Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Λυδίας Καινούργιου, Βάιου Κυρίτση, Θεόδωρου-Ραφαήλ Χατζηγεωργίου
Από το σύνολο του G20, η Ε.Ε.-27, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Μεγάλη Βρετανία και η Ιαπωνία έχουν δεσμευθεί για διαρκή μείωση των εκπομπών τους ώστε το 2050 να έχουν περάσει σε ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Αργεντινή και Κορέα δεσμεύονται για μικρότερες μειώσεις έως το 2030 και μεγαλύτερες το διάστημα 2030-2050, ενώ αντίθετα η Κίνα θα συνεχίσει να αυξάνει τις εκπομπές της έως το 2030 και δεσμεύεται για μηδενισμό το 2060.
Οι εκτιμήσεις για την κατανάλωση
Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (2021) για την εξέλιξη της παγκόσμιας κατανάλωσης άνθρακα ανά περιοχή έως το 2024 δείχνουν, δυστυχώς, μια συνεχιζόμενη αύξηση της κατανάλωσης στην Κίνα, στην Ινδία και στην υπόλοιπη Ασία. Ταυτόχρονα, όπως φαίνεται και στο παραπάνω γράφημα, μείωση – σταθερότητα της κατανάλωσης άνθρακα παρατηρείται στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρωπαϊκή Ενωση των «27».
Επιστροφή στα προ πανδημίας επίπεδα
Παρά τις προσδοκίες για μείωση των εκπομπών μετά την επαναφορά θετικών ρυθμών ανάπτυξης, οι εκπομπές από ορυκτά καύσιμα έχουν επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα. Δυστυχώς και σήμερα συμβαίνει ό,τι έχει συμβεί από τη Μεγάλη Υφεση (1929) έως και σήμερα, ύστερα από πολέμους, ενεργειακές κρίσεις ή χρηματοπιστωτικές καταρρεύσεις: ραγδαία αύξηση των εκπομπών ρύπων. Επιπλέον, είναι αποκαλυπτικό το διάγραμμα για τις ετήσιες κατά κεφαλήν εκπομπές άνθρακα στο G20, με την Αυστραλία να έχει τις περισσότερες εκπομπές.
Οικονομικές απώλειες και ανισότητες
Οι παγκόσμιες οικονομικές απώλειες τις δεκαετίες 1950-1990 κυμάνθηκαν σε επίπεδα 20-100 δισ. δολ./έτος. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, 1990-2020, έχουν εκτοξευθεί σε σχεδόν διπλάσιο ύψος, με ορισμένες χρονιές να ξεπερνούν τα 400 δισ. δολ./έτος. Αντίστοιχα, οι κοινωνικές και εθνικές ανισότητες είναι κραυγαλέες και στις δαπάνες για προστασία από την πανδημία, αφού από τις ανεπτυγμένες οικονομίες των 11.800 δολ./άτομο περνά ο πλανήτης στα 580 δολ./άτομο στις αναπτυσσόμενες οικονομίες και στα μόλις 57 δολ./άτομο στις πολύ φτωχές χώρες.
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
Η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα τα επόμενα τέσσερα χρόνια παραμένει σταθερή, λίγο πάνω από τις 10.000 τεραβατώρες, δεδομένου ότι οι αυξήσεις σε Κίνα και Ινδία εξισορροπούνται από τις μειώσεις σε ΗΠΑ και Ε.Ε. Τα τελευταία 30 χρόνια (1990-2019) η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα υπερδιπλασιάστηκε (από 11.900 σε 26.900), με τη συνολική ποσοστιαία κατανομή για άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο να παραμένει σταθερή στη διάρκεια της τριακονταετίας, παρά τις σημαντικές αυξήσεις σε ανανεώσιμα και υδροηλεκτρικά.
Τα εργοστάσια και ο ρόλος της Κίνας
Η τρομακτική συμμετοχή των περίπου 5.500 εργοστασίων άνθρακα στον κόσμο, τα οποία βρίσκονται σήμερα σε λειτουργία ή χτίζονται, περιλαμβάνει 3.500 εργοστάσια στην Κίνα, 1.000 στην Ινδία και τα άλλα στον υπόλοιπο κόσμο. Παράλληλα η Κίνα, έχοντας αποκτήσει την τεχνογνωσία κατασκευής φθηνών εργοστασίων άνθρακα, κάνει εξαγωγή επενδύσεων σε χώρες όπως το Βιετνάμ, η Ινδονησία, η Τουρκία, το Μπανγκλαντές κ.ά. Στη Σύνοδο COP26 για το Κλίμα που πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη, η Κίνα δεσμεύθηκε για μείωση αυτής της εκτός συνόρων δραστηριότητάς της.
