Σε συμφωνία κατέληξαν πριν από λίγη ώρα, μόλις μία εβδομάδα πριν τη λήξη της περιόδου μετάβασης, η Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο για τους όρους που θα διέπουν τις εμπορικές τους σχέσεις από την 1η Ιανουαρίου.
Αποτρέπεται, έτσι, το ενδεχόμενο μίας άτακτης εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση, που θα είχε άμεσες χαοτικές συνέπειες και που θα δηλητηρίαζε για καιρό τις σχέσεις μεταξύ των δύο μερών.
Χάρη στη συμφωνία, το εμπόριο αγαθών μεταξύ της Βρετανίας και κρατών-μελών της Ε.Ε. θα συνεχιστεί μετά την 1η Ιανουαρίου χωρίς την επιβολή δασμών. Ωστόσο η συμφωνία δεν καλύπτει τον τομέα των υπηρεσιών, που περιλαμβάνει τον χρηματοπιστωτικό κλάδο και αποτελεί το 80% της βρετανικής οικονομίας.
Η τελική σύγκλιση επιτεύχθηκε μετά από ημέρες αγωνιωδών διαπραγματεύσεων, συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών τηλεφωνικών επαφών μεταξύ του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Το κύριο αντικείμενο των επαφών των τελευταίων ημερών ήταν τα αλιευτικά δικαιώματα των Ευρωπαίων ψαράδων στα ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου από 1.1.2021. Σύμφωνα με πληροφορίες, η κ. φον ντερ Λάιεν και ο κ. Τζόνσον τις τελευταίες ημέρες είχαν καταλήξει να συζητούν για τους όρους που θα διέπουν την αλίευση συγκεκριμένων ειδών ψαριών.
Στις επόμενες ημέρες, η Βουλή των Κοινοτήτων και των Λόρδων στη Βρετανία και το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να κυρώσουν τη συμφωνία, η οποία είναι έκτασης περίπου 2.000 σελίδων. Ήδη η γερμανική προεδρία του Συμβουλίου συγκάλεσε συνάντηση των μονίμων αντιπροσώπων των κρατών-μελών (COREPER) για αύριο το πρωί (ανήμερα των Χριστουγέννων) για να εξεταστεί το κείμενο. Η ψήφος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναμένεται μετά την 1η Ιανουαρίου – συνεπώς η συμφωνία αναμένεται να ισχύσει σε προσωρινή μορφή έως τότε.
Μιλώντας προ ολίγου σε συνέντευξη Τύπου, η πρόεδρος της Κομισιόν μίλησε για μία «δίκαιη και ισορροπημένη συμφωνία», που προστατεύει τα συμφέροντα της Ε.Ε. και θέτει τα θεμέλια για μία καλή μελλοντική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο. «Έχουμε αποτελεσματικά εργαλεία για να αντιδράσουμε αν υπάρξουν στρεβλώσεις του δίκαιου ανταγωνισμού», τόνισε η κ. φον ντερ Λάιεν, ενώ μίλησε και για «πεντέμισι χρόνια πλήρους προβλεψιμότητας» για τις αλιευτικές κοινότητες της Ε.Ε. (η αναφορά ήταν στη διάρκεια της περιόδου μετάβασης που συμφωνήθηκε για τα αλιευτικά δικαιώματα των Ευρωπαίων σε βρετανικά νερά). Το Ηνωμένο Βασίλειο «είναι πλέον μία τρίτη χώρα, αλλά είναι έμπιστος εταίρος και μακρόβιος σύμμαχος», κατέληξε.
O επικεφαλής διαπραγματευτής της Ε.Ε., Μισέλ Μπαρνιέ, μίλησε για «ανακούφιση» για τη θετική έκβαση των συνομιλιών, «αναμεμιγμένη με θλίψη» για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο κ. Μπάρνιέ εξέφρασε επίσης τη λύπη του που το Λονδίνο επέλεξε να μην συνεχίσει να συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Erasmus.
Λίγο αργότερα, η Άγκελα Μέρκελ μίλησε για μία συμφωνία «ιστορικής σημασίας», που «δημιουργεί τα θεμέλια για ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις μας». Το Ηνωμένο Βασίλειο, είπε η καγκελάριος, «παραμένει ένας σημαντικός εταίρος για τη Γερμανία και την Ε.Ε.».
Με τη συμφωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο ανακτά σε σημαντικό βαθμό την εθνική του κυριαρχία, καθώς απελευθερώνεται από το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο και τη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστήριο. Το τίμημα της απελευθέρωσης αυτής είναι ότι θα έχει λιγότερη πρόσβαση στην ενιαία αγορά από μη μέλη της Ε.Ε. όπως η Νορβηγία και η Ελβετία. Όλοι οι αναλυτές συμφωνούν στην εκτίμηση ότι το γεγονός αυτό θα μειώσει το βρετανικό ΑΕΠ σε σύγκριση με την πορεία που θα είχε ακόμα και με μία πιο ήπια εκδοχή του Brexit.
Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, μία άτακτη έξοδος θα μείωνε το ΑΕΠ κατά 1,5 μονάδες το 2021. Αλλά ακόμα και με τη συμφωνία, που ισοδυναμεί με ένα συντεταγμένο πλην όμως σκληρό Brexit, η μεγέθυνση της βρετανικής οικονομίας υπολογίζεται ότι θα είναι 0,5 μονάδες χαμηλότερο ετησίως για την επόμενη δεκαετία σε σύγκριση με τις επιδόσεις αν η χώρα παρέμενε στην Ε.Ε.
Από την άλλη πλευρά, η αποχώρηση των Βρετανών είναι ένα βαρύ γεωπολιτικό πλήγμα για την Ένωση και τις βλέψεις της για έναν πιο ουσιώδη ρόλο στη διεθνή σκηνή. Η στενή συνεργασία με το Λονδίνο σε θέματα ασφαλείας και άμυνας θα είναι ζωτικής σημασίας ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι συνέπειες του ρήγματος που άνοιξε με το μοιραίο δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016.