Στο Ισραήλ έφθασε χθες ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν για τετραήμερη περιοδεία στη Μέση Ανατολή, με στόχο την αναστολή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, την επιτάχυνση των εξαγωγών πετρελαίου προς τις ΗΠΑ και την αποκατάσταση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία. Και οι τρεις πρωτοβουλίες του Μπάιντεν είναι γεμάτες πολιτικούς κινδύνους.
Οι διαπραγματεύσεις με στόχο την αναβίωση της συμφωνίας του 2015 για τα πυρηνικά του Ιράν βρίσκονται σε νεκρό σημείο. Την ίδια ώρα, η Ουάσιγκτον υποβάθμισε τις προσδοκίες για υπογραφή συμφωνίας για την αύξηση των εξαγωγών πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία, σε μια προσπάθεια να μην εμφανισθεί ότι αγνοεί συνειδητά την ηθική ευθύνη του διαδόχου του θρόνου, πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MBS), για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.
Στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης γνωρίζουν ότι θα δεχθούν σκληρή εσωκομματική κριτική μετά τη δημοσιοποίηση των αναπόφευκτων φωτογραφιών από τη συνάντηση του πρίγκιπα Μοχάμεντ με τον πρόεδρο Μπάιντεν, λιγότερο από δύο χρόνια μετά τη δέσμευση του Μπάιντεν ότι θα καθιστούσε τη Σαουδική Αραβία «παρία» της διεθνούς σκηνής.
Ο Μπάιντεν έχει επανειλημμένως περιγράψει τη σημερινή ιστορική συγκυρία ως διαμάχη μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού, αποκλείοντας από την πρόσφατη αμερικανική σύνοδο την Κούβα και τη Βενεζουέλα. Ο πρόεδρος αιτιολογεί την επίσκεψή του στο Ριάντ επικαλούμενος τις επιταγές της «ρεαλπολιτίκ». Η επίσκεψη διοργανώθηκε, επίσης, ως ανάχωμα στις προσπάθειες του Πεκίνου για επέκταση της κινεζικής επιρροής στη Μέση Ανατολή. Την περασμένη εβδομάδα, Ουάσιγκτον και Ριάντ υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για την κατασκευή δικτύου τηλεφωνίας 5G στη Σαουδική Αραβία, με στόχο τον αποκλεισμό του ηγέτη του τομέα, της κινεζικής Huawei.
Ο Αμερικανός πρόεδρος αιτιολόγησε την απόφασή του να επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία επικαλούμενος «σειρά προκλήσεων για την εθνική ασφάλεια».
Στο στόχαστρο το Ιράν
Λίγες ώρες πριν από την αναχώρηση Μπάιντεν από τις ΗΠΑ, ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν αποκάλυπτε για πρώτη φορά ότι το Ιράν σχεδιάζει να προσφέρει μη επανδρωμένα αεροσκάφη drones στον ρωσικό στρατό. Η καταγγελία αυτή του Σάλιβαν αποτελούσε έμμεση προειδοποίηση προς την Τεχεράνη και τη Μόσχα ότι η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά αυτές τις δραστηριότητες, ενώ προσφέρει κοινό πεδίο συνεννόησης μεταξύ του Μπάιντεν και του οικοδεσπότη του, Γιαΐρ Λαπίντ, για τον αποτελεσματικότερο τρόπο ανάσχεσης των ιρανικών πυρηνικών φιλοδοξιών.
Οι διαπραγματεύσεις Ιράν – Δύσης έχουν διακοπεί εδώ και μήνες, με τον Μπάιντεν να αρνείται να ικανοποιήσει απαίτηση της Τεχεράνης για αφαίρεση του στρατιωτικού σώματος των Φρουρών της Επανάστασης από τον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων. O Αμερικανός διαμεσολαβητής Ρόμπερτ Μάλεϊ είπε ότι η κρίσιμη στιγμή είναι τώρα, καθώς η υπομονή της Δύσης εξαντλείται.
Στις αρχές της άνοιξης ο Μάλεϊ και ο ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν είχαν δηλώσει ότι το Ιράν απείχε μόλις λίγες εβδομάδες από την απόκτηση της κατάλληλης τεχνογνωσίας για την εγκατάσταση προηγμένων συσκευών φυγοκέντρησης για τον εμπλουτισμό ουρανίου. Η εξέλιξη αυτή θα ακύρωνε εκ των πραγμάτων τη συμφωνία του 2015. Τέσσερις μήνες αργότερα, οι σύμβουλοι του Μπάιντεν επιμένουν ότι η αναβίωση της συμφωνίας είναι ακόμη δυνατή και ότι η διατήρησή της θα είναι ωφέλιμη για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.
Με τη σκέψη του στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, ο Αμερικανός πρόεδρος αιτιολόγησε την απόφασή του να επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία επικαλούμενος «σειρά προκλήσεων για την εθνική ασφάλεια» και επιμένοντας ότι το πετρέλαιο δεν ήταν ο μοναδικός στόχος του ταξιδιού. Σε μια προσπάθεια να μην προσφέρει πυρομαχικά στους αντιπάλους του, ο Μπάιντεν δεν θα υπογράψει συμφωνία με τον οίκο των Σαούντ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Τζέντα. Οι δύο πλευρές έχουν, όμως, φθάσει σε συμφωνία κυρίων, σύμφωνα με την οποία το Ριάντ θα αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου τον Σεπτέμβριο, εγκαίρως για τις κρίσιμες επαναληπτικές εκλογές στις ΗΠΑ, τον Νοέμβριο.
Γέφυρα με Παλαιστίνη
Αμερικανικό προξενείο στην παλαιστινιακή Ανατολική Ιερουσαλήμ θα επιθυμούσε να δημιουργήσει ο Λευκός Οίκος για την εξυπηρέτηση των Παλαιστίνιων κατοίκων, σύμφωνα με χθεσινές δηλώσεις του συμβούλου εθνικής ασφαλείας του Αμερικανού προέδρου, Τζέικ Σάλιβαν, λίγες ώρες πριν από την άφιξη του Τζο Μπάιντεν στο Ισραήλ. «Η Ουάσιγκτον θα ήθελε τη δημιουργία ενός προξενείου στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Κάτι τέτοιο απαιτεί ασφαλώς συνεννόηση με την ισραηλινή κυβέρνηση και την ενεργό εμπλοκή της παλαιστινιακής ηγεσίας. Την εμπλοκή αυτή θα διευρύνουμε σε αυτό το ταξίδι», είπε ο Σάλιβαν μιλώντας σε δημοσιογράφους, στην καμπίνα του προεδρικού αεροσκάφους. Ο ίδιος προσέθεσε ότι ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, επικοινώνησε με την οικογένεια της δολοφονηθείσας από ισραηλινά πυρά Αμερικανοπαλαιστίνιας δημοσιογράφου Σιρίν Αμπού Ακλέχ: «Κάλεσε την οικογένεια στις ΗΠΑ, προκειμένου να μιλήσει απευθείας μαζί τους».