Τελικά, ούτε η Ευρώπη διχάστηκε ούτε η Δύση διαιρέθηκε. Αποδείχθηκαν λανθασμένες οι αρχικές εκτιμήσεις του Κρεμλίνου σχετικά με την εισβολή στην Ουκρανία και τη στάση που θα ακολουθούσε ο δυτικός κόσμος. Ο αντίπαλος δεν «έπεσε» σε λίγα 24ωρα και η Ευρώπη δεν έμεινε απαθής απέναντι στην απροκάλυπτη καταπάτηση του διεθνούς δικαίου. Και ακόμη, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν εξοντώθηκε ούτε πολιτικά ούτε φυσικά. Τελικά, γιατί κινήθηκε έτσι η ρωσική ηγεσία;
Τα τελευταία χρόνια κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή της Ρωσίας το αφήγημα του αυτοκρατορικού μεγαλοϊδεατισμού, το οποίο εδράζεται στο απλοϊκό αξίωμα ότι η χώρα δεν έχει όσα θα έπρεπε να έχει, σε σχέση με την «παρηκμασμένη» Δύση που διαρκώς εξυφαίνει σενάρια συνωμοσίας. Και, φυσικά, φορέας και εκφραστής αυτής της ιδέας είναι η ελίτ του Κρεμλίνου, η οποία, υπηρετώντας αυτό το δόγμα, ανανεώνει την πολιτική ισχύ της.
Στην ουσία η Ρωσία προσπαθεί να αναστρέψει τη γεωπολιτική πραγματικότητα που επικράτησε μετά το 1989. Επιθυμεί μια σύγχρονη Γιάλτα, με σαφείς ζώνες επιρροής στον ευρωπαϊκό χώρο, ως αποτέλεσμα μιας συνολικής διαπραγμάτευσης με τον δυτικό κόσμο. Οι επιλογές της καταδεικνύουν ότι επιδιώκει την αναβίωση του διχαστικού παρελθόντος του Ψυχρού Πολέμου και τη μεταγραφή του στο σύγχρονο πλαίσιο.
Το μείζον ζήτημα είναι ότι η Ρωσία αποφασίζει μόνη της να αλλάξει ρόλο. Από προνομιακός συνομιλητής και ενεργειακός εταίρος της Ευρώπης, γίνεται «μαύρο πρόβατο». Και οι τελευταίες φρικιαστικές εικόνες από τις θηριωδίες εναντίον αμάχων στα περίχωρα του Κιέβου επιβαρύνουν τη διεθνή εικόνα της χώρας. Ακόμα περισσότερο, δυσκολεύουν τις προσπάθειες επίλυσης της κρίσης. Διευρύνουν την απόσταση με την Ουκρανία, αυξάνουν τη δυσπιστία και οδηγούν την Ευρώπη στη σκλήρυνση της στάσης της, καθώς εξοργίζουν δικαίως κάθε δημοκράτη πολίτη.
Οι επιλογές του Κρεμλίνου καταδεικνύουν ότι επιθυμεί την αναβίωση του διχαστικού παρελθόντος του Ψυχρού Πολέμου και τη μεταγραφή του στο σύγχρονο πλαίσιο.
Κάποια στιγμή ο πόλεμος θα τελειώσει. Πίσω του θα έχει αφήσει την Ουκρανία ρημαγμένη και τον λαό της απελπισμένο. Και η Ρωσία θα βρεθεί με βαριά πλήγματα, τόσο γεωπολιτικά όσο και οικονομικά. Ομως, η αντιπαράθεση του Κρεμλίνου με τη Δύση, κατά πάσα πιθανότητα, θα συνεχιστεί. Η προσπάθεια της Ρωσίας για κατοχύρωση του ζωτικού της χώρου στα όρια της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ενωσης δύσκολα θα διακοπεί. Ο αναθεωρητισμός του Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε το 2008 από τη Γεωργία, συνεχίστηκε το 2014 στην Κριμαία και φέτος πήρε την πιο θηριώδη μορφή του με την εισβολή στην Ουκρανία.
Η Ευρώπη τα προηγούμενα χρόνια, ακόμα και με ατυχείς χειρισμούς, επιχείρησε να εμβαθύνει τις σχέσεις με τη Ρωσία. Δεν την απείλησε ποτέ. Σήμερα το Κρεμλίνο διαρρηγνύει τη σχέση του με τη Δύση, καθιστώντας τη συγκρουσιακή. Στο τέλος, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα στο πεδίο των στρατιωτικών επιχειρήσεων, ο μεγάλος χαμένος είναι ο επιτιθέμενος. Και η Ρωσία ξέρει καλά ότι αυτός ο πόλεμος θα την αμαυρώνει για χρόνια. Ταυτόχρονα, όμως, ανοίγει μια χαίνουσα πληγή στην ευρωπαϊκή σταθερότητα.
* Ο κ. Τάσος Χατζηβασιλείου είναι βουλευτής Σερρών της Ν.Δ. και διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας.