνοδο της Αλ Κάιντα και θα συνεχίσουν την εκπαίδευση του στρατού και των δυνάμεων ασφαλείας του Αφγανιστάν. Ο δεύτερος αφορά τη στρατηγική που θα εφαρμοστεί σε πολιτικό επίπεδο και θα είναι προσανατολισμένη προς την εθνική συμφιλίωση και τη διεξαγωγή εκλογών το 2014 για την ανάδειξη νέας πολιτικής ηγεσίας, που θα διαδεχθεί τον διεφθαρμένο πρόεδρο Χαμίντ Καρζάι. Ατυχώς, η αναγκαία αυτή μετάβαση δεν χαίρει της δέουσας προσοχής στην Ουάσιγκτον, απορροφημένη καθώς είναι με τη στρατιωτική αποχώρηση.
Υποψιάζομαι ότι για τους περισσότερους Αμερικανούς το Αφγανιστάν είναι χαμένη υπόθεση. Ισως η χώρα όντως να οδεύει προς την πραγμάτωση του πλέον σκοτεινού σεναρίου, όπως το περιγράφει ο Φίλκινς. Υπάρχουν, όμως, τρόποι όχι και τόσο δαπανηροί, με τους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να περιορίσουν τον κίνδυνο μιας αφγανικής έκρηξης – και να διασφαλίσουν μια σχετική σταθερότητα στη χώρα, ώστε οι επιχειρηματίες των μέσων ενημέρωσης να αναδείξουν το αγαπημένο άθλημα του Αφγανιστάν, που δεν είναι ο πόλεμος, αλλά το ποδόσφαιρο.