Η εθνικιστική κυβέρνηση του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) που διαχειρίζεται τις τύχες της Πολωνίας τα τελευταία έξι χρόνια έχει έρθει αρκετές φορές σε αντιπαράθεση με την ηγεσία της Ε.Ε. για σειρά θεμάτων, από την αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος μέχρι την ελευθερία του Τύπου και τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Από προχθές, όμως, οι τριβές μεταξύ Βρυξελλών και Βαρσοβίας εξελίσσονται σε μετωπική ρήξη εξαιτίας απόφασης του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου που θέτει το εθνικό δίκαιο υπεράνω του ευρωπαϊκού. Αρκετοί Ευρωπαίοι εταίροι της Πολωνίας προειδοποιούν ότι αν δεν αλλάξει πορεία, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ματέους Μοραβιέτσκι κινδυνεύει να φέρει τη χώρα αντιμέτωπη με οικονομικές κυρώσεις ή ακόμη και με το… Polexit, δηλαδή την έξοδο από την Ε.Ε.
Αναστολή χρηματοδότησης
«Αν δεν υπάρχει στοιχειώδης σεβασμός στους κοινούς κανόνες, στα δικαιώματα και στις ελευθερίες της Ευρώπης, δεν μπορεί να υπάρξει σχέδιο ανάκαμψης και στήριξης της ανάκαμψης στην Πολωνία» προειδοποίησε ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Κλεμάν Μπον, θέτοντας ζήτημα αναστολής της καταβολής ευρωπαϊκών πόρων ανάκαμψης από τις επιπτώσεις της πανδημίας στη Βαρσοβία. Προχωρώντας πιο μακριά υποστήριξε ότι «υπάρχει de facto κίνδυνος εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ενωση»
Σκληρές αντιδράσεις στην απόφαση πολωνικού δικαστηρίου που αμφισβητεί την πρωτοκαθεδρία του ευρωπαϊκού δικαίου.
Στην επίμαχη απόφαση που εκδόθηκε την Πέμπτη, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας ανακοίνωσε ότι έχει τη δυνατότητα να κρίνει ως αντισυνταγματικά τμήματα των ευρωπαϊκών συνθηκών αλλά και αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Η απόφαση εκδόθηκε ύστερα από ερώτημα που τέθηκε στο ανώτατο πολωνικό δικαστήριο από τον Μοραβιέτσκι σχετικά με το κατά πόσον οι θεσμοί της Ε.Ε. έχουν τη δυνατότητα να σταματήσουν τη δρομολογημένη από τον ίδιο μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης.
«Πρέπει να πούμε ξεκάθαρα ότι αυτή η πολωνική κυβέρνηση παίζει με τη φωτιά» δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Ζαν Ασελμπορν, προσερχόμενος σε σύνοδο των Ευρωπαίων ομολόγων του, την οποία φιλοξένησε η χώρα του. «Αν μια χώρα θέλει πραγματικά να είναι μέλος της Ενωσης οφείλει να εφαρμόζει πλήρως τους κοινούς κανόνες» τόνισε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Χάικο Μάας. Από την πλευρά της η Κομισιόν δήλωσε ότι θα μελετήσει την απόφαση του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου προτού καθορίσει τα επόμενα βήματά της, προσθέτοντας: «Η Επιτροπή δεν θα διστάσει να κάνει χρήση των εξουσιών της που καθορίζονται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες για να διασφαλίσει την ενιαία εφαρμογή και την ακεραιότητα του ευρωπαϊκού δικαίου».
Τον περασμένο μήνα, ο Ευρωπαίος επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, είχε προειδοποιήσει ότι η δικαστική μεταρρύθμιση που προωθεί η πολωνική κυβέρνηση ενδέχεται να έχει «επιπτώσεις»αναφορικά με την εκταμίευση κοινοτικών πόρων.
Σε αντίθεση με το Brexit και τους Βρετανούς, η προοπτική του Polexit δεν είναι καθόλου δημοφιλής στην πλειονότητα των Πολωνών, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Χαιρετίζοντας την ετυμηγορία του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ο Μοραβιέτσκι διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνησή του επιθυμεί την παραμονή της Πολωνίας στην «οικογένεια των ευρωπαϊκών εθνών» αλλά έσπευσε να προσθέσει: «Θέλουμε μια κοινότητα όπου θα υπάρχει σεβασμός και όχι μια ομάδα κρατών όπου κάποιοι θα είναι πιο ίσοι από τους άλλους».