Το 2009, ο τότε νέος αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε στον πρόεδρο Ομπάμα και σε ολόκληρο το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να προσπαθούν να μετατρέψουν ειδικά το Αφγανιστάν σε φεμινιστική δημοκρατία, ούτε να φτιάξουν εθνικό στρατό όταν ο πληθυσμός δεν ταυτίζεται με την έννοια του έθνους, ούτε να χορηγούν 2 δισ. δολ. τον χρόνο στο Πακιστάν για να χρησιμοποιούν το αεροδρόμιο του Καράτσι και την οδική σύνδεση με την Κανταχάρ. Ιδίως, την ώρα που το Πακιστάν χρηματοδοτούσε το δίκτυο Χακάνι, το οποίο ειδικευόταν στο να σκοτώνει Αμερικανούς.
Ομως ο πρώτος υπουργός Αμυνας του Ομπάμα, Ρόμπερτ Γκέιτς, και οι επιτελείς του Λευκού Οίκου λοιδορούσαν τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Μπάιντεν. Ο αντιπρόεδρος βρισκόταν εκτός της γενικής συναίνεσης, καθώς τόσο η πολιτική όσο και η στρατιωτική ηγεσία του Πενταγώνου, με την υποστήριξη ειδικών από «think tanks», συμφωνούσαν με τους στρατιωτικούς διοικητές του Αφγανιστάν –στρατηγούς Μακρίσταλ και Πετρέους– ότι στη χώρα σημειώνεται όλο και ταχύτερη πρόοδος. Ελεγαν ότι όλο και περισσότεροι Αφγανοί απορρίπτουν τον φανατισμό και ασπάζονται προοδευτικές ιδέες. Ηταν ειδικοί πρώτης τάξεως! Λίγο αργότερα, ο Πετρέους κυκλοφόρησε το εγχειρίδιο για την καταστολή εξεγέρσεων FM 3-24, το οποίο κατά την άποψή μου προτρέπει σε παραβίαση των κανόνων του πολέμου.
Το πρόβλημα του Μπάιντεν στο Αφγανιστάν ήταν ότι δεν μπορούσε να πείσει τον Ομπάμα, γιατί ο Ομπάμα ήταν ήδη απόλυτα πεπεισμένος. Ως νέος πρόεδρος, όμως, δίσταζε να αναμετρηθεί με τη συναίνεση της Ουάσιγκτον. Χρειάστηκε να περιμένουμε μέχρι να γίνει πρόεδρος ο ίδιος ο Μπάιντεν, αν και στο μεταξύ, η πολιτική του περί αποχώρησης από το Αφγανιστάν είχε υιοθετηθεί από τον Τραμπ.
Ομως, το πρόβλημα του Μπάιντεν το 2009 ήταν μεγαλύτερο από το Αφγανιστάν. Ενας από τους λόγους που ήθελε να αποσυρθούν οι ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και το Ιράκ ήταν για να εστιάσει στην Κίνα ως ανερχόμενη απειλή. Εκείνη την εποχή, πολύ λίγοι Αμερικανοί συμφωνούσαν μαζί του και κανείς απ’ αυτούς δεν βρισκόταν στον Λευκό Οίκο. Η χρηματοπιστωτική κρίση ήταν στη χειρότερη φάση της και οι ΗΠΑ ζητούσαν από την Ευρώπη, την Ιαπωνία και την Κίνα να αυξήσουν τις δαπάνες για να αποτραπεί μια διεθνής ύφεση. Οι Ευρωπαίοι είχαν τις αμφιβολίες τους («κρίση; Ποια κρίση; Δική σας ήταν η Lehman Brothers, εσείς να βρείτε λύση»), ενώ οι μόνοι που απάντησαν ήταν οι Βρετανοί και οι Κινέζοι, οι οποίοι ξεκίνησαν αμέσως κατασκευαστικά έργα που εσκεμμένα απασχόλησαν δεκάδες χιλιάδες εργάτες με φτυάρια, όχι μόνο με εκσκαφείς. Ο Ομπάμα ήταν ευγνώμων, ενώ ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Γκάιτνερ ήταν εκστασιασμένος. Οσο για τους Ευρωπαίους, χρειάστηκαν δύο χρόνια μέχρι να αντιδράσουν και ακόμη και τότε, κινήθηκαν πολύ αργά και ξόδεψαν πολύ μικρά ποσά.
Ετσι, ο Μπάιντεν βρέθηκε πάλι απομονωμένος όταν επεσήμανε ότι οι πολύ χρήσιμες δημόσιες δαπάνες της Κίνας περιελάμβαναν ταχύτατα αυξανόμενες στρατιωτικές δαπάνες, οι οποίες αντιβαίνουν με την πολιτική της «ειρηνικής ανόδου», που διατυπώθηκε το 2004. Εχοντας διατελέσει επί μακρόν πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, ο Μπάιντεν άκουσε προειδοποιήσεις από πολλούς ειδικούς, περιλαμβανομένου και του γράφοντος («The rise of China and the Logic of Strategy», Harvard U Press, 2012). Πιο σημαντικές ήταν οι προειδοποιήσεις που απηύθυνε ο Αυστραλός πρωθυπουργός Κέβιν Ραντ, εξηγώντας ότι οι Κινέζοι θεωρούσαν πως έφθασε η μοιραία «γενική κρίση του καπιταλισμού». Ηταν πολύ αργά για να επωφεληθεί η Σοβιετική Ενωση, αλλά καθόλου αργά για να γίνει η Κίνα το πιο ισχυρό κράτος στον κόσμο.
Η άποψη του Ραντ είχε ιδιαίτερη βαρύτητα γιατί θεωρείται φιλοκινέζος, μιλάει κινεζικά και έχει κινεζικό όνομα (Λου Κεουέν). Το αυστραλιανό κείμενο αμυντικής στρατηγικής του 2009 ζητούσε να σχηματιστεί ευρύς συνασπισμός για την ανάσχεση της Κίνας, αλλά οι πιθανοί σύμμαχοι είχαν την προσοχή τους αλλού. Ετσι –όπως συνέβη και με το Αφγανιστάν– η πολιτική του Μπάιντεν απέναντι στην Κίνα υιοθετήθηκε πρώτα από τον Τραμπ, ο οποίος επιτέλους άρχισε –με τον δικό του αδέξιο τρόπο– να οικοδομεί αντικινεζικό συνασπισμό. Οι θέσεις του Μπάιντεν για την Κίνα έχουν την πλήρη υποστήριξη των χωρών της περιοχής, πλην του Πακιστάν, που πλέον δεν έχει λαμβάνειν ούτε δεκάρα από τις ΗΠΑ.
* O κ. Edward Luttwak είναι συγγραφέας και έχει διατελέσει σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου Ρόναλντ Ρέιγκαν.