Τον τόπο προέλευσης και τον τρόπο μετάδοσης του «μαύρου θανάτου» στην Ευρώπη, ένα θέμα που απασχολεί επί αιώνες τους ερευνητές, προσδιόρισε διεθνής ομάδα επιστημόνων αναλύοντας τον οδοντικό πολφό νεκρών του 14ου αιώνα που πέθαναν από τη φοβερή ασθένεια.
Η συγκριτική ανάλυση του DNA μαρτύρησε στους επιστήμονες ότι η βουβωνική πανώλη εμφανίστηκε το 1338 ή 1339 μ.Χ. στην Ισίκ Κουλ, μια λίμνη στην ορεινή περιοχή του σημερινού Κιργιστάν, και προσέβαλε εμπόρους που ζούσαν σε γειτονικό οικισμό. Οκτώ χρόνια αργότερα το βακτήριο είχε εξαπλωθεί, σπέρνοντας τον θάνατο στο 60% των κρουσμάτων της Ευρασίας.
Η μελέτη εκπονήθηκε από τους Βόλφγκανγκ Χάακ και Γιόχαν Κράουζε, δόκτορες στα Ινστιτούτα Εξελικτικής Ανθρωπολογίας και Ανθρώπινης Ιστορίας «Μαξ Πλανκ», και τον Φίλιπ Σλάβιν, από το Πανεπιστήμιο του Στέρλινγκ της Σκωτίας, ενώ δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.
Ο «λοιμός» εμφανίστηκε το 1338 ή 1339 μ.Χ. σε ορεινή περιοχή του σημερινού Κιργιστάν.
Για την εξαγωγή συμπερασμάτων, οι επιστήμονες ανέλυσαν DNA από τα πτώματα θυμάτων της μεσαιωνικής επιδημίας που φυλάσσονται στο Μουσείο του Λονδίνου, και άλλα από δια-φορετικές τοποθεσίες, δημιουργώντας ένα γενετικό γενεαλογικό δένδρο του βακτηρίου Yersinia Pestis, το οποίο προκαλεί τον «μαύρο θάνατο».
Ο δρ Σλάβιν ανέλυσε, επίσης, δείγματα DNA από δύο χριστιανικά νεκροταφεία θυμάτων του «μαύρου θανάτου» στο Κιργιστάν. Στους τάφους αναφέρονταν με ακρίβεια η ημερομηνία θανάτου και η αιτία: «λοιμός». Στην πλειονότητά τους οι ασθενείς είχε αποβιώσει το 1338, οκτώ χρόνια προτού η τρομερή επιδημία εμφανισθεί στην Ευρώπη.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν DNA του βακτηρίου στον οδοντικό πολφό των νεκρών από «λοιμό» που είχαν ταφεί. Το βακτήριο μεταδόθηκε σε αυτούς μέσω μαρμότας, ενός τρωκτικού που θυμίζει σκίουρο. Το στέλεχος του βακτηρίου της πανώλης που εντοπίσθηκε σε αυτά τα νεκροταφεία εξελίχθηκε μετέπειτα στο μεταλλαγμένο βακτήριο που έσπειρε τον θάνατο στην Ευρώπη. Οπως σημειώνουν, το στέλεχος των νεκρών στην Κιργιζία ευθύνεται για το «Big Bang του “μαύρου θανάτου”».
Εάν η θεωρία τους ευσταθεί, σημειώνει η Μαίρη Φίσελ, ιστορικός της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, είναι βέβαιο ότι ο «μαύρος θάνατος» εξαπλώθηκε στην Ευρασία μέσω των εμπορικών οδών και όχι, όπως εκτιμούσαν μέχρι πρότινος οι ιστορικοί, μέσω στρατιωτικών επιχειρήσεων.