Το πακέτο «Fit for 55» αγγίζει σχεδόν κάθε πτυχή της οικονομικής ζωής της Ευρώπης. Περιλαμβάνει την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα (ETS) στις οδικές μεταφορές, στα κτίρια και στη ναυτιλία· νέα στάνταρ για τη μείωση εκπομπών των οχημάτων με απώτερο στόχο να πωλούνται το 2035 μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών· τη δημιουργία του μηχανισμού διασυνοριακής προσαρμογής άνθρακα· την αναμόρφωση της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας· τη νέα στρατηγική για την προστασία των δασών· πιο φιλόδοξους στόχους για την ηλεκτροπαραγωγή μέσω ΑΠΕ και άλλα πολλά.
Σχετικά με τη ναυτιλία, ανώτερος κοινοτικός αξιωματούχος σημείωνε ότι «η διεθνής διαδικασία για τη μείωση των εκπομπών μέσω του IMO (του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας) προχωρούσε πολύ αργά», καθιστώντας επιτακτική την ανάληψη δράσης από την Ε.Ε. Εως το 2050, στόχος της Ε.Ε. είναι άνω του 80% των ναυτιλιακών καυσίμων να προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές ή να παράγουν μειωμένες εκπομπές (σήμερα το 99% είναι ορυκτά καύσιμα).
Σημειώνεται ότι από την έναρξη λειτουργίας του ETS στη βαριά βιομηχανία και την παραγωγή ηλεκτρισμού το 2005, οι εκπομπές από τους κλάδους αυτούς έχουν μειωθεί κατά 43%. Συνολικά, οι εκπομπές άνθρακα των 27 κρατών-μελών μειώθηκαν κατά 24% μεταξύ το 1990-2019. Ωστόσο, η ΜΚΟ Carbon Action Tracker εξακολουθεί να θεωρεί τον στόχο του 55% σε σχέση με το 1990 «ανεπαρκή» για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάγκη να διασφαλιστεί η κοινωνική βιωσιμότητα του πακέτου. Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, που θα χρηματοδοτηθεί από την επέκταση του ETS στις οδικές μεταφορές και στα κτίρια, θα διαθέσει 72,2 δισ. ευρώ μεταξύ 2025-32 για τη συγχρηματοδότηση (έως 50%) εθνικών προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων και προώθησης της χρήσης οχημάτων μηδενικών εκπομπών. Επιπλέον, ο προτεινόμενος νέος κανονισμός για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων στοχεύει να διασφαλίσει ότι οι οδηγοί ηλεκτρικών οχημάτων θα έχουν σε κάθε κράτος-μέλος πρόσβαση σε επαρκείς υποδομές για τη φόρτιση των αυτοκινήτων τους (στα τέλη του 2020 υπήρχαν μόνο 226.000 τέτοια σημεία στην Ε.Ε., εκ των οποίων το 70% σε μόνο τρεις χώρες). Οπως ανέφερε ένας από τους αξιωματούχους που ενημέρωσε τον Τύπο, ήδη 34-35 εκατομμύρια Ευρωπαίοι διαβιούν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας.
Ο μηχανισμός διασυνοριακής προσαρμογής άνθρακα, σε πρώτη φάση, θα εφαρμοστεί σε τέσσερις τομείς –λιπάσματα, τσιμεντοβιομηχανία, σιδηρουργία/χαλυβουργία, αλουμίνιο– συν την παραγωγή ηλεκτρισμού. Η επιλογή των τομέων έγινε βάσει τριών κριτηρίων: του υψηλού κινδύνου διαρροής άνθρακα, του συνολικού μεγέθους του ανθρακικού αποτυπώματος (καλύπτουν το 45% των εκπομπών που περιλαμβάνονται στο υφιστάμενο ETS) και του πόσο εύκολα μπορεί να υλοποιηθεί στην πράξη ο μηχανισμός. Σε έκθεσή του τον περασμένο Ιανουάριο, ο ΣΕΒ σημείωνε: «Για τη χώρα μας είναι ιδιαίτερα κρίσιμο να σχεδιαστεί και να λειτουργήσει αποτελεσματικά ο μηχανισμός Συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, αφού, λόγω γεωγραφικής θέσης, υπάρχει ιδιαίτερη έκθεση στον κίνδυνο “διαρροής άνθρακα”».
Ο μηχανισμός θα τεθεί σε λειτουργία σε δύο φάσεις. Στην πρώτη (2023-25) η Ε.Ε. θα συγκεντρώσει τα αναγκαία δεδομένα για τις εκπομπές των εταιρειών τρίτων χωρών. Η πιθανή επιβολή τελών σε ρυπογόνους παραγωγούς θα ξεκινήσει το 2026. Οπως εξηγεί έτερος ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής, «είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε το ακριβές ανθρακικό αποτύπωμα των εταιρειών, ώστε ο μηχανισμός να είναι συμβατός με τον ΠΟΕ». Ο ίδιος αξιωματούχος τονίζει ότι ο λόγος θέσπισης του μηχανισμού δεν συνδέεται με τα έσοδα που θα συγκεντρώσει, αλλά με την επίδρασή του στην περιβαλλοντική νομοθεσία των χωρών που εξάγουν προς την Ε.Ε.