Tο υπουργείο Υγείας της πολιτείας της Νέας Υόρκης ανακοίνωσε πρόσφατα την εμφάνιση δύο ακόμη υποκατηγοριών του στελέχους «Ομικρον», τις BA.2.12 και BA.2.12.1. Και οι δύο υποκατηγορίες εκτιμάται πως έχουν μεγαλύτερη μεταδοτικότητα κατά 23%-27% περισσότερη από την αρχική υποκατηγορία της BA.2, η οποία είχε πάνω από 50% μεγαλύτερη μεταδοτικότητα από την απλή «Ομικρον», η οποία είχε 4-5 φορές μεγαλύτερη μεταδοτικότητα από τη «Δέλτα». Οι νέες μεταλλάξεις με ολοένα αυξανόμενη μεταδοτικότητα ίσως είναι προάγγελος της εμφάνισης μιας νέας μετάλλαξης, η οποία εκτός από την υψηλή μεταδοτικότητα θα έχει και πολύ υψηλότερη θνητότητα.
Πρόσφατη μελέτη στην Ελβετία αποδεικνύει ότι η «Ομικρον» είναι πολύ πιο μεταδοτική και στα παιδιά σε σχέση με τις προηγούμενες μεταλλάξεις. Συγκεκριμένα, στα παιδιά που δεν ήταν εμβολιασμένα, οι εισαγωγές στα νοσοκομεία τριπλασιάστηκαν με την εμφάνιση της «Ομικρον» ΒΑ.2. Το καλό νέο είναι ότι παρά τις αυξημένες εισαγωγές στα νοσοκομεία, ο δείκτης εισαγωγής στις εντατικές μειώνεται συνεχώς. Οπότε παρατηρείται ότι παρά την αύξηση των κρουσμάτων και των εισαγωγών στα νοσοκομεία, βλέπουμε μείωση του αριθμού των εισαγωγών στις εντατικές μονάδες.
Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, όταν το στέλεχος «Ομικρον» μεταδίδεται σε μη εμβολιασμένους πληθυσμούς δίνει τόση θνητότητα όση έδιναν οι προηγούμενες μεταλλάξεις. Οπότε οι περιοχές που είχαν πολύ χαμηλή έκθεση στις προηγούμενες μεταλλάξεις του κορωνοϊού εξαιτίας των απαγορευτικών όπως η Κίνα, το Χονγκ Κονγκ, η Νότιος Κορέα, η Ταϊβάν κ.λπ., αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε μεγαλύτερη έκθεση στον ιό λόγω της υψηλής μεταδοτικότητας.
Τους τελευταίους τρεις μήνες, τα κρούσματα στην Κίνα έχουν αυξηθεί κατά 80% σε σύγκριση με το σύνολο των κρουσμάτων από την αρχή της πανδημίας. Στην Κίνα κυριαρχεί ο φόβος της υψηλής μεταδοτικότητας και της χαμηλής αποτελεσματικότητας του εμβολίου Sinovac. Η Κίνα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη φάση της πανδημίας, διότι έχει το 48% του πληθυσμού ηλικίας πάνω των 80 ετών μη εμβολιασμένο, που αντιστοιχεί σε περίπου 15 εκατομμύρια κατοίκους. Σχεδόν καθόλου ο πληθυσμός δεν έχει ανοσία από φυσική νόσηση. Τυχόν εξάπλωση του ιού σε αυτές τις ηλικίες θα επιφέρει πολύ μεγάλο αριθμό θανάτων.
Τα άμεσα και καθολικά lockdowns, που η Κίνα επιβάλλει σε κάθε εμφάνιση κρουσμάτων, σκοπό έχουν να αποτρέψουν την εξάπλωση του ιού στον μεγάλο αριθμό απροστάτευτων και ευάλωτων ατόμων. Πρόσφατα, πολλές κινεζικές πόλεις δεκάδων εκατομμυρίων κατοίκων, με κυρίαρχη τη Σαγκάη, εφάρμοσαν αυστηρότατα απαγορευτικά (lockdowns). Στις χώρες με μεγάλο αριθμό απροστάτευτων ατόμων ίσως να ευνοείται η εμφάνιση νέων μεταλλάξεων. Στην Ταϊβάν, όπου ο πληθυσμός άνω των 75 ετών είναι κατά 22% εντελώς ανεμβολίαστος, τα κρούσματα από την 1η Μαρτίου αυξήθηκαν κατά 17 φορές.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η καλύτερη στρατηγική για τη διαχείριση της πανδημίας στην αρχή ήταν τα «απαγορευτικά» (παρ’ όλη την οικονομική καταστροφή που δημιούργησαν), προκειμένου να προστατευθεί ο πληθυσμός μέχρι να γίνουν διαθέσιμα τα εμβόλια. Από τη στιγμή που εμφανίστηκαν τα εμβόλια, η καλύτερη στρατηγική ήταν τα πολύ υψηλά ποσοστά εμβολιασμού σε ολόκληρο τον πληθυσμό, ξεκινώντας από τους πιο ευάλωτους.
Τελικά, η υπερβολική θνητότητα προκαλείται από τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού στα ευάλωτα άτομα. Οι ηλικιωμένοι όπως και τα ευάλωτα άτομα πρέπει να εμβολιαστούν άμεσα και με την αναμνηστική δόση.
* Ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.