Ντιμπέιτ για τον αποκλεισμό του Τραμπ από τα social media

Ντιμπέιτ για τον αποκλεισμό του Τραμπ από τα social media

8' 43" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Εντονοι προβληματισμοί μετά την απόφαση Twitter και Facebook να μπλοκάρουν τους λογαριασμούς του Ντόναλντ Τραμπ.

Ισχυρά social media, αποτυχία των θεσμών

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Η απόφαση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να διαγράψουν τους λογαριασμούς του Ντόναλντ Τραμπ, μετά την ενθάρρυνση από μέρους του της εισβολής όχλου στο Καπιτώλιο, έχει προξενήσει έντονους προβληματισμούς ως προς τη φύση της σύγχρονης δημοκρατίας και τη δύναμη που έχουν αποκτήσει μέσα όπως το Facebook και το Twitter. Οι φόβοι των επενδυτών ότι επίκεινται νομοθετικοί περιορισμοί στον τρόπο λειτουργίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης οδήγησαν σε πτώση των μετοχών τους, με την κεφαλαιοποίηση του Twitter να μειώνεται κατά 5 δισεκατομμύρια δολάρια. 

Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε 88 εκατ. «ακολούθους» στο Τwitter, ενώ είχε στείλει πάνω από 56.000 tweets (σύντομα μηνύματα) χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του «Χέμινγουεϊ των 140 χαρακτήρων». Πηγές του Λευκού Οίκου ανέφεραν ότι ο αποκλεισμός «τον έκανε έξαλλο». 

«Το γεγονός ότι ένας διευθύνων σύμβουλος μιας εταιρείας μπορεί να βγάλει από την πρίζα το μεγάφωνο του προέδρου των ΗΠΑ προξενεί προβληματισμό», έγραψε ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της Ε.Ε. Τιερί Μπρετόν στην ιστοσελίδα Politico. «Δεν επιβεβαιώνεται μόνο η δύναμη των μέσων αυτών, αλλά και οι βαθιές αδυναμίες του τρόπου με τον οποίο οργανώνονται οι κοινωνίες μας στον ψηφιακό κόσμο», προσέθεσε, χαρακτηρίζοντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «συστημικούς παίκτες». 

Σύμφωνα με τον καθηγητή Νομικής του Πανεπιστημίου Ντάραμ, Τζο Μομ, το γεγονός ότι έφθασαν τα πράγματα έως εδώ προδίδει την αποτυχία των θεσμών, που έπρεπε να είχαν λειτουργήσει πριν χρειαστεί να επέμβουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Θα μπορούσε να είχε διωχθεί με βάση τη νομοθεσία που απαγορεύει την υποκίνηση μίσους, θα μπορούσε να είχε καθαιρεθεί από το κόμμα του. Το γεγονός ότι το Facebook και το Twitter προχώρησαν σε αυτή τη δυσάρεστη ενέργεια είναι αποτέλεσμα αποτυχίας σε αυτούς τους τομείς», σημείωσε ο Βρετανός νομικός. 

Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει επικρίνει την «τρομακτική αλαζονεία» των κορυφαίων εκπροσώπων των εταιρειών τεχνολογίας και οι αναλυτές προσδοκούν ότι θα λάβει μέτρα για τη μείωση της ισχύος τους. Σύμφωνα δε με τον Ευρωπαίο επίτροπο Μπρετόν, τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021 μπορεί να αποδειχθούν τόσο καθοριστικά για τον έλεγχο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όσο η 11η Σεπτεμβρίου 2001 για τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται κανόνες, σύμφωνα με τους οποίους «αυτό που είναι παράνομο στην κανονική ζωή να είναι παράνομο και στο Διαδίκτυο», είπε ο Μπρετόν. 
REUTERS, ΑΠΕ, POLITICO

Ντιμπέιτ για τον αποκλεισμό του Τραμπ από τα social media-1
To Twitter έκλεισε τον λογαριασμό του Τραμπ στις 8 Ιανουαρίου.

Για το θέμα γράφουν:

Ο πρόεδρος Τρολ

Του Θοδωρή Γεωργακόπουλου

To Twitter δεν έκανε λάθος που έκλεισε το λογαριασμό @realdonaldtrump στις 8 Ιανουαρίου του 2021. Έκανε λάθος που δεν τον είχε κλείσει στις 20 Μαΐου του 2020, όταν ο πρώην τηλεπαρουσιαστής Πρόεδρος της Αμερικής αποκαλούσε τους διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ “αλήτες” και απειλούσε πως “όταν αρχίσουν οι βανδαλισμοί, θα αρχίσουν κι οι πυροβολισμοί”. Ή, μάλλον, που δεν το έκανε στις 14 Ιουλίου του 2019, όταν καλούσε τέσσερις αμερικανίδες βουλευτές του Κονγκρέσου (οι τρεις εκ των οποίων γεννημένες στις ΗΠΑ) “να γυρίσουν πίσω στις κατεστραμμένες χώρες από όπου ήρθαν”. Ή σε πολυάριθμες άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες απειλούσε ή στοχοποιούσε πολιτικούς αντιπάλους, δημοσιογράφους και στελέχη ΜΜΕ και γενικά όποιον δεν συμπαθούσε τη συγκεκριμένη ημέρα. 

Το Twitter είναι ένα πρόγραμμα που ανήκει σε μία αμερικανική εταιρεία. Έχει αρκετά ξεκάθαρους και σαφείς κανόνες που ορίζουν το τι επιτρέπεται να κάνουν οι χρήστες που το χρησιμοποιούν και τι όχι. Μπορεί κανείς να τους διαβάσει εδώ, με παραδείγματα. Ας πούμε, η αναπαραγωγή φυλετικών ή άλλων στερεοτύπων στο Twitter απαγορεύεται. Η απεικόνιση θυμάτων του Ολοκαυτώματος ή συμβόλων όπως η σβάστικα απαγορεύεται. Η φράση “εύχομαι να πάθεις καρκίνο και να πεθάνεις” απαγορεύεται. Τα γράφει μέσα, αυτά, με σαφήνεια. Αν παραβιάζεις αυτούς τους κανόνες, το πρόγραμμα θα σε κόψει. 

Ο Τραμπ δεν ανέβαζε σβάστικες, αλλά έκανε retweet λογαριασμούς νεοναζί, και ασφαλώς και προέτρεπε τους οπαδούς του σε πράξεις βίας, υποδεικνύοντάς τους διαρκώς “στόχους”. Κάθε αναφορά του Τραμπ στο όνομα ενός (ή μιας -συνήθως μιας) “εχθρού” οδηγούσε σε ραγδαία αύξηση των απειλών κατά της ζωής της (ή του) “εχθρού”. Ως αποτέλεσμα αυτού του πολυετούς και ανελέητου multimedia bullying, σήμερα η κυβερνήτης του Μίσιγκαν Γκρέτχεν Γουίτμερ και ο μειλίχιος επιστήμονας Άντονι Φάουτσι, μεταξύ πολλών άλλων, κυκλοφορούν παντού με σωματοφύλακες για να μην τους σκοτώσουν οπαδοί του Τραμπ.  

Το πρόβλημα με το Twitter και όλες τις αντίστοιχες πλατφόρμες είναι, φυσικά, το ότι δεν μπορούν να ελέγχουν αποτελεσματικά τους κανόνες που βάζουν. Καθώς εκατομμύρια (ή δισεκατομμύρια, στην περίπτωση του Facebook) άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτά τα προγράμματα, είναι δύσκολο να εντοπιστούν όλες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι κανόνες καταπαντούνται. Στην περίπτωση του Τραμπ, δεν ήταν αυτή η δυσκολία. 

Κατά τη διάρκεια της θητείας του ο Τραμπ τουίταρε 26.000 φορές. Πολλά από αυτά τα τουιτ παραβίαζαν τους κανόνες του Twitter -πολλά ήταν, μάλιστα, πολύ χειρότερα από αυτά που έγραψε την περασμένη εβδομάδα. Ενώ για παρόμοιο περιεχόμενο το Twitter αμέσως “κατέβαζε” άλλους λογαριασμούς άγνωστων ή λιγότερο επιδραστικών χρηστών, το λογαριασμό του Τραμπ τον άφηνε. 

