Η αμερικανική πολιτική σκηνή μοιάζει σήμερα με παζλ με πέντε κομμάτια, ενώ η ολοκληρωμένη εικόνα που προκύπτει από τα κομμάτια αυτά είναι ζοφερή. Τα πέντε κομμάτια είναι τα εξής: (1) Τα λόγια και οι πράξεις του Τραμπ δείχνουν ότι αποτελεί πραγματικό κίνδυνο για τη δημοκρατία, (2) εάν ο Τραμπ εκλεγεί για δεύτερη θητεία, θα κάνει μεγαλύτερη ζημιά απ’ ό,τι στην πρώτη, (3) εάν οι Δημοκρατικοί δεν εξασφαλίσουν αποφασιστική νίκη το 2024, η χώρα θα αντιμετωπίσει συνταγματική κρίση, (4) ο εν ενεργεία πρόεδρος είναι ηλικιωμένος, αδύναμος και διόλου δημοφιλής, και τέλος (5) η Κάμαλα Χάρις, που έχει μεγάλες πιθανότητες να λάβει το χρίσμα του κόμματός της, δεν είναι ικανή να νικήσει αποφασιστικά τον Τραμπ. Αν η Αμερική δεν αλλάξει πορεία, οδηγείται στην καταστροφή.
Παρότι γνώριζα το ποιόν του Τραμπ και τις λαϊκιστικές, αυταρχικές μεθόδους του, ομολογώ ότι οι αποκαλύψεις της περασμένης εβδομάδας με κλόνισαν. Αν και η ανάγκη του να διατηρηθεί πάση θυσία στην εξουσία ήταν γνωστή, δεν περίμενα να επαινεί κατ’ ιδίαν τους εισβολείς στο Καπιτώλιο, ούτε και ότι επιθυμούσε να ηγηθεί προσωπικά του όχλου φθάνοντας μέχρι του σημείου να χειροδικήσει εναντίον πράκτορα της μυστικής υπηρεσίας. Μολονότι η αμερικανική δημοκρατία άντεξε την πρώτη θητεία του, αυτό δεν είναι βέβαιο και για ενδεχόμενο δεύτερο πέρασμά του από τον Λευκό Οίκο. Αν ο Τραμπ –ή κάποιος μιμητής του– επιστρέψει στην εξουσία το 2024, θα συναντήσει λιγότερα προσκόμματα και θα διαθέτει την απαιτούμενη εμπειρία προκειμένου να πραγματώσει τα σχέδιά του.
Η σκευωρία με στόχο την ανατροπή του αποτελέσματος των εκλογών του 2020 χαρακτηρίσθηκε από ανικανότητα και έλλειψη οργάνωσης. Παρά τις προσπάθειες του Τραμπ να εμφανίσει τις εκλογές ως νόθες, ουδέποτε ανέπτυξε ολοκληρωμένο ή λειτουργικό σχέδιο για να εμποδίσει την ορκωμοσία του Μπάιντεν. Αυτό δεν θα ισχύει το 2024, χάρη στα σχέδια του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Ρεπουμπλικανοί νομοθέτες σε όλες τις ΗΠΑ ψήφισαν νέους νόμους με στόχο την πολιτικοποίηση της καταμέτρησης ψήφων. Εκλογικά κρίσιμες πολιτείες, όπως η Αριζόνα, θα έχουν τη δυνατότητα ακύρωσης χιλιάδων ψήφων, αποδίδοντας κατά το δοκούν τις ψήφους των εκλεκτόρων. Η επιβίωση της αμερικανικής δημοκρατίας εξαρτάται από μια συντριπτική νίκη των Δημοκρατικών.
Ο Τραμπ ετοιμάζεται να κατακτήσει