Σε ακρόαση της Γερουσίας για τις προσπάθειες καταπολέμησης του κορωνοϊού τον περασμένο μήνα, ο γερουσιαστής του Κεντάκι Ραντ Πολ ρώτησε τον κορυφαίο εμπειρογνώμονα για τις μολυσματικές ασθένειες στις ΗΠΑ, δρα Αντονι Φάουτσι, εάν τα εθνικά ινστιτούτα υγείας χρηματοδότησαν έρευνα «αυξημένης λειτουργικότητας» για τους κορωνοϊούς στην Κίνα. «Η έρευνα για τη βελτίωση της λειτουργίας, όπως γνωρίζετε, ενισχύει τους ιούς που προέρχονται από τα ζώα για να μολύνει ανθρώπους», δήλωσε ο γερουσιαστής. Ο Φάουτσι απέρριψε κατηγορηματικά τον ισχυρισμό. Η συζήτηση αυτή πυροδότησε αντιδράσεις τις τελευταίες εβδομάδες, κυρίως από όσους πιστεύουν ότι ο κορωνοϊός ίσως δημιουργήθηκε, αντί να μεταδόθηκε από τα ζώα σε ανθρώπους, και έστρεψε την προσοχή σε μια μακρά συζήτηση σχετικά με το κατά πόσον μια έρευνα αυξημένης λειτουργικότητας είναι πολύ επικίνδυνη για να επιτραπεί και για τους αναγκαίους περιοριστικούς κανόνες στην ερευνητική πολιτική.
Τη δεκαετία του 1970, οι ερευνητές για πρώτη φορά μετακίνησαν γονίδια από έναν οργανισμό σε άλλο για να κάνουν τα βακτήρια να παράγουν ανθρώπινη ινσουλίνη. Εξαρχής, οι επικριτές ανησυχούσαν ότι τέτοια πειράματα θα μπορούσαν κατά λάθος να δημιουργήσουν θανατηφόρα παθογόνα εάν διέφευγαν από τα εργαστήρια. Η μετακίνηση γονιδίων, όμως, δεν είναι ο μόνος τρόπος που ένας επιστήμονας μπορεί να δώσει σε έναν οργανισμό νέες ικανότητες. Οι ερευνητές μπορούν να πραγματοποιήσουν εξελικτικά πειράματα, στα οποία τα παθογόνα αναπτύσσονται στα κύτταρα ενός άλλου είδους ξενιστή. Στην αρχή δεν αναπαράγονται καλά, ωστόσο νέες μεταλλάξεις μπορούν να τους βοηθήσουν να προσαρμοστούν, βελτιώνοντας σταδιακά την απόδοσή τους.
Την προηγούμενη δεκαετία, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη διαδικασία των πολλαπλών «διαβάσεων» για να μάθουν πώς εξελίσσονται νέα στελέχη της γρίπης. Δύο ομάδες ερευνητών, από το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν και το Ιατρικό Κέντρο Ερασμος στο Ρότερνταμ, σχεδίασαν πειράματα για να προσδιορίσουν ποιες γενετικές μεταλλάξεις ήταν απαραίτητες για ένα επιτυχημένο άλμα των στελεχών από τα πουλιά στους ανθρώπους. Οταν αυτά έγιναν γνωστά στα τέλη του 2011, ορισμένοι επικριτές δήλωσαν ότι η έρευνα ήταν απερίσκεπτη και δεν πρέπει να δημοσιευθεί, επειδή φοβούνται πως άλλοι θα την αντιγράψουν και θα απελευθερώσουν κατά λάθος νέο πανδημικό στέλεχος της γρίπης. Ενα χρόνο αργότερα, το αμερικανικό υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών (HHS) πραγματοποίησε μια συνάντηση για να εξετάσει αυτό που ονόμασε «έρευνα αυξημένης λειτουργικότητας». Η κυβέρνηση παρουσίασε την πολιτική του πλαισίου P3CO, για έρευνες σχετικά με τα «ενισχυμένα πιθανά πανδημικά παθογόνα», το 2017. Η πολιτική αυτή απαιτεί από τους οργανισμούς υπό το HHS τη διεξαγωγή ειδικής εξέτασης των αιτήσεων επιχορήγησης για οποιαδήποτε έρευνα σχετικά με «μια πηγή πιθανής μελλοντικής πανδημίας».
Η πολιτική P3CO έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα, σύμφωνα με τον μικροβιολόγο στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και μέλος του Εθνικού Συμβουλευτικού Συμβουλίου Επιστήμης των ΗΠΑ για τη Βιοασφάλεια Ντέιβιντ Ρέλμαν, καθώς ισχύει μόνο για τη διαδικασία επιχορήγησης σε εταιρείες που αποτελούν μέρος του HHS. Ο δρ Ρέλμαν σε συνεδρίαση του συμβουλίου, τον Ιανουάριο του 2020, αντιτάχθηκε στην έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο έγκρισης δύο ερευνητικών προτάσεων. Ωστόσο, η φύση της διαδικασίας δεν ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα, δήλωσε ο μοριακός βιολόγος στο Rutgers Ρίτσαρντ Ιμπραϊτ αλλά το ότι η έρευνα δεν εξετάστηκε σύμφωνα με την πολιτική που καθορίζει το HHS, η οποία περιλαμβάνει το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, που διευθύνεται από τον δρα Φάουτσι.
Ο δρ Ρέλμαν προειδοποιεί ότι οι νομικοί περιορισμοί μπορούν επίσης να δημιουργήσουν προβλήματα. Η τρέχουσα πολιτική του HHS δεν προσφέρει αρκετές κατευθυντήριες γραμμές για τη συνεργασία με επιστήμονες άλλων χωρών. Ορισμένα κράτη έχουν διαφορετικές πολιτικές σχετικά με την έρευνα αυξημένης λειτουργικότητας, ενώ άλλα δεν έχουν θεσπίσει νομοθεσία. Κατά ειρωνικό τρόπο, η πανδημία καθυστερεί τις συζητήσεις για τα θέματα αυτά, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο κορωνοϊός θα επηρεάσει τη μορφή της συζήτησης.
Yπέρ και κατά
Πολλά πειράματα αυξημένης λειτουργικότητας δεν θα αποτελούσαν ποτέ υπαρξιακή απειλή, ενώ αντιθέτως έχουν προσφέρει τεράστια οφέλη στην ανθρωπότητα. Το 1937, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν πέρασαν τον ιό του κίτρινου πυρετού μέσω των κυττάρων κοτόπουλου αυτός έχασε την ικανότητα να προκαλεί ασθένεια στους ανθρώπους – μια ανακάλυψη που οδήγησε στο εμβόλιο για τον κίτρινο πυρετό. Ομοίως, οι ιοί του έρπητος έχουν σχεδιαστεί για να αποκτήσουν μια καινούργια λειτουργία, που τους επιτρέπει να επιτίθενται στα καρκινικά κύτταρα και αποτελούν πλέον εγκεκριμένη θεραπεία για το μελάνωμα. Ωστόσο, τα πειράματα της γρίπης των πτηνών από δύο διαφορετικές ερευνητικές ομάδες έθεσαν ανησυχίες πως ορισμένες μελέτες θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναν μικρό αλλά πραγματικό κίνδυνο εξάπλωσης επικίνδυνων μολύνσεων λόγω διαρροής των παθογόνων από τα εργαστήρια. Το 2014, αξιωματούχοι των ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα τεθούν σε παύση 18 τέτοιου είδους μελέτες, των οποίων τα πειράματα δεν αφορούσαν μόνο τους ιούς της γρίπης, αλλά και τους κορωνοϊούς που προκάλεσαν τις νόσους SARS και MERS.