Αισθήματα ντροπής και βαριές τύψεις νιώθουν οι περισσότεροι Ουκρανοί, οι οποίοι επέλεξαν να αποφύγουν τη στράτευση, αναζητώντας καταφύγιο σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Δίκτυα διακίνησης μεταναστών με έδρα τη Μολδαβία αναλαμβάνουν τη «διεκπεραίωση» των ανυπότακτων έναντι αμοιβής. Κάποιοι έχουν πληρώσει μέχρι και 15.000 δολάρια για να περάσουν κρυφά τα σύνορα.
Οι ανυπότακτοι αποτελούν πολύ μικρή μειονότητα. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί νέοι άνδρες που δεν θέλουν να πολεμήσουν υποχρεώθηκαν να διαφύγουν. «Δεν πιστεύω ότι θα ήμουν καλός στρατιώτης σε αυτόν τον πόλεμο. Κοιτάξτε με. Είμαι 46 ετών, φοράω γυαλιά. Ντρέπομαι που το λέω, αλλά έφυγα από τον πόλεμο και αυτό είναι το έγκλημά μου», λέει ο Βολοντίμιρ σε μπαρ της Βαρσοβίας.
Εναλλακτική θητεία
Ουκρανοί πολιτικοί απειλούν ότι θα απαιτήσουν φυλάκιση και δήμευση κατοικιών τους, αλλά οι γνώμες στην κοινωνία διίστανται.
Ουκρανοί πολιτικοί απειλούν ότι θα απαιτήσουν τη φυλάκιση ανυπότακτων και τη δήμευση των κατοικιών τους. Στην ευρύτερη ουκρανική κοινωνία, όμως, οι γνώμες διίστανται. Ο Μιροσλάβ Χάι, αξιωματούχος των υπηρεσιών στρατολογίας της Ουκρανίας, λέει ότι παρότι οι υπηρεσίες του έχουν καταγράψει σημαντικό αριθμό ανυπότακτων, το ποσοστό τους σε σχέση με τους εθελοντές που επιθυμούν να πολεμήσουν στο πλευρό του ουκρανικού στρατού είναι αμελητέο. Στελέχη της κυβέρνησης Ζελένσκι έχουν προτείνει τη θεσμοθέτηση εναλλακτικής στρατιωτικής θητείας, στην οποία οι ανυπότακτοι θα μπορούν να επιτελούν βοηθητικές εργασίες, όπως οδηγοί ή μάγειρες.
Ο Βόβα Κλεβέρ, νέος και επιτυχημένος φωτογράφος μόδας στο Κίεβο, συνειδητοποίησε από την αρχή ότι ήταν ακατάλληλος για αυτό τον πόλεμο. «Η βία δεν είναι στο οπλοστάσιό μου», λέει. Μετά τη ρωσική εισβολή και την απόφαση της κυβέρνησης του Κιέβου να απαγορεύσει στους άνδρες στρατιωτικής ηλικίας να εγκαταλείπουν τη χώρα, ο Κλεβέρ διέφυγε για να καταλήξει στο Λονδίνο. Το λάθος του, όπως εξηγεί ο ίδιος, ήταν να γράψει μήνυμα στη στενή του φίλη, Ολγκα Λέπινα, αποκαλύπτοντας πού βρισκόταν.
Η φίλη, όμως, πρόδωσε την εμπιστοσύνη του και δημοσίευσε τη συζήτησή τους σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκαλώντας την οργή του ουκρανικού Ιντερνετ. «Είσαι πεθαμένος! Οπου και να κρυφτείς θα σε βρω», έγραφε ένας χρήστης του Twitter στον Κλεβέρ. Η Λέπινα λέει ότι αυτή και ο Κλεβέρ υπήρξαν φίλοι για πολλά χρόνια και ότι ήταν προσκεκλημένη στον γάμο του. Καθώς ο πόλεμος πλησίαζε, ο Κλεβέρ υιοθέτησε έντονα πατριωτικές θέσεις και άρχισε να εμφανίζει κακοποιητική συμπεριφορά στο Διαδίκτυο απέναντι σε όσους διαφωνούσαν μαζί του. Οταν η Λέπινα ανακάλυψε ότι ο Κλεβέρ ήταν ανυπότακτος και κρυβόταν στο εξωτερικό, εξοργίστηκε τόσο που δημοσίευσε τις συζητήσεις της μαζί του, προκαλώντας κύμα αντιδράσεων στο ουκρανόφωνο Διαδίκτυο με στόχο τον ίδιο, όσο και την απόφασή του να μη στρατολογηθεί.