Η Ουκρανία συνορεύει με τη Ρωσία στα ανατολικά και βορειοανατολικά, τη Λευκορωσία στα βορειοδυτικά, την Πολωνία, τη Σλοβακία και την Ουγγαρία στα δυτικά, τη Ρουμανία και τη Μολδαβία στα νοτιοδυτικά, ενώ βρέχεται από τη Μαύρη Θάλασσα και την Αζοφική Θάλασσα στα νότια και νοτιοανατολικά αντίστοιχα. Η έκταση της χώρας είναι 603.500 τ.χλμ., καθιστώντας την έτσι τη δεύτερη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Ευρώπης, μετά τη Ρωσία.
Κατά συνέπεια η γεωγραφική της σημασία είναι μεγάλη λόγω θέσης, έκτασης αλλά και για το ιστορικό της βάρος καθώς το Κίεβο θεωρείται η κοιτίδα της Ρωσίας ή αν θέλουμε να είμαστε πιο ακριβείς του πρώτου σλαβικού κράτους. Το κράτος των Ρως ή Ρως του Κιέβου είναι η πολιτική αλλά και θρησκευτική εκκίνηση της Ρωσίας. Η Ουκρανία βέβαια είναι γνωστή από την αρχαιότητα όπου ο Ηρόδοτος την αποκαλεί «μαύρη γη».
Στο τέλος τού μεσαίωνα υπήρχε διακριτή ουκρανική γλώσσα σλαβικής προέλευσης, η οποία συγγένευε τόσο με την πολωνική όσο και με την ρωσική γλώσσα, αλλά και διέφερε από αυτές. Οι Ουκρανοί έχουν δικά τους ήθη και έθιμα, παραδόσεις, δικούς τους ήρωες και θρύλους.
Ουκρανία σημαίνει και στα Πολωνικά αλλά και στα Ρώσικα «Παραμεθόριος» περιοχή. Η Ουκρανία ανήκε στην Ρωσική Αυτοκρατορία από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα, ενώ προηγουμένως τα εδάφη της ανήκαν στην Πολωνία και πιο συγκεκριμένα την Πολωνολιθουανική Ένωση. τόσο οι Πολωνοί όσο και οἱ Ρώσοι επιδίωκαν «να υπονομεύσουν ή να αρνηθούν την ύπαρξη ουκρανικού έθνους». Οι Μοσχοβίτες εξάλλου αποκαλούσαν την Ουκρανία «Νότια Ρωσία» ή «Μικρή Ρωσία».
Μετά την Επανάσταση των Μπολσεβίκων ξεκινά μια νέα περίοδος για την Ουκρανία υποταγής και καταπίεσης. Η Ουκρανία ανακηρύσσεται ανεξάρτητη Δημοκρατία αλλά εκτελείται από τον Στάλιν ολόκληρη η ιντελιγκέντσιά της το 17-18 γιατί δεν ενσωματώθηκε άμεσα στην ΕΣΣΔ ενώ καταπνίγεται κάθε φωνή ανεξάρτητης ουκρανικής εθνικής ιδέας. Και για τους Μπολσεβίκους η Ουκρανία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η «Νοτιοδυτική Ρωσία». Ο Στάλιν εξάλλου είναι από τους σφοδρότερους πολέμιους της όποιας ουκρανικής υπόστασης σε εθνικό ή οποιοδήποτε άλλο επίπεδο.
Το αποκορύφωμα της σταλινικής βιαιότητας προς την Ουκρανία όμως φτάνει τα έτη 1931-33: ο Χολομοντόρ ή Μεγάλος Λιμός προκαλεί πάνω από 3 εκατομμύρια νεκρούς εξαιτίας της τεχνητής έλλειψης τροφίμων στην Ουκρανία και χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια της ΕΣΣΔ να το συγκαλύψει. Αυτή την απίστευτη ιστορία αποκαλύπτει ο Ουαλός δημοσιογράφος Γκάρεθ Τζόουνς που θα δολοφονηθεί τελικά από σοβιετικούς πράκτορες.
Η ενσωμάτωση της Κριμαίας στην Ουκρανία το 1954 θεωρείται μάλλον ιστορικό ατύχημα λόγω της καταγωγής του Χρουστσόφ. Είναι στην ευρύτερη περιοχή που ανθίζει ένα από τα πιο συμπαγή κομμάτια του παρευξείνιου Ελληνισμού με την πόλη της Μαριούπολης και την έδρα της Φιλικής Εταιρείας την Οδησσό να ξεχωρίζουν.
Η Ρωσία είτε τσαρική είτε ΕΣΣΔ δεν δέχθηκε ποτέ την οποιαδήποτε αυτόνομη εθνική ουκρανική οντότητα και ύπαρξη. Η τωρινή εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μοιάζει να υλοποιεί αυτή τη φωνή του παρελθόντος που αγνοεί το μέλλον.
*Ιστορικός, Καθηγητής στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης