Πριν από λίγους μήνες, ο 18χρονος Πέιτον Τζέντρον ανέφερε σε online chat με άγνωστους συνομιλητές: «Οι γονείς μου ξέρουν ελάχιστα για μένα. Δεν ξέρουν ότι έχω ξοδέψει εκατοντάδες δολάρια για σφαίρες. Δεν ξέρουν ότι έχω δαπανήσει 1.000 δολάρια σε στρατιωτικό εξοπλισμό. Δεν ξέρουν ότι έχω ένα όπλο, ούτε ένα AR-15, ούτε παράνομους γεμιστήρες».
Περιέγραφε τις εντάσεις που είχε με μαύρους συμμαθητές του στο δημοτικό. Στην έκτη τάξη πήρε αποβολή επειδή μια μαύρη τον κατηγόρησε ότι χρησιμοποίησε μια ρατσιστική βρισιά εναντίον της.
Εως το 2020 δεν θεωρούσε εαυτόν υπέρμαχο της ανωτερότητας της λευκής φυλής. Τότε ήταν που άρχισε επίσης να αυτοχαρακτηρίζεται «οικοφασίστας», επισημαίνοντας ότι η περιβαλλοντική ευαισθησία δεν πρέπει να εκχωρηθεί στην Αριστερά.
Την περασμένη εβδομάδα μπήκε στο αυτοκίνητό του, ταξίδεψε πολλές ώρες και έφτασε στη μαύρη γειτονιά του Μπάφαλο στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, όπου επιδόθηκε σε ένα αμόκ βίας. Στο κράνος που φορούσε υπήρχε ενσωματωμένη κάμερα, που μετέδιδε ζωντανά τη δράση του. Εντεκα από τους δεκατρείς ανθρώπους που δέχθηκαν τα πυρά του ήταν μαύροι, οι δέκα σκοτώθηκαν.
Ο πρόεδρος της χώρας, Τζο Μπάιντεν, χαρακτήρισε τον ρατσισμό «δηλητήριο» αποτίνοντας φόρο τιμής στα θύματα. Για μία ακόμη φορά, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής βυθίστηκαν στην ενδοσκόπηση με συζητήσεις για τον συστημικό ρατσισμό, την οπλοκατοχή, τον ρόλο που παίζουν συγκεκριμένες πλατφόρμες (όπως τα Twitch, 4chan, 8chan και Discord) στη διάδοση και εξιδανίκευση τέτοιων επιθέσεων, στην έξαρση της βίας κατά την πανδημία, αλλά και τις συνέπειές της στον ψυχισμό νέων ανθρώπων.
Ο 18χρονος φαίνεται ότι ριζοσπαστικοποιήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας, όταν άρχισε να παρακολουθεί εμμονικά ρατσιστικά βίντεο στο YouTube. Το πολυσέλιδο μανιφέστο του 18χρονου δράστη που εντόπισαν οι Αρχές είχε ως πηγή έμπνευσης παρόμοια –ισλαμοφοβική όμως– επίθεση στο Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας το 2019. Βασίζεται στην ευρέως διαδεδομένη θεωρία της «μεγάλης αντικατάστασης», που σε αδρές γραμμές θέλει τις ελίτ (ή τους Εβραίους) να επιθυμούν να αλλάξουν την πληθυσμιακή σύνθεση των Ηνωμένων Πολιτειών εις βάρος των λευκών.
Ο Τάκερ Κάρλσον
Ο 18χρονος Πέιτον Τζέντρον, ο οποίος σκότωσε δέκα μαύρους, φαίνεται ότι ριζοσπαστικοποιήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας, όταν άρχισε να παρακολουθεί ρατσιστικά βίντεο στο YouTube.
Η θεωρία συνωμοσίας σε παραλλαγές έχει μετακινηθεί από τα άκρα του πολιτικού φάσματος στην κεντρική σκηνή, αφού έχει επανειλημμένως υιοθετηθεί από στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και τον δημοφιλή τηλεπαρουσιαστή του Fox News Τάκερ Κάρλσον. Σύμφωνα με τη δική του εκδοχή, το Δημοκρατικό Κόμμα φιλοδοξεί να εισαγάγει όσο το δυνατόν περισσότερους μετανάστες στη χώρα για να αλλοιώσει τη σύνθεση του εκλογικού σώματος και να εξασφαλίσει την επανεκλογή του.
