Η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία έχει εκτοξεύσει τις τιμές πολλών εμπορευμάτων στα ύψη. Δεν είναι μόνο το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Από ανθρωπιστική άποψη, η ραγδαία αύξηση των τιμών των τροφίμων, ιδίως του σιταριού, μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως σημειώνει ο νομπελίστας Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν σε άρθρο του για τους New York Times.
Πριν από τον πόλεμο, Ρωσία και Ουκρανία παρήγαγαν σχεδόν το ένα τέταρτο του παγκόσμιου σιταριού, και το μεγαλύτερο μέρος αυτής της παραγωγής κατέληγε να εξάγεται εκτός των ουκρανικών και ρωσικών συνόρων.
Τώρα ο ίδιος ο πόλεμος (οι μάχες στο έδαφος, οι βομβαρδισμοί) αλλά και οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία από τη Δύση λόγω του πολέμου, έρχονται να διαταράξουν αυτόν τον εφοδιασμό.
Κανείς δεν μπορεί πια να πει με σιγουριά πόσο μπορεί να διαρκέσει αυτή η αναστάτωση, ούτε πόσα βάσανα θα μπορούσε να προκαλέσει η άνοδος των τιμών των τροφίμων παγκοσμίως, ειδικά στις φτωχές χώρες.
Διερωτάται ωστόσο κανείς πως, πότε και γιατί ολόκληρη η υφήλιος κατέληξε να εξαρτάται σε τόσο μεγάλο βαθμό από τα σιτηρά των περιοχών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (δεν είναι μόνο η Ρωσία και η Ουκρανία, είναι και το Καζακστάν).
Ο Πολ Κρούγκμαν υπογραμμίζει πως τα τελευταία χρόνια πριν από την κατάρρευσή της, η Σοβιετική Ένωση προχωρούσε σε διόλου ευκαταφρόνητες όχι εξαγωγές αλλά αντιθέτως εισαγωγές σιτηρών.
Στην πορεία ωστόσο, από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και μετά, τα δεδομένα θα άρχιζαν να αλλάζουν, όπως φαίνεται άλλωστε και στο σχετικό γράφημα.
Ο Κρούγκμαν σημειώνει πως η παγκοσμιοποίηση ξεκίνησε στην πραγματικότητα τον 19ο αιώνα. Πολλοί την αντιμετωπίζουν ως κάτι το νεότερο, χωρίς να αντιλαμβάνονται τις απαρχές της, επειδή μεσολάβησαν ο Α΄ και ο Β΄ Παγκόσμιος και η Μεγάλη Ύφεση, με αποτέλεσμα να πρέπει να φτάσουμε γύρω στο 1980 για να δούμε το παγκόσμιο εμπόριο να ανακάμπτει πίσω στα πρό του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου επίπεδα.
Οι περιοχές του σημερινού Καζακστάν, της Ρωσίας και της σημερινής Ουκρανίας είχαν τεράστια παραγωγή σιτηρών και παλαιότερα, πίσω στις αρχές του 20ου αιώνα.
Το επίκεντρο μάλιστα εκείνου του τότε μεγάλου αγροτικού συμπλέγματος (great agricultural complex, σύμφωνα με τον Κρούγκμαν) ήταν η Οδησσός, η άλλοτε τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, την οποία ο Κρούγκμαν αποκαλεί «Σικάγο της Ανατολής» («Chicago of the East»): το μέρος όπου η αφθονία μιας τεράστιας αγροτικής ενδοχώρας συγκεντρωνόταν μέσω σιδηροδρόμων προτού αρχίσει το ταξίδι της προς τον υπόλοιπο κόσμο.
Πίσω στις αρχές του 20ου αιώνα, η Οδησσός είχε βάλει πλώρη για να γίνει μια τις μεγάλες μητροπόλεις της υφηλίου, όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτιστικά, γράφει στους NY Times ο Κρούγκμαν, οι παππούδες της μητέρας του οποίου προέρχονταν από μια περιοχή κοντά στην Οδησσό, όπως ο ίδιος σημειώνει.
«Τα πράγματα που έκαναν την Οδησσό ξεχωριστή, που θα έπρεπε να την είχαν κάνει μια από τις μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου, ήταν ακριβώς αυτά που μισούν οι εθνικιστές (ethnonationalists), τότε και τώρα: η εθνική και η θρησκευτική ποικιλομορφία, η πνευματική αναζήτηση (intellectual curiosity), το άνοιγμά της (openness) στον κόσμο. Την παραμονή της ρωσικής εισβολής, φαινόταν πως η Ουκρανία κατάφερνε επιτέλους να ανακτήσει μερικά από αυτά τα πράγματα – και αυτός είναι σίγουρα ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποφάσισε ότι εκείνη πρέπει να κατακτηθεί. Το να θυμηθούμε όλα εκείνα που η Οδησσός θα μπορούσε να είχε γίνει, θα μας βοηθήσει τώρα να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να αποτύχει αυτή η απόπειρα κατάκτησης.»
Πηγή: New York Times