Τα συστήματα υγείας ανά τον κόσμο δεν παρέχουν την κατάλληλη συμπονετική φροντίδα στους ανθρώπους που πεθαίνουν και στις οικογένειές τους. Δίνουν υπερβολική έμφαση στις επιθετικές θεραπείες που παρατείνουν έστω κι ελάχιστα τη ζωή, επιβαρύνοντας παράλληλα με τεράστιο οικονομικό κόστος τους ασθενείς και τους συγγενείς τους. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας διεθνούς επιτροπής ειδικών, που έκανε τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό The Lancet.
Οι ειδικοί καταδικάζουν την ολοένα αυξανόμενη ιατρικοποίηση του θανάτου, η οποία έχει επιδεινωθεί εξαιτίας της πανδημίας, και ζητούν να εξισορροπηθεί εκ νέου η στάση μας απέναντι στον θάνατο προς ένα συμπονετικό κοινοτικό μοντέλο, όπου οι κοινότητες και οι οικογένειες συνεργάζονται με υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας για τη φροντίδα των ανθρώπων που πεθαίνουν.
Επιδείνωση στην πανδημία
Σύμφωνα με την επιτροπή, κατά τη διάρκεια της πανδημίας πολλοί άφησαν την τελευταία τους πνοή σε μονάδες εντατικής θεραπείας με ελάχιστη ή μηδαμινή επικοινωνία με τις οικογένειές τους. Οι τεχνολογικές και ιατρικές πρόοδοι έχουν ενισχύσει την αντίληψη πως η επιστήμη μπορεί να κατανικήσει τον θάνατο, αυξάνοντας έτσι την υπερεξάρτηση από τις συχνά επιθετικές ιατρικές παρεμβάσεις. Οι κοινωνίες δίνουν προτεραιότητα στην αποφυγή του θανάτου παρά στη μείωση της ταλαιπωρίας στο τελικό στάδιο της ζωής, με συνέπεια πάρα πολλοί άνθρωποι να πεθαίνουν έπειτα από πολύ πόνο και ταλαιπωρία.
Οι ειδικοί καταδικάζουν την ολοένα αυξανόμενη ιατρικοποίησή του, επισημαίνοντας την ανάγκη αλλαγής στάσης, καθώς στόχος είναι ένα ανώδυνο τέλος και όχι η κατανίκησή του.
Η επιτροπή, η οποία περιλαμβάνει γιατρούς, κοινωνικούς και πολιτικούς επιστήμονες, οικονομολόγους, φιλοσόφους, θεολόγους, επικοινωνιολόγους και ακτιβιστές υπέρ των δικαιωμάτων των ασθενών, προτείνει μια νέα στάση απέναντι στον επικείμενο θάνατο, με μεγαλύτερη εμπλοκή της οικογένειας και της κοινότητας, παράλληλα με τα συστήματα υγείας, περισσότερη υποστήριξη στους πενθούντες, εκπαίδευση των ανθρώπων περί του θανάτου και αντιμετώπιση των ανισοτήτων που συνοδεύουν τη ζωή και τον θάνατο.
«Ο τρόπος που οι άνθρωποι πεθαίνουν έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία 60 χρόνια, από ένα οικογενειακό συμβάν σε ένα ιατρικό γεγονός με περιορισμένη οικογενειακή υποστήριξη. Χρειάζεται μια θεμελιώδης αναθεώρηση του πώς φροντίζουμε τους θνήσκοντες, των προσδοκιών μας σχετικά με τον θάνατο και των αναγκαίων αλλαγών, προκειμένου ως κοινωνίες να βρούμε μια νέα ισορροπία στη σχέση μας με τον θάνατο», δήλωσε η συμπρόεδρος της επιτροπής, δρ Λίμπι Σάλνοου, ειδική στην παρηγορητική ιατρική στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου.
Παρηγορητική ιατρική
Παρόλο που η παρηγορητική φροντίδα κερδίζει έδαφος σταδιακά ως ειδικότητα, πάνω από τους μισούς θανάτους διεθνώς συμβαίνουν χωρίς καμία υποστήριξη ή ανακούφιση του πόνου και της ταλαιπωρίας. Οι ιατρικές παρεμβάσεις συχνά συνεχίζονται μέχρι την ύστατη ώρα, με ελάχιστη προσοχή στο πόσο υποφέρει ο ασθενής. Η γενικότερη ιατρική κουλτούρα, τα οικονομικά κίνητρα από τη συνέχιση της θεραπείας και ο φόβος των γιατρών ότι θα κατηγορηθούν από τους συγγενείς πως δεν έκαναν ό,τι μπορούσαν για να αποτρέψουν τον θάνατο συμβάλλουν ώστε να υπάρχει ιατρικοποίηση και υπερβολική θεραπεία, αντί για μια πιο ανθρώπινη, συμπονετική ή και πνευματική προσέγγιση.