ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Αλμα 37,7 βαθμών Κελσίου πραγματοποίησαν σε μία μόλις εβδομάδα, στα τέλη Δεκεμβρίου, οι θερμοκρασίες πάνω από την Αρκτική. Παρότι ακούγεται ανησυχητικό, πρόκειται για φυσικό φαινόμενο που σημειώνεται κάθε δύο χρόνια. Οι ειδικοί προειδοποιούν, όμως, ότι η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα ευνοεί και ενισχύει τέτοια φαινόμενα.
Η συγκεκριμένη θερμοκρασιακή αναστροφή ονομάζεται Ξαφνική Στρατοσφαιρική Θέρμανση (SSW) και αφορά τη θερμοκρασία σε υψόμετρο μεταξύ 15.000 και 30.000 μ. πάνω από την επιφάνεια της Γης. Το φαινόμενο διαταράσσει τις συνήθεις κλιματικές συνθήκες στη στρατόσφαιρα πάνω από την Αρκτική, γνωστές ως πολική δίνη, και προκαλεί ακραία καιρικά φαινόμενα σε τμήματα των βορειοανατολικών ΗΠΑ, μεταξύ άλλων. Παρότι οι άνεμοι της πολικής δίνης έχουν φορά όπως αυτή των δεικτών του ρολογιού, κινούμενοι από τα δυτικά προς τα ανατολικά πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο, το φαινόμενο SSW έχει την ικανότητα να αντιστρέψει την πορεία των ανέμων, οδηγώντας τους, μαζί με γιγάντια ψυχρά μέτωπα, προς τον Νότο. Την ίδια ώρα, το SSW ενισχύει τις χειμερινές καταιγίδες που εκδηλώνονται σε Καναδά, ΗΠΑ, Ασία και Ευρώπη.
Η στρατοσφαιρική θέρμανση που παρατηρείται τις τελευταίες ημέρες χαρακτηρίζεται από τους μετεωρολόγους «κρίσιμο» φαινόμενο, με εντυπωσιακή άνοδο της θερμοκρασίας στη στρατόσφαιρα. Παρότι η θερμοκρασία στην Αρκτική αυξάνεται με τριπλάσιο ρυθμό από όσο στον υπόλοιπο πλανήτη, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, η θερμοκρασιακή διαφορά των τελευταίων ημερών προκαλεί την απορία των ειδικών. Σύμφωνα με τον μετεωρολόγο Τζούντα Κοέν, η καθυστέρηση στον σχηματισμό θαλάσσιου πάγου στην Αρκτική εξαιτίας του θερμού καλοκαιριού έδωσε το έναυσμα για αλληλουχία γεγονότων, που κατέληξαν στο φαινόμενο SSW.
Ο Κοέν εκτιμά ότι η διαδικασία θέρμανσης της στρατόσφαιρας πάνω από την Αρκτική ξεκίνησε τον Οκτώβριο και συγκεκριμένα στη ΒΔ Ρωσία και τη Σκανδιναβία, με τον Αρκτικό Ωκεανό να δημιουργεί «θερμικό θόλο», μετατοπίζοντας τους θερμούς ανέμους του τζετ στριμ προς τα βόρεια. Η απουσία πάγων στον Αρκτικό Ωκεανό επιτρέπει στην ατμόσφαιρα να απορροφά περισσότερη υγρασία, την οποία απορρίπτει με τη μορφή χιονιού ανατολικά και νότια του θερμικού θόλου, δηλαδή στη Βόρεια Ευρώπη, τις ΒΑ ΗΠΑ και τη Βόρεια Ασία. Την περασμένη εβδομάδα, μετεωρολογικοί σταθμοί στη Μογγολία κατέγραψαν την υψηλότερη βαρομετρική πίεση στη γήινη Ιστορία, με 1.093 hPa. Τρεις ημέρες αργότερα, ο Βόρειος Ειρηνικός και η Αλάσκα κατέγραφαν, αντιθέτως, τα χαμηλότερα βαρομετρικά στην ιστορία τους, με 924 mbar.
«Εκτιμώ ότι τα φαινόμενα αυτά συνδέονται μεταξύ τους. Ενα ενισχυμένο βαρομετρικό υψηλό στη Σιβηρία, σε συνδυασμό με χαμηλό στις Αλεούτιες Νήσους, δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για εμφάνιση φαινομένου SSW», λέει ο Κοέν. Το στρατοσφαιρικό αυτό γεγονός παράγει επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα συνήθως δύο εβδομάδες μετά την αρχική εκδήλωσή του και η Βόρεια Ευρώπη αναμένεται να βρεθεί πρώτη στο στόχαστρο.