Λιγότερο από δύο ημέρες πριν από την έναρξη της ειρηνευτικής διάσκεψης για τη Συρία, αύριο, Τετάρτη, στην Ελβετία, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι-Μουν απέκλεισε απ' αυτή το Ιράν, λίγο αφού το είχε προσκαλέσει, σε μια θεαματική στροφή η οποία διασώζει προσωρινά τη Γενεύη 2.
Η συριακή αντιπολίτευση είχε απειλήσει να μποϊκοτάρει τη διάσκεψη αν ήταν παρόν το Ιράν, σύμμαχος του Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Σε ανακοίνωσή του, ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης αμέσως «επιβεβαίωσε τη συμμετοχή του στη Γενεύη 2, που έχει στόχο μια πολιτική μετάβαση στη Συρία».
Αντιθέτως μία από τις κύριες συνιστώσες της αντιπολίτευσης αυτής, το Εθνικό Συριακό Συμβούλιο, ανακοίνωσε την αποχώρησή του από το Συνασπισμό για να διαμαρτυρηθεί για τη συμμετοχή του στη Γενεύη 2.
Ο Μπαν «αποφάσισε η μονοήμερη σύνοδος στο Μοντρέ (Ελβετία) να πραγματοποιηθεί χωρίς τη συμμετοχή του Ιράν», δήλωσε ο εκπρόσωπός του Μάρτιν Νεζίρκι.
Η διάσκεψη Γενεύη 2 πρόκειται να αρχίσει αύριο με μια υπουργική σύνοδο στο Μοντρέ υπό την προεδρία του Μπαν Κι-Μουν, στην οποία είναι προσκεκλημένες περίπου 40 χώρες, μεταξύ των οποίων οι μεγάλες δυνάμεις και οι άλλες χώρες της περιοχής, μεταξύ των οποίων η Σαουδική Αραβία.
Οι αντιπροσωπείες της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης πρόκειται στη συνέχεια να διαπραγματευθούν από την Παρασκευή στη Γενεύη, υπό την αιγίδα του μεσολαβητή του ΟΗΕ και του Αραβικού Συνδέσμου Λάχνταρ Μπραχίμι.
Ο Μάρτιν Νεζίρκι δικαιολόγησε την απόφαση του Μπαν επικαλούμενος την άρνηση του Ιράν να υποστηρίξει μια μεταβατική κυβέρνηση στη Συρία, όπως το προβλέπει το «ανακονωθέν της Γενεύης» που υπογράφηκε στις 30 Ιουνίου 2012 από τις μεγάλες δυνάμεις.
Παρά τις λεκτικές διαβεβαιώσεις που δόθηκαν στον Μπαν από υψηλόβαθμους ιρανούς αξιωματούχους, εξήγησε, η Τεχεράνη αρνήθηκε να επικυρώσει το ανακοινωθέν, τη στιγμή που αυτό αποτελεί «τη βάση των συζητήσεων και το στόχο» της Γενεύης 2.
Το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών είχε ανακοινώσει χθες, Δευτέρα, πως «το Ιράν θα συμμετάσχει στη διάσκεψη χωρίς προϋποθέσεις».
Το ανακοινωθέν της Γενεύης κάνει λόγο για την εγκαθίδρυση μιας μεταβατικής κυβέρνησης στη Συρία με «πλήρεις εκτελεστικές εξουσίες», κάτι που αφήνει να εννοηθεί ότι ο Μπασάρ αλ-Άσαντ θα μπορούσε να χάσει ένα μεγάλο μέρος, ακόμη και το σύνολο των προνομίων του.
Πάντα σύμφωνα με τον εκπρόσωπό του, ο Μπαν, ο οποίος επρόκειτο να αναχωρήσει χθες το βράδυ αεροπορικώς για την Ελβετία «απογητεύθηκε βαθιά από τις δημόσιες δηλώσεις του Ιράν σήμερα».
Οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία, που επιθυμούν την αποχώρηση του Μπασάρ αλ-Άσαντ, είχαν καταστήσει και οι τρεις την υποστήριξη του Ιράν σε μια δημοκρατική μετάβαση απαραίτητη προϋπόθεση για την παρουσία της χώρας αυτής στο Μοντρέ.
Ένας αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο οποίος έκανε δηλώσεις ζητώντας να μην κατονομαστεί, είχε μάλιστα καλέσει τον ΟΗΕ να «αποσύρει» την πρόσκλησή του, δήλωσε προς τους δημοσιογράφους το βράδυ της Κυριακής ο ίδιος ο Μπαν Κι-Μουν.
Έπειτα απ' αυτή την κρίση, η εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών Τζεν Ψάκι ζήτησε χθες το βράδυ «απ' όλα τα μέρη να επικεντρωθούν πλέον στο στόχο που πρέπει να επιτευχθεί: να μπει τέλος στα βάσανα του συριακου λαού και να αρχίσει επιτέλους μια πολιτική μετάβαση».
Η Ρωσία, από την πλευρά της, άλλος πιστός σύμμαχος της Δαμασκού, υποστήριξε τη Δευτέρα δια του υπουργού της επί των Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ότι ο αποκλεισμός του Ιράν θα ήταν «ένα ασυγχώρητο λάθος».
