«Πού ήσουν;»
Αυτή ήταν η πρώτη ερώτηση. Eμοιαζε να έχει ψυχογραφικές ιδιότητες, γιατί ανάλογα με το τι απαντούσες, τη διατύπωση που επέλεγες, και την έκφραση του προσώπου σου, οι άλλοι σε έκριναν. Eβγαζαν συμπεράσματα και προχωρούσαν σε διαπιστώσεις.
Ημουν στο σπίτι με τη Φράνσις και το απόγευμα θα πετούσα για την Αθήνα. Οι δρόμοι στο East Flushing εκείνο το πρωί της Τρίτης παρέμεναν άδειοι και σιωπηλοί. Κατάμαυρη υγρή άσφαλτος, τετραγωνισμένοι κήποι με κουρεμένο χορτάρι, δίπατα ξύλινα σπίτια με σοφίτα, δυο συναγωγές με κόκκινους τοίχους από τούβλα. Ενα θαυμάσιο παλαιοβιβλιοπωλείο, σχολεία αποικιακής αρχιτεκτονικής και ένα παρηκμασμένο κορεατικό σούπερ μάρκετ σαν στοιχειωμένο λούνα παρκ, όπου πήγαινα συχνά με το ποδήλατο για να χαζέψω τα περίεργα ψάρια που κολυμπούσαν συνωστισμένα μέσα στο ενυδρείο του ιχθυοπωλείου με το βρώμικο, θολό, νερό. Περίμενα να πλησιάσει κάποιος πελάτης. Ο πωλητής με το λευκό δίκοχο βουτούσε με αδεξιότητα μια συρμάτινη απόχη ανάμεσα στα γλιστερά, ανώνυμα εκείνα πλάσματα και κυνηγούσε με σπασμωδικές κινήσεις κάποιο ψάρι στο μέγεθος που είχε υποδείξει ο αγοραστής. Από την κορυφή του ενυδρείου πετάγονταν νερά. Εσφαζαν το ψάρι πάνω σε έναν μαρμάρινο πάγκο, χώνοντας ένα λεπτό μαχαίρι στα βράγχια μέσα από το μεταλλικό δίχτυ της απόχης. Ο τεμαχισμός δεν με ενδιέφερε.
10.30 π.μ.
Αποχαιρέτησα τα ψάρια στο ενυδρείο του Asian Food Market, το παλαιοβιβλιοπωλείο Pyramid και το Chipped Cup Cafe, όμως δεν πρόλαβα να αποχαιρετήσω τη Φράνσις γιατί χτύπησε το τηλέφωνο. Κοιταχτήκαμε με απορία. Ο πατέρας της Φράνσις δεν ανησυχούσε σχεδόν ποτέ και για τίποτε. «Είστε ακόμα εκεί; Ανοιξε την τηλεόραση»!
Η σειρά με την οποία έγιναν τα γεγονότα και διαμορφώθηκαν οι κοινές μας πεποιθήσεις είναι η ακόλουθη. Ο πρώτος πύργος φλεγόταν ήδη. Η γραμμή των υποτίτλων που έτρεχε στη βάση της οθόνης αναφερόταν σε «πιθανό τρομοκρατικό χτύπημα». Το δεύτερο αεροπλάνο συντρίβεται μέσα στον άλλο ουρανοξύστη. Ο πρώτος πύργος καταρρέει. Η Φράνσις τρέχει στο τηλέφωνο. Ολες οι γραμμές είναι νεκρές ή κατειλημμένες. Ο δεύτερος πύργος καταρρέει. Βγαίνουμε στον κήπο και κοιτούμε αμήχανα ψηλά, λες και κάτι θα μπορούσε να φανεί στον αέρα. Τα τηλέφωνα δεν λειτουργούν. Ο ουρανός είναι γαλήνιος και ολοκάθαρος. Το Ιντερνετ λειτουργεί. Οι περισσότερες σελίδες δεν «κατεβαίνουν», αλλά η αποστολή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον κόμβο του πανεπιστημίου φαίνεται να είναι ακόμη εφικτή.
Εικόνα
Η Νέα Υόρκη μοιάζει να βγαίνει ζωντανή από την οθόνη. Το είδωλο δεν είναι παρά μια αμιγής μεταδοτική εικόνα, ένα νέο ιδεώδες βιαίως πραγματοποιημένο. Λαμπρές συνθέσεις καταστροφής που δεν μας κάνουν να ονειρευόμαστε – είναι οι ίδιες το όνειρο και έχουν όλα τα χαρακτηριστικά του: παράγουν ένα πανίσχυρο φαινόμενο συμπύκνωσης και, κυρίως, έχουν αυτόν τον χαρακτήρα της στιγμιαίας υλοποίησης. Το μόνο που λείπει από τα όνειρα είναι ο τίτλος.