H βουλευτής των Ρεπουμπλικανών στη Νέα Υόρκη, Ελίζ Στεφανίκ, είχε πει πέρυσι σε ανύποπτο χρόνο ότι στόχος των Δημοκρατικών είναι να ανατρέψουν το σημερινό εκλογικό σώμα και να δημιουργήσουν μια μόνιμη αριστερή πλειοψηφία στην Ουάσιγκτον. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση, οι μισοί ψηφοφόροι του κόμματος εμφανίζονταν να ασπάζονται τη θεωρία συνωμοσίας.
Aν και το Fox News αλλά και οι Ρεπουμπλικανοί επιχείρησαν να αποκρύψουν μετά την επίθεση τα κίνητρα του δράστη, τα γεγονότα του Μπάφαλο απέδειξαν πως η ρητορική μίσους μπορεί γρήγορα να διολισθήσει σε πράξεις βίας.
«Η ηγεσία των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή ενθάρρυνε τον λευκό εθνικισμό, τον φυλετισμό και τον αντισημιτισμό. Η Ιστορία μας έχει δείξει πως ό,τι ξεκινάει με λόγια καταλήγει πολύ χειρότερα. Οι ηγέτες του κόμματός μας πρέπει να αποκηρύξουν και να απορρίψουν τέτοιου είδους απόψεις και όσους τις υιοθετούν», έγραψε τη Δευτέρα στο Twitter η βουλευτής Λιζ Τσέινι, από τις δυνατότερες φωνές στο κόμμα της κατά του τέως προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του ρόλου που έπαιξε στην επιδρομή στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021.
Ανεξέλεγκτη οπλοκατοχή
Η έρευνα πάντως γύρω από τα κίνητρα του δράστη δεν πρέπει να επισκιάσει το βασικό πρόβλημα, που είναι αυτό της ανεξέλεγκτης οπλοκατοχής στη χώρα. Τα όπλα του Τζέντρον αγοράστηκαν νόμιμα, παρόλο που η συμπεριφορά του είχε απασχολήσει στο παρελθόν τις Αρχές. Η αστυνομία τον προσήγαγε για να αποτιμήσει την ψυχική του υγεία όταν πριν από ένα χρόνο άρχισε να εκτοξεύει απειλές κατά του σχολείου και των συμμαθητών του. Ο ίδιος ο 18χρονος ενημέρωσε τους διαδικτυακούς φίλους του ότι η υπόθεση διήρκεσε μόλις 15 λεπτά και στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερος.
Οπως συμβαίνει συχνά σε τέτοιες περιπτώσεις, όσοι τον γνώριζαν κάνουν λόγο για ένα μονήρη, σιωπηλό έφηβο, από τον οποίο δύσκολα μπορούσε κανείς να αποσπάσει πάνω από μια-δυο κουβέντες. Οι γονείς του, αμφότεροι πολιτικοί μηχανικοί για το υπουργείο Μεταφορών της Νέας Υόρκης, δεν είχαν βίαιο παρελθόν, ούτε είχαν εκφράσει ρατσιστικές απόψεις.
Mια διχασμένη φυλετικά πόλη
Το Μπάφαλο, όπου σημειώθηκε η ρατσιστική επίθεση, είναι μία από τις πιο υποβαθμισμένες και διχασμένες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών. Υπάρχει ένα νοητό φυλετικό τείχος που διατρέχει την κεντρική οδική αρτηρία της πόλης, την Main Street, ανατολικά της οποίας μένουν κατά 85% μαύροι. Απόρροια ενός συνδυασμού κρατικής αδιαφορίας και ιδιωτικών συμφερόντων, οι μαύροι κάτοικοι έχουν αποκλειστεί σε αυτές τις γειτονιές. Η αδυναμία πρόσβασης σε στεγαστικά δάνεια (από το 2009 έως το 2012 μόνο το 1% εξ αυτών κατευθύνθηκε σε μαύρους δανειοδότες) και η πολιτική των μεγάλων εταιρειών real estate να αποκλείουν με διάφορα τεχνάσματα μαύρους αγοραστές για να μη χάσουν αξία τα ακίνητα στη δυτική πλευρά της Main Street είναι οι δύο παράγοντες που έχουν διαμορφώσει αυτήν τη γεωγραφία ρατσισμού στην πόλη, ενδεικτική του συστημικού ρατσισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το προσδόκιμο ζωής των λευκών κατοίκων είναι πέντε χρόνια υψηλότερο από αυτό των μαύρων.