Δυσφήμηση ιδιωτικών προσώπων διά του Τύπου
(Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 19.11.2013, Somesan και Butiuc κατά Βουλγαρίας)
Η υπόθεση αφορά ένα πεντασέλιδο άρθρο σε τοπική εφημερίδα, που εμφανίζει τους προσφεύγοντες ως εμπλεκομένους σε σεξουαλικό σκάνδαλο. Επακολούθησαν ποινικές διαδικασίες για συκοφαντική δυσφήμηση κατά του δημοσιογράφου και της πηγής του, οι οποίες οδήγησαν σε απαλλαγή, με την αιτιολογία ότι τα γεγονότα ήσαν αληθινά και ο δημοσιογράφος δεν είχε σκοπό δυσφήμησης ή εξύβρισης. Τον Ιούνιο του 2004 απορρίφθηκε και η έφεση των προσφευγόντων. Παραπονούνται ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής τους (άρθρο 8 της ΕΣΔΑ) διότι τα δικαστήρια δεν έλαβαν υπόψη ότι οι προσφεύγοντες δεν ήσαν δημόσια πρόσωπα και ότι το άρθρο δεν συνέβαλε σε κάποια δημόσια συζήτηση ενός γενικού δημοσίου ενδιαφέροντος.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο παρατηρεί ότι οι προσφεύγοντες δεν ήσαν δημόσια πρόσωπα και ότι το άρθρο προκάλεσε ιδιαίτερα βαριά βλάβη στην τιμή και την υπόληψή τους και ήταν επιβλαβές στην ψυχολογική τους ακεραιότητα και την ιδιωτική τους ζωή. Ενόψει τούτων, το Δικαστήριο δεν πείστηκε ότι τα εθνικά δικαστήρια έδωσαν την απαιτούμενη σημασία στα ερωτήματα εάν το άρθρο συνέβαλε σε δημόσια συζήτηση γενικού ενδιαφέροντος και αν οι προσφεύγοντες έπρεπε να θεωρηθούν δημόσια πρόσωπα. Ετσι, τα εθνικά δικαστήρια δεν στάθμισαν προσεκτικά το δικαίωμα του δημοσιογράφου στην ελευθερία έκφρασης και το δικαίωμα των προσφευγόντων στην ιδιωτική τους ζωή. Δέχθηκε, λοιπόν, ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ και υποχρέωσε τη Ρουμανία να πληρώσει σε κάθε έναν από τους προσφεύγοντες το ποσό των 4.500 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση.
Το ποδοσφαιρικό ματς της «Ντιναμό» Κιέβου με τους ΝΑΖΙ και δυσφήμηση διά του Τύπου
(Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 21.11.2013, Putistin κατά Ουκρανίας)
Ο πατέρας του προσφεύγοντος υπήρξε ποδοσφαιριστής της ομάδας Ντιναμό του Κιέβου. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έλαβε χώρα ο θρυλικός αγώνας μεταξύ της ομάδας Srart, στην οποία μετείχαν και ποδοσφαιριστές της Ντιναμό, με την ομάδα Flaklef της Γερμανικής Αεροπορίας. Οι Ουκρανοί, παρά τις προβλέψεις και τη διαιτησία των SS, κέρδισαν τον αγώνα και η ομάδα κατά τα λεγόμενα υπέστη αντίποινα. Μερικοί παίκτες συνελήφθησαν και στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως και τέσσερις από αυτούς αργότερα εκτελέστηκαν. Τον Απρίλη του 2001 η εφημερίδα Komsomolska Pravda δημοσίευσε άρθρο – ρεπορτάζ πάνω σε ένα φιλμ που θα γυριζόταν σχετικά με το ματς. Ο προσφεύγων θεώρησε ότι η φήμη αυτού και του πατέρα του προσεβλήθη από την πρόταση στο άρθρο ότι μερικοί από τους ποδοσφαιριστές συνεργάστηκαν με την Γκεστάπο. Τα εθνικά δικαστήρια της Ουκρανίας απέρριψαν σχετική αγωγή αποζημίωσης του προσφεύγοντος για δυσφήμηση του πατέρα του.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εκτιμά ότι ο προσφεύγων εθίγη έμμεσα από το δημοσίευμα, με την έννοια ότι η αναφορά του ονόματος του πατέρα του στο poster του 1942 που έγινε ο αγώνας δεν θα μπορούσε να οδηγήσει τον αναγνώστη σε συναγωγή συμπερασμάτων περί συνεργασίας τους με την Γκεστάπο. Ετσι, θεωρήθηκε ότι τα εθνικά δικαστήρια στάθμισαν δεόντως τα συμφέροντα του προσφεύγοντος έναντι αυτών της ελευθερίας του Τύπου και διαπίστωσαν ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ (δικαίωμα σεβασμού του ιδιωτικού και οικογενειακού βίου).
Δυσφήμηση ανωτάτου δικαστή για πράξεις στα χρόνια του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και ελευθερία Τύπου
(Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 3.12.2013, Ungvary και Irodalom KfT κατά Ουγγαρίας)
Ο πρώτος προσφεύγων είναι ιστορικός και η δεύτερη προσφεύγουσα είναι εκδοτική εταιρεία. Τον Μάη του 2007 σε περιοδικό της εταιρείας δημοσιεύθηκε άρθρο του ιστορικού, όπου αναφερόταν ότι ο κ. Κ., μέλος του Συνταγματικού Δικαστηρίου κατά τη δημοσίευση του άρθρου, την εποχή του κομμουνισμού είχε εργαστεί ως επίσημος σύνδεσμος των κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας, έγραφε αναφορές προς αυτές και υποστήριζε πολιτικές σκληρής γραμμής.
Ο κ. Κ. πέτυχε καταδίκη του περιοδικού και έγινε η επανόρθωση. Εν τούτοις, ο πρώτος προσφεύγων επανέλαβε τους ισχυρισμούς του, σε βιβλίο που δημοσιεύθηκε το 2008. Ο κ. Κ. άσκησε αγωγή στα πολιτικά δικαστήρια και πέτυχε την αμετάκλητη καταδίκη των δύο προσφευγόντων σε αποζημίωση, λόγω δυσφήμησης, ποσών 7.000 ευρώ από κοινού και 3.500 ευρώ επί πλέον ο πρώτος προσφεύγων. Παραπονούνται οι προσφεύγοντες ότι παραβιάστηκε με τις αποφάσεις των εθνικών τους δικαστηρίων το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης που προστατεύεται από το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έλαβε υπ’ όψιν ότι η προσωπική ηθική ακεραιότητα αυτών που κατέχουν υψηλές δημόσιες θέσεις, όπως ο κ. Κ., αποτελεί ζήτημα δημοσίου ελέγχου σε μια δημοκρατική κοινωνία. Οσοι, δε, κατέχουν υψηλές θέσεις πρέπει επίσης να αποδέχονται ότι η δημόσια και πολιτική τους συμπεριφορά κατά το παρελθόν παραμένει ανοικτή σε σταθερό δημόσιο έλεγχο. Ετσι, παρ’ όλο που τα δημοσιεύματα δεν αφορούν τη σημερινή συμπεριφορά του κ. Κ., αλλά τη θέση του ως εκλεγμένου αντιπροέδρου στο Κομμουνιστικό Κόμμα στο Πανεπιστήμιο το 1983, πρέπει αυτός να διαθέτει έναν υψηλότερο βαθμό ανοχής σε κριτική, αφού είχε ενεργό συμμετοχή σε οργάνωση που αποτελούσε την αναγνωρισμένη ηγέτιδα δύναμη σε ένα απολυταρχικό καθεστώς, τη Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας.
Με αυτές και άλλες, αναλυτικά αναπτυσσόμενες στην απόφαση, σκέψεις, η καταδίκη των προσφευγόντων δεν ήταν αναγκαία σε μια δημοκρατική πολιτεία, κατά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ετσι, αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ και υποχρέωσε την Ουγγαρία να καταβάλει στον πρώτο προσφεύγοντα το ποσό των 7.000 ευρώ για την υλική του ζημία και 1.800 ευρώ για έξοδα. Επίσης, να καταβάλει στη δεύτερη προσφεύγουσα κάθε ποσό που έχει πληρώσει σε εκτέλεση της απόφασης των εθνικών δικαστηρίων, εντόκως, καθώς και ποσά 3.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση και 1.800 ευρώ για δικαστικά έξοδα.