PBS
Εχω κουραστεί να βλέπω την εικόνα της κατάρρευσης στο PBS. Είναι η δεύτερη μέρα που μένουμε κλεισμένοι στο σπίτι. Μαχητικά τζετ περνούν διαρκώς σε χαμηλό ύψος με υποηχητικές ταχύτητες. Η Φράνσις δεν έχει νέα από το πανεπιστήμιο. Είναι αδύνατον να επικοινωνήσω με τη Virgin Atlantic. Το βράδυ αποφασίσαμε να περπατήσουμε στην πόλη. Οι νύχτες είναι ζεστές και πανέμορφες. Στα παράθυρα των σπιτιών έχουν ανάψει Sabbath candles.
Ο άνθρωπος-πουλί
Η πιο σπαρακτική εικόνα είναι οι άνθρωποι που πηδούν στο κενό. Δεν είναι η συντριπτική κατάληξη που προκαλεί αίσθηση ρίγους, αλλά το ίδιο το σώμα εν πτήσει. Προσπαθώ να πετύχω στην τηλεόραση τις κοντινές λήψεις των ανθρώπων που πέφτουν. Ο θάνατος αυτός καθαυτόν με αφήνει ασυγκίνητο. Παρακολουθώ τα πάντα γύρω μου με έκπληξη και περιέργεια. Προσπαθώ να συμπαρασταθώ στη Φράνσις (έχει φίλους που χάθηκαν) με εκλογικεύσεις και ελαφρά προσποίηση. Θέλω να νιώσω μέσα μου τη συγκίνηση των ανθρώπων που πενθούν ή βασανίζονται από την αγωνία – ο θυμός των άλλων δεν με απασχολεί. Βάζω στο βίντεο τη «Λεπτή κόκκινη γραμμή», επιδιώκοντας να ξεκλειδώσω μέσα μου τον τρόμο του θανάτου. «Ενας άνθρωπος κοιτά κάποιο πουλί που πεθαίνει και σκέφτεται ότι δεν υφίσταται τίποτε άλλο παρά μόνον ο πόνος που μένει χωρίς ανταπόκριση. Σκέφτεται ότι ο θάνατος τον περιγελά και έχει την τελευταία λέξη» (voice over του στρατιώτη Witt από την ταινία).
Αστερόεσσες, σειρήνες, πρόσωπα αγνοουμένων
Οι γέφυρες άνοιξαν. Πρώτη φορά πήρα μαζί μου το διαβατήριο. Καθώς περπατάμε την 5η λεωφόρο προς το SoHo, με πολιορκεί η εντύπωση ότι είμαι διάφανος. Είμαι ξένος. Είμαι από αλλού. Η Φράνσις φωτογραφίζει διαρκώς χωρίς να μου μιλάει. Προσπαθώ να αντισταθώ στο αίσθημα της ετερότητας, που ίσως να είναι απλώς μια μορφή φόβου και κρατώ τη δική μου φωτογραφική μηχανή στην τσάντα μου. Αστερόεσσες κυματίζουν παντού με εφιαλτικό λίκνισμα. Στο βάθος του δρόμου υψώνεται εκείνο το τεράστιο φωτεινό νέφος σκόνης. Στην είσοδο του νοσοκομείου St. Vincent’s στριμώχνονται ασθενοφόρα και άνθρωποι με πράσινες μπλούζες. Οι στύλοι του δρόμου, οι τοίχοι του νοσοκομείου και των γύρω κτιρίων, οι κόκκινοι πυροσβεστικοί κρουνοί, τα ταχυδρομικά κουτιά, οι κορμοί των δέντρων, όλα είναι διάστικτα από λογής χειρόγραφα σημειώματα, εκκλήσεις δακτυλογραφημένες σε υπολογιστή, φωτογραφίες σε διάφορα μεγέθη. Κοιτώ τα πρόσωπα των αγνοουμένων. Πολλές όμορφες γυναίκες. Σκέφτομαι ότι θα μπορούσα να φλερτάρω με κάποιες από αυτές αν δεν χάνονταν στα συντρίμμια των Δίδυμων Πύργων.Το Μανχάταν είναι γεμάτο από λευκές κόλλες Α4, πρόχειρα φωτοτυπημένες και αναρτημένες με ταινία σε τοίχους και πόρτες πολυκατοικιών. Κάθε χαρτί και μια λέξη. Και από κάτω ένα τεράστιο ερωτηματικό: «Λιβύη;», «Υεμένη;», «Ιράκ;», «Πακιστάν;», «Συρία;». Κανείς δεν ξέρει ποιοι γέμισαν τους δρόμους με αυτά τα εφιαλτικά, απειλητικά χαρτάκια. Την επόμενη μέρα θα έχουν εξαφανιστεί από παντού.
Πλησιάσαμε το οδόφραγμα στην Canal Street. Το φωτοβόλο νέφος σε μάγευε με ένα γαλάζιο ηλεκτρικό απαύγασμα. Οι σειρήνες εξακόντιζαν ολόγυρα τις πορφυρές και πορτοκαλιές ριπές τους. Ηταν τόσο όμορφα! Σήκωσα τη φωτογραφική μηχανή και το φιλμ αποτύπωσε μία και μοναδική εικόνα. Ο τίτλος είχε δοθεί εκείνη ακριβώς τη στιγμή.