Ο Μπασάρ αλ-Άσαντ είχε ο ίδιος συμβάλει στη σκλήρυνση των θέσεων υποστηρίζοντας, σε αποκλειστική συνέντευξή του που έδωσε την Κυριακή στο Γαλλικό Πρακτορείο, πως έχει «πολλές πιθανότητες» να είναι φέτος υποψήφιος για να διαδεχθεί τον εαυτό του.
Το βράδυ του Σαββάτου, η εξόριστη συριακή αντιπολίτευση είχε άρει, έπειτα από δύσκολες διαβουλεύσεις, την τελευταία υποθήκη που βάραινε τη Γενεύη 2, αποδεχόμενη να στείλει εκεί μια αντιπροσωπεία. Όμως η πρόσκληση που απηύθυνε ο Μπαν Κι-Μουν την Κυριακή στο Ιράν είχε προκαλέσει έντονες διαβουλεύσεις μέσα σε ατμόσφαιρα κρίσης.
Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση του Μπασάρ αλ-Άσαντ και την αντιπολίτευση πρόκειται να αρχίσουν την Παρασκευή στη Γενεύη, όμως οι στόχοι των δύο στρατοπέδων μοιάζουν εντελώς ασυμβίβαστοι. Στη συνέντευξή του προς το Γαλλικό Πρακτορείο, ο σύρος πρόεδρος απέκλεισε το ενδεχόμενο να εμπιστευθεί την ηγεσία μιας μελλοντικής κυβέρνησης σ' έναν αντιπολιτευόμενο και προέβλεψε ότι ο πόλεμός του εναντίον των ανταρτών θα πάρει «πολύ καιρό».
Μετά τη διαβεβαίωση αυτή, ένας υψηλόβαθμος αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε τη Δευτέρα πως η Ουάσινγκτον έχει λάβει «πολυάριθμα μηνύματα» από την πλευρά μελών του καθεστώτος της Δαμασκού «τα οποία ανυπομονούν να βρεθεί μια ειρηνική λύση» στον εμφύλιο πόλεμο, που έχει αιματοκυλήσει τη χώρα. Περισσότεροι από 130.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από το Μάρτιο του 2011.
Επί του πεδίου, μια διπλή επίθεση καμικάζι με παγιδευμένο αυτοκίνητο σημειώθηκε χθες στη συνοριακή πόλη Μπαμπ αλ Χάουα, κοντά στα τουρκικά σύνορα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τουλάχιστον πέντε άνθρωποι, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Επίσης χθες η «Γκάρντιαν» και το CNN δημοσιοποίησαν μια έκθεση στην οποία τρεις πρώην διεθνείς εισαγγελείς κατηγορούν τη Συρία για σφαγές μεγάλης κλίμακας και βασανιστήρια.
Η έκθεση, την οποία είχε παραγγείλει το Κατάρ, χώρα που υποστηρίζει τους σύρους αντάρτες, έχει αναρτηθεί στους ιστότοπους της βρετανικής εφημερίδας και του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου και βασίζεται στη μαρτυρία και σε φωτογραφίες που προμήθευσε ένας λιποτάκτης ανωνύμως για λόγους ασφαλείας.
Ο πληροφοριοδότης, ένας φωτογράφος που δηλώνει ότι λιποτάκτησε από τη συριακή στρατιωτική αστυνομία, παρέδωσε περίπου 55.000 ψηφιακές φωτογραφίες 11.000 νεκρών κρατουμένων στους ιατροδικαστικούς εμπειρογνώμονες, οι οποίοι έχουν πάρει εντολή από το δικηγορικό γραφείο που εκπροσωπεί το Κατάρ.
Ο πληροφοριοδότης υποστηρίζει πως η άνθρωποι αυτοί έχασαν τη ζωή τους ενώ ήταν κρατούμενοι και μεταφέρθηκαν σ' ένα στρατιωτικό νοσοκομείο για να φωτογραφιστούν.
Ορισμένοι απ' αυτούς δεν έχουν πια μάτια και άλλοι φέρουν σημάδια στραγγαλισμού ή ηλεκτροσόκ, σύμφωνα με την 31σέλιδη έκθεση.
Η έκθεση συντάχθηκε από τον Ντέσμοντ ντα Σίλβα, πρώην επικεφαλής των εισαγγελέων του ειδικού δικαστηρίου για τη Σιέρα Λεόνε, τον Τζέφρι Νάις, πρώην επικεφαλής των εισαγγελέων στη δίκη του πρώην προέδρου της Γιουγκοσλαβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και τον Ντέιβιντ Κρέιν, ο οποίος απήγγειλε τις κατηγορίες εναντίον του προέδρου της Λιβερίας Τσαρλς Τέιλορ.
Οι συντάκτες της έκθεσης θεώρησαν το μάρτυρα και τις αποδείξεις του αξιόπιστους αφού τους υπέβαλαν σε «αυστηρή εξέταση» και έθεσαν το αποτέλεσμα της εργασίας τους στη διάθεση του ΟΗΕ, των κυβερνήσεων και των οργανώσεων υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.