Η αιτιολογία ήταν, φυσικά, το ότι ο λογαριασμός αυτός ανήκει στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, ένα θεσμικό όργανο του οποίου ο λόγος, λέει, έχει διαφορετική βαρύτητα και πρέπει να προστατεύεται με διαφορετικά κριτήρια. Ποια είναι όμως αυτά τα διαφορετικά κριτήρια; Ποιος θέτει τα όρια; Προφανώς, αυτές τις ερωτήσεις δεν χρειάστηκε να τις κάνει κανείς κατά τη διάρκεια της θητείας του προηγούμενου Προέδρου, ο οποίος συμπεριφερόταν -και τουίταρε- όπως θα περίμενε κανείς από το θεσμικό του ρόλο. Και δεν θα χρειαζόταν, πιθανότατα, να τις κάνει κανείς και για οποιονδήποτε από τους προηγούμενους 43 Προέδρους. Αλλά με τον Τραμπ, το πράγμα άλλαξε. Πού είναι το όριο ανάμεσα στο “λέω τη γνώμη μου” και στο “χρησιμοποιώ την απεριόριστη ισχύ μου για να διασπείρω ψέματα που θα εξοντώσουν -ακόμα και σωματικά- τους αντιπάλους μου”; Πότε περνάς απ’ το “διαφωνώ πολιτικά με αυτό που συμβαίνει” στο “πάμε γιούργια στο Καπιτώλιο, πιστά μου πρόβατα, να ανατρέψουμε το αποτέλεσμα των εκλογών”; Κανείς δεν τα είχε σκεφτεί αυτά τα πράγματα, γιατί κανείς δεν είχε προβλέψει ότι κάποτε θα εκλεγεί Πρόεδρος των ΗΠΑ ένα ανεκδιήγητο, αποχαλινωμένο τρολ. 

Το ότι την απόφαση αυτή την παίρνει ο CEO μιας εταιρείας, βέβαια για κάποιους είναι ένα θέμα. Πράγματι, το ότι αυτές οι ιδιωτικές πλατφόρμες έχουν φτάσει να φιλοξενούν ένα υπολογίσιμο μέρος του δημόσιου διαλόγου δημιουργεί κρίσιμα ερωτήματα για το ποιος τις ελέγχει και πώς, ερωτήματα που δεν θα υπήρχαν αν η επιρροή τους ήταν μικρότερη. Από αυτή τη χρήσιμη συζήτηση, όμως, μέχρι το να επιτρέπεται σε κάποιον να προκαλεί με τα γραφτά του πραγματικό πόνο, βία, ακόμα και νεκρούς στο διηνεκές, επειδή έχει ένα θεσμικό ρόλο (για να μην μιλήσουμε καν για τα τραύματα στη δημοκρατία και τους θεσμούς, που είναι πιο δύσκολο να τα περιγράψει κανείς στους όρους χρήσης μιας υπηρεσίας), υπάρχει μια κάποια απόσταση. 

Και, βεβαίως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κανείς δεν περιορίζει την “ελευθερία του λόγου” του Προέδρου των ΗΠΑ. Θέλω να πω, είναι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ. Έχει μέσα στο κτίριο που ζει ένα ειδικό δωμάτιο με υπαλλήλους και τεχνολογικά γκάτζετ που του επιτρέπουν να μιλάει όσο θέλει και να κάνει τις λέξεις του να φτιάχνουν στα πέρατα της Γης. Έχει ολόκληρο μηχανισμό να στήνει δημόσιες ομιλίες για να μιλάει σε όσους θέλει απευθείας, όσο θέλει. Υπάρχουν δημοσιογράφοι και συνεργεία που έχουν για αποκλειστική δουλειά τους να καταγράφουν και να μεταδίδουν ότι λέει. Του έκλεισε το λογαριασμό ένα app με σήμα το πουλάκι. Δεν τον φίμωσε κανένας.

Οι σερίφηδες

Του Στάθη Ν. Καλύβα*

Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ένας δημαγωγός που βασίστηκε και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διακινήσει απίστευτα ψεύδη και να αναρριχηθεί στην εξουσία. Επίσης, είναι για λίγες ακόμη ημέρες πρόεδρος των ΗΠΑ. Πρόσφατα, το Τwitter αποφάσισε να αφαιρεί όποια μηνύματα του Τραμπ θεωρούσε πως παραβίαζαν τους όρους χρήσης του. Μετά τα γεγονότα του Καπιτωλίου, τον απέκλεισε εντελώς από αυτό, όπως έπραξε και το Facebook ισχυριζόμενο πως η έκφραση των απόψεών του συνιστούσε δημόσιο κίνδυνο. Οι δύο αυτές εταιρείες έχουν αποδεδειγμένα μεγαλύτερη ισχύ από έναν (απερχόμενο) πρόεδρο των ΗΠΑ. Είναι οι πραγματικοί σερίφηδες της πόλης.

Αφήνω κατά μέρος τη σοκαριστική υποκρισία της ανάδειξης των εταιρειών αυτών σε μονοπώλια, μέσω, μεταξύ των άλλων, και της προσέλκυσης χρηστών τύπου Τραμπ, αλλά και το γεγονός πως παρέχουν πλήρη ελευθερία λόγου σε πολιτικούς ηγέτες τρισχειρότερους από αυτόν και σε εκατομμύρια τρολ που λυμαίνονται τα δίκτυα αυτά εκτοξεύοντας τις πιο ακραίες απειλές και χυδαίες επιθέσεις εναντίον των πάντων, με πλήρη ανωνυμία και ατιμωρησία. Για να χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα πιο κοντά σε μας, όταν το Twitter χρησιμοποιήθηκε για να στοχοποιηθεί η Ελληνική Δημοκρατία στο διάστημα της κρίσης, δεν ίδρωσε το αυτί κανενός μάνατζερ των εταιρειών αυτών.

Προφανώς οι εταιρείες αυτές είναι ιδιωτικές και έχουν το δικαίωμα να αποκλείουν όποιον θέλουν, όποτε θέλουν και για όποιο λόγο θέλουν. Παράλληλα όμως, έχουν εξελιχθεί σε (ουσιαστικά) μονοπωλιακούς διαχειριστές του πιο σημαντικού δημόσιου φόρουμ και διαχειρίζονται ένα (ουσιαστικά) δημόσιο αγαθό, τον δημόσιο διάλογο και της πρόσβασης σ’ αυτόν. Προσθέστε σε αυτό και το γεγονός πως οι ίδιες αυτές εταιρείες έχουν ταυτόχρονα πλήρη και ουσιαστικά ανεξέλεγκτη πρόσβαση στα προσωπικά μας δεδομένα, όχι γιατί μας εξαναγκάζουν, αλλά γιατί τους τα παραχωρούμε για να χρησιμοποιούμε τα προϊόντα τους, και αντιλαμβάνεστε την τρομερή τους ισχύ και την αντίστοιχη εξάρτησή μας από αυτές.

Γιατί όμως δεν φτιάχνουν ο Τραμπ και οι οπαδοί του το δικό τους δίκτυο για να διακινούν εκεί τις τρέλες τους; Υπάρχει ένα τέτοιο δίκτυο, ονόματι Parler. Πριν από λίγες ημέρες όμως, τόσο η Google όσο και η Apple ανακοίνωσαν πως θα αφαιρέσουν το δίκτυο αυτό από τα ηλεκτρονικά τους καταστήματα, ουσιαστικά εξαφανίζοντάς το, ενώ η Amazon αποφάσισε να το εκδιώξει από τους σέρβερ της, απόφαση που ισοδυναμεί με το κλείσιμό του. Είναι σαν μια εφημερίδα να αποκλείεται από όλα τα περίπτερα και ψιλικατζίδικα και να της αφαιρείται η πρόσβαση σε χαρτί και μελάνι. Ολα αυτά τα τερατώδη συμβαίνουν υπό τις επευφημίες των δήθεν οπαδών του ελεύθερου λόγου, που φαίνεται να μην αντιλαμβάνονται πού μπορεί να οδηγήσουν όλα αυτά και ποιες είναι οι πιθανότητες να βρεθούν οι ίδιοι στο στόχαστρο αν (ή μάλλον όταν) αλλάξουν τα γούστα και τα συμφέροντά τους. Την ίδια ώρα, οι δικτάτορες απανταχού της Γης αποκτούν ακόμη ένα επιχείρημα για τη φίμωση των αντιπάλων τους: «Δείτε τι κάνουν στην Αμερική».

Το Διαδίκτυο έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό μέρος της καθημερινότητάς μας. Αναπτύχθηκε δίχως κανόνες, όπως άρμοζε σε μια εντελώς νέα τεχνολογία που βρισκόταν στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης. Είναι καιρός οι μεγάλες εταιρείες που το διαχειρίζονται με όρους Φαρ Ουέστ να τεθούν εντός κάποιου ρυθμιστικού πλαισίου προτού είναι πλέον αργά. Ισως έτσι να περιοριστούν οι παθογένειες τύπου Τραμπ και να προστατευθεί παράλληλα η ελευθερία του λόγου.
 
* Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος της έδρας Gladstone στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή