Την οργή τους εξέφρασαν το βράδυ της Τρίτης στις Φιλιππίνες νεαροί ψηφοφόροι μετά την εκλογή του γιου του δικτάτορα της χώρας, Φερντινάντ Μάρκος, σε εκλογές που διεξήχθησαν σε πρωτοφανές κλίμα ιδεολογικής πόλωσης. Παρατηρητές της διαδικασίας ανέφεραν ότι έλαβαν χιλιάδες καταγγελίες εκλογικών «ανωμαλιών», με τα τεχνικά προβλήματα που αντιμετώπισαν πολλές ηλεκτρονικές κάλπες να είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Την Τρίτη, η ηττηθείσα αντίπαλος του Φερντινάντ Μάρκος τζούνιορ (ο οποίος είναι γνωστός ευρέως ως «Μπονγκμπόνγκ»), Λένι Ρομπρέντο, δήλωσε ότι η προεκλογική ομάδα της εξετάζει αναφορές περιστατικών νοθείας. Κάθε δημοσκόπηση πριν από τις εκλογές είχε προβλέψει τη νίκη του Μάρκος με μεγάλη διαφορά, ενώ το προβάδισμά του την Τετάρτη ήταν τόσο μεγάλο που η νίκη του θεωρείτο βέβαιη παρότι η καταμέτρηση των ψήφων στη χώρα συνεχιζόταν και η τελική ανακοίνωση αποτελεσμάτων αναμενόταν να γίνει σήμερα. Τον Μάρκος τζούνιορ είχαν ψηφίσει τουλάχιστον 31 εκατομμύρια ψηφοφόροι, αριθμός διπλάσιος από τις ψήφους που είχαν καταμετρηθεί υπέρ της Ρομπρέντο μέχρι την Τρίτη. Η συμμετοχή των ψηφοφόρων ξεπέρασε το 80%.
Στην προεκλογική του εκστρατεία, ο Μάρκος απευθύνθηκε στους απογοητευμένους από τις πρόσφατες κυβερνήσεις πολίτες, αν και για πολλούς Φιλιππινέζους το όνομα της οικογένειας Μάρκος είναι ταυτόσημο με διαφθορά και απληστία, καθώς και με τις αγριότητες για τις οποίες ευθύνεται το δικτατορικό καθεστώς του πατέρα Μάρκος.
Το 2018, η μητέρα του Μάρκος, Ιμέλντα, καταδικάσθηκε σε 11 χρόνια κάθειρξη για τη δημιουργία ιδρυμάτων-βιτρινών για την απόκρυψη της περιουσίας της. Η Ιμέλντα παραμένει ελεύθερη με περιοριστικούς όρους και αφού κατέβαλε αστρονομική χρηματική εγγύηση. Την υπόθεσή της εξετάζει τώρα το ανώτατο δικαστήριο, ύστερα από ένσταση των συνηγόρων της κατά της απόφασης. Επικριτές του Μάρκος προειδοποιούν ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί τον προεδρικό θώκο προκειμένου να θέσει στο αρχείο την υπόθεση κατά της μητέρας του και να «κλείσει» με τον ίδιο τρόπο δεκάδες ποινικές εκκρεμότητες μελών της ευρύτερης οικογένειάς του.
Εκστρατεία «χρυσή εποχή»
Στους μήνες που προηγήθηκαν των εκλογών, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι, οπαδοί της Ρομπρέντο, εργάσθηκαν σκληρά για την εκλογή της, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της συστηματικής εκστρατείας παραπληροφόρησης με στόχο να παρουσιασθεί το καθεστώς Μάρκος ως «χρυσή εποχή» στην Ιστορία της χώρας. Η ειδικευόμενη γιατρός Πάολα Σάντος συμμετείχε στη διαδήλωση της Τρίτης. «Φοβάμαι για το μέλλον, δεν με ενδιαφέρει η πολιτική, αλλά φοβάμαι πολύ», λέει η Σάντος, η οποία παραδέχεται ότι ψήφισε υπέρ του Μάρκος το 2016 «εξαιτίας των εντυπωσιακών γραφικών στη σελίδα του στο YouTube».
Μαζικές διαδηλώσεις μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων των εκλογών και τη διαφαινόμενη επικράτηση της συμμαχίας Μάρκος τζούνιορ – Ντουτέρτε.
Πολλοί Φιλιππινέζοι αντέδρασαν με αλληλοκατηγορίες και πικρία, καθώς δεν φαντάζονταν τη ζωή τους με τον Μάρκος τζούνιορ στην εξουσία, 36 χρόνια μετά την εξέγερση που οδήγησε στη φυγή του δικτάτορα μετά την καταλήστευση των δημόσιων ταμείων από την οικογένειά του. Ο ιερέας Ρόμπερτ Ρέγιες λέει ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία απέφυγε να καταδικάσει το «κακό», παρά τον κρίσιμο ρόλο που έπαιξε στην ανατροπή της δικτατορίας το 1986. «Ελπίζω ότι αυτό θα αφυπνίσει την Εκκλησία. Τι ηθική υπόσταση έχει ο γιος ενός δικτάτορα, ο οποίος δεν επέστρεψε τα κλοπιμαία του πατέρα του;», αναρωτιέται ο πατέρας Ρέγιες.
Η συνυποψήφια του «Μπονγκμπόνγκ» και κόρη του σημερινού προέδρου Ροντρίγκο Ντουτέρτε, Σάρα, είχε εξασφαλίσει μέχρι το βράδυ της Τρίτης 31,5 εκατομμύρια ψήφους, τριπλάσιο αριθμό από αυτές του αντιπάλου της, γερουσιαστή Φράνσις Παγκιλινάν, υποψήφιου αντιπροέδρου στο ψηφοδέλτιο της Ρομπρέντο. Ο πρόεδρος Ντουτέρτε κατηγορείται για υποβάθμιση του κράτους δικαίου και συστηματική και συνειδητή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια της εξαετούς θητείας του. Πολιτικοί αντίπαλοι των νικητών των εκλογών υποστηρίζουν ότι η συμμαχία Μάρκος – Ντουτέρτε απειλεί να επαναφέρει τον αυταρχισμό στην πολιτική σκηνή των Φιλιππίνων. Ο Μάρκος τζούνιορ αναμένεται να αναλάβει τα καθήκοντά του στις 30 Ιουνίου.
«Ξεπερνάει τα όρια»
Καθώς οι διαμαρτυρίες συνεχίζονταν την Τετάρτη έξω από την έδρα της εκλογικής επιτροπής στη Μανίλα, η 72χρονη ανεξάρτητη δημοσιογράφος Μαρία Σοκόρο διηγείτο ότι ήταν 22 ετών όταν το καθεστώς Μάρκος απαγόρευσε την κυκλοφορία του περιοδικού στο οποίο εργαζόταν. «Δεν μπορώ να χωνέψω την επιστροφή των Μάρκος. Αυτό ξεπερνάει τα όρια», έλεγε η κ. Σοκόρο. Οι διαδηλωτές φώναξαν συνθήματα, όπως «κλέφτη, κλέφτη!», κατά του «Μπονγκμπόνγκ» και με μόνιμο αίτημα: «Η Ιμέλντα στη φυλακή».
Για τον 20χρονο Μάιρους Πονόν, που ψήφιζε για πρώτη φορά στη Μανίλα, η ημέρα των εκλογών ήταν συναρπαστική. Ο 20χρονος φοιτητής και ακτιβιστής υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων περίμενε πέντε ώρες στην ουρά του εκλογικού κέντρου για να ψηφίσει υπέρ της Ρομπρέντο. Η ευφορία του δεν κράτησε πολύ. Λίγες ώρες αργότερα, ο Πονόν έκλαιγε.
«Ολα έδειχναν ότι αυτή θα ήταν η κατάληξη. Είναι πολύ δύσκολο να αντισταθείς στην οργανωμένη και επαγγελματική προπαγάνδα των Μάρκος. Το αποτέλεσμα, όμως, μου προκάλεσε κατάθλιψη, όπως και σε όσους αγαπούν τη χώρα μας. Θέλει κανείς να συνεχίσει να παλεύει, αλλά η χώρα και οι άνθρωποί της σε απογοητεύουν», λέει ο Πονόν.
Η παραπληροφόρηση απέδωσε καρπούς
Τις Φιλιππίνες περιέγραψε κάποτε στέλεχος του Facebook ως τον «ασθενή μηδέν» της παγκόσμιας επιδημίας παραπληροφόρησης, με την κυβέρνηση να έχει παραμείνει απαθής απέναντι στο φαινόμενο. Η παραπληροφόρηση αυτή προωθείται κυρίως μέσω Facebook, TikTok και YouTube. Η βία του δικτατορικού καθεστώτος Μάρκος εμφανίζεται ως περίοδος ρωμαλέας οικονομικής ανάπτυξης και τεχνολογικού εκσυγχρονισμού. Η αντίπαλος του «Μπονγκμπόνγκ», Λένι Ρομπρέντο, εμφανίζεται ως επικίνδυνη κομμουνίστρια, η οποία δεν έχει τίποτα στη χώρα. Το 2016, ο Ντουτέρτε νίκησε εν μέρει χάρη στο κύμα ψευδών ειδήσεων που διέσπειρε στο Facebook για τους πολιτικούς αντιπάλους του. Χρήστες του YouTube, οπαδοί του Μάρκος, μεταδίδουν βίντεο αμφισβητώντας τις καταγγελίες για την κρυμμένη περιουσία των Μάρκος. Η εκστρατεία παραπληροφόρησης απέφερε καρπούς, με την πλειοψηφία του κοινού να εκτιμά ότι η χώρα πρέπει να επιστρέψει στη «χρυσή εποχή» της δικτατορίας.
