Δεν υπάρχουν συγκρίσεις. Δεν μοιάζει με πόλεμο, ούτε με πανούκλα, ούτε με χρηματιστηριακό κραχ. Ιστορικά και ψυχολογικά δεν έχουμε τα εργαλεία ώστε να το κατανοήσουμε, γι’ αυτό και τόσοι πολλοί αρνούνται να δεχθούν ότι συμβαίνει.
Αυτό που ζούμε είναι η αλλαγή στη φυσική της γήινης ατμόσφαιρας. Τρεις εβδομάδες πριν από το πιθανότερο μίνιμουμ, η τήξη των πάγων της Αρκτικής έχει ήδη σπάσει το ρεκόρ του 2007. Φέτος χάνεται ημερησίως 50% περισσότερος πάγος από ό,τι εκείνη τη χρονιά.
Οι ρυθμοί με τους οποίους εξελίσσεται η μεγάλη τήξη πάγων και βεβαιοτήτων είναι τόσο πολύ πιο γρήγοροι από όσο προέβλεπαν οι περισσότεροι επιστήμονες, ώστε ένας από αυτούς αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι «όλα όσα έχω μάθει είναι ήδη πεπαλαιωμένα». Στην τελευταία έκθεση, που δημοσιεύθηκε το 2007, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) σημείωσε ότι «σύμφωνα με ορισμένες προβλέψεις, οι πάγοι της Αρκτικής θα εξαφανίζονται στο τέλος των καλοκαιριών προς τα τέλη του 21ου αιώνα». Αυτές ήταν οι πιο ακραίες προβλέψεις από την γκάμα της επιτροπής. Τώρα ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι αυτό θα γίνει την τρέχουσα ή την επόμενη δεκαετία.
Ποιοι θα πληγούν πρώτοι
Οι εκτιμήσεις του IPCC είναι συντηρητικές, πράγμα εύλογο δεδομένου του πόσοι άνθρωποι πρέπει να τις εγκρίνουν προτού δημοσιευθούν. Εχουν υπάρξει και φορές που η επιτροπή έχει υπερβάλει στις προβλέψεις της (όπως στην εκτίμηση για την ταχύτητα τήξης των παγετώνων των Ιμαλαΐων). Αλλά όπως φαίνεται, αυτές ωχριούν μπροστά στο πόσες φορές έχει υποτιμήσει τη δυναμική της κλιματικής αλλαγής.
Η τήξη διαλύει μία ακόμη βεβαιότητα: ότι οι εύκρατες περιοχές του πλανήτη, στις οποίες ζει ο μεγάλος όγκος του πληθυσμού, θα πληγούν τελευταίες και λιγότερο, ενώ οι φτωχές περιοχές θα πληγούν σφοδρότερα. Μελέτη που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος στην επιθεώρηση Geophysical Review Letters δείχνει ότι η υπερθέρμανση της Αρκτικής είναι πιθανότατα υπεύθυνη για τα ακραία φαινόμενα που τώρα πλήττουν τις λεγόμενες εύκρατες χώρες.
Το βόρειο πολικό τζετ στριμ είναι ένα ρεύμα αέρος, πλάτους αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων, που κινείται προς ανατολάς στο βόρειο ημισφαίριο. Το ρεύμα λειτουργεί ως φράγμα, διαχωρίζοντας τον κρύο και υγρό καιρό του βορρά από τον πιο θερμό και ξηρό καιρό του νότου. Πολύ συχνά, ο καιρός μας επηρεάζεται από τους μεγάλους μαιάνδρους -κύματα Rosby- που σχηματίζει το τζετ στριμ.
Η έρευνα δείχνει ότι η άνοδος της θερμοκρασίας της Αρκτικής καθυστερεί τα κύματα Rosby και τα κάνει φαρδύτερα και πιο απότομα. Αντί να αλλάζει γρήγορα, ο καιρός μένει κολλημένος στα ίδια και στα ίδια. Οι περιοχές στα νότια του ακινητοποιημένου μαιάνδρου περιμένουν εβδομάδες και μήνες τη βροχή. Οι περιοχές προς βορρά ή αυτές που βρίσκονται ακριβώς από κάτω του περιμένουν εβδομάδες ή μήνες να σταματήσει η βροχή. Αντί φυσιολογικής εναλλαγής λιακάδας και βροχής, έχουμε ή ξηρασία ή πλημμύρες. Τον χειμώνα, ένας αργός, απότομος μαίανδρος μπορεί να μας συνδέσει απευθείας με την Αρκτική, μεταφέροντας την παγωνιά και το χιόνι πολύ πιο νότια από τα συνηθισμένα. Αυτός ο μηχανισμός βοηθάει να εξηγηθούν τα παρατεταμένης διάρκειας -και άρα ακραία- καιρικά φαινόμενα στο βόρειο ημισφαίριο.
Το φετινό ρεκόρ σημαίνει ότι έχει χαθεί 30% περισσότερος πάγος σε σχέση με τον πολύχρονο μέσο όρο. Οταν η απώλεια ανεβεί στο 50% ή στο 70% ή στο 90% οι επιδράσεις θα είναι πιθανότατα σφοδρότερες.
Η μία και ομόφωνη απάντηση των κυβερνήσεών μας στο λιώσιμο των πάγων ήταν να διευκολύνουν την άντληση του πετρελαίου και την αλιεία των ψαριών στις άλλοτε παγωμένες θάλασσες.
Θέλουν να επωφεληθούν
Οι εταιρείες που προκάλεσαν αυτήν την καταστροφή πασχίζουν να επωφεληθούν από αυτήν. Την Κυριακή η Shell ζήτησε παράταση της περιόδου διερευνητικών γεωτρήσεων στη θάλασσα Τσούτσι, βορειοδυτικά της Αλάσκας. Ετσι, οι εργασίες της θα πλησιάσουν πολύ την ημέρα που ο πάγος θα επιστρέψει, εγκλωβίζοντας ενδεχόμενες πετρελαιοκηλίδες. H ρωσική Gazprom άδραξε την ευκαιρία για εξορύξεις στη θάλασσα Πετσόρα, βορειοανατολικά του Μουρμάνσκ.
Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές, ακτιβιστές της Green-peace έχουν αλυσοδεθεί στο σκάφος τροφοδοσίας της Gazprom, εμποδίζοντας τη λειτουργία της πλατφόρμας.
Αυτό λοιπόν θα λένε τα παιδιά μας; Οτι καταστρέψαμε τις ευνοϊκές συνθήκες στις οποίες βασίζεται ο θαυμαστός κόσμος μας και εν συνεχεία χρησιμοποιήσαμε την ευκαιρία αυτή για να προξενήσουμε ακόμη μεγαλύτερη ζημιά; Ολοι βέβαια μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είχαμε άλλα άμεσα προβλήματα κατά νουν. Αλλά αν τελικά δεν κινητοποιηθούμε, τα αποτελέσματα θα έρθουν με τόση βεβαιότητα όσο αν είχαμε προσπαθήσει γι’ αυτά.