Τρεις εβδομάδες πριν από την αποχώρηση και των τελευταίων Αμερικανών στρατιωτών από το Αφγανιστάν, η κατάσταση διαγράφεται εφιαλτική για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τους συμμάχους τους και κυρίως για τον άμαχο πληθυσμό της χώρας, η οποία επιβεβαιώνει για ακόμη μία φορά τη φήμη της ως «νεκροταφείο των υπερδυνάμεων» καταβάλλοντας τεράστιο τίμημα. Εχοντας καταλάβει τους τελευταίους μήνες το μεγαλύτερο μέρος της αφγανικής υπαίθρου, κατά κανόνα χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση από τον κυβερνητικό στρατό, οι Ταλιμπάν πολιορκούν τρία σημαντικά αστικά κέντρα: την Κανταχάρ, δεύτερη σε μέγεθος πόλη της χώρας και ιστορικό τους προπύργιο, τη Χεράτ, κοντά στα σύνορα με το Ιράν, και τη Λασκάρ Γκαχ, πρωτεύουσα της επαρχίας Χελμάντ, στο νότιο τμήμα της χώρας.
Οταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, η τύχη της Λασκάρ Γκαχ βρισκόταν επί ξυρού ακμής, με τις οδομαχίες να μαίνονται στο κέντρο της πόλης και τους κεντρικούς δρόμους να είναι στρωμένοι από πτώματα Ταλιμπάν και ανδρών του κυβερνητικού στρατού. Ενδεχόμενη πτώση της πόλης θα αποτελούσε στρατηγική νίκη των Ταλιμπάν, συμβολικά και ουσιαστικά: η Χελμάντ ήταν, στα 20 χρόνια αυτού του άδοξου πολέμου, το βασικό ορμητήριο των αμερικανικών και βρετανικών στρατευμάτων, ενώ παραμένει βασικό πεδίο της παραγωγής οπίου που γεμίζει τα ταμεία των φονταμενταλιστών.
Την ίδια στιγμή, η Καμπούλ συγκλονιζόταν από μια παράτολμη επίθεση στο πιο θωρακισμένο τμήμα της πρωτεύουσας, δίπλα από την Πράσινη Ζώνη, όπου στεγάζονται η αμερικανική πρεσβεία και οι πιο νευραλγικές κρατικές υπηρεσίες. Κομάντος των Ταλιμπάν επιτέθηκαν στην κατοικία του υπουργού Αμυνας Μπισμπιλάχ Μοχαμαντί, αφήνοντας πίσω τους οκτώ νεκρούς και 20 τραυματίες, αν και δεν πέτυχαν τον βασικό στόχο τους. Ο φόβος της επικείμενης επιστροφής των Ταλιμπάν στην εξουσία έχει προκαλέσει πανικό στους αντιπάλους τους, τροφοδοτώντας ένα διογκούμενο κύμα φυγής από τη χώρα που έχει θορυβήσει ιδιαίτερα τον Ταγίπ Ερντογάν, καθώς η Τουρκία είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσει ένα νέο, μεγάλων διαστάσεων μεταναστευτικό κύμα μετά το συριακό.
Είναι πιθανόν το τελευταίο κεφάλαιο αυτού του πολέμου να μην ολοκληρωθεί πολύ γρήγορα. Οι κυβερνητικές δυνάμεις του προέδρου Ασραφ Γάνι που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, διατηρούν το μονοπώλιο της αεροπορικής ισχύος και επίλεκτες ομάδες με μεγάλη δύναμη πυρός. Αλλωστε, οι Ταλιμπάν είχαν καταλάβει και στο παρελθόν, το 2016, μια επαρχιακή πρωτεύουσα, την Κουντούζ, αλλά αναγκάστηκαν σύντομα να την εγκαταλείψουν. Σε κάθε περίπτωση, όμως, σχεδόν όλοι οι διεθνείς και περιφερειακοί παίκτες αναγνωρίζουν ότι το σκοταδιστικό κίνημα που προσέφερε άσυλο στον Οσάμα μπιν Λάντεν θα είναι ο ισχυρότερος, αν όχι ο μοναδικός πόλος ισχύος στο Αφγανιστάν της επόμενης μέρας. Καιρό τώρα οι Αμερικανοί διαπραγματεύονται επίσημα με τους Ταλιμπάν στην Ντόχα του Κατάρ, ενώ πρόσφατα άνοιξαν επίσημες συνομιλίες μαζί τους η Μόσχα και το Πεκίνο.
Η στρατηγική τους υπήρξε ιδιαίτερα ευέλικτη και υπομονετική. Δεν βιάστηκαν να επιτεθούν στα αστικά κέντρα, αλλά τα έθεσαν υπό ασφυκτική πολιορκία, κερδίζοντας τον έλεγχο όλων των βασικών οδικών αρτηριών και περιμένοντας να ολοκληρωθεί η έξοδος των Αμερικανών για να περάσουν στην τελική φάση. Στο μεταξύ, έδωσαν δείγματα αποτελεσματικής διαχείρισης στις περιοχές της υπαίθρου και στις κωμοπόλεις που ελέγχουν, μαζεύοντας επιμελώς τα σκουπίδια, λειτουργώντας τις δημόσιες υπηρεσίες, καταπολεμώντας τη διαφθορά και αποφεύγοντας εκτεταμένες πράξεις ρεβανσισμού. Το μήνυμα που προσπάθησαν να περάσουν ήταν ότι έχουν αλλάξει, ότι δεν θα επιστρέψουν με το φανατικό, σκοταδιστικό και τρομοκρατικό πρόσωπο που γνώρισαν οι ομοεθνείς τους πριν από 20 χρόνια, αλλά ως δύναμη εθνικής απελευθέρωσης από τους ξένους εισβολείς χωρίς διάθεση εκδίκησης – κάτι για το οποίο, βέβαια, υπάρχουν άπειροι λόγοι να αμφιβάλλει κανείς.
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν αποτελούν πολιτική καταστροφή για τις ΗΠΑ που έχασαν περίπου 2.500 στρατιώτες και ένα τρισ. δολάρια πολεμώντας σε μια χώρα που δεν μπορούσαν να καταλάβουν, υποτιμώντας την επιρροή των Ταλιμπάν στον πληθυσμό των Παστούν, την καταλυτική επιρροή του Πακιστάν και το σύνολο των περιφερειακών διενέξεων. Οι Σοβιετικοί είχαν πιστέψει ότι ο σοσιαλισμός μπορεί να σπαρθεί στις κακοτράχαλες οροσειρές του Αφγανιστάν από τα πυροβόλα των τανκς. Οι Αμερικανοί πίστεψαν ότι η δημοκρατία μπορεί να πέσει από την κοιλιά των F-16. Και οι δύο αντιμετώπισαν, κάποια μέρα, τη Νέμεσι της αλαζονείας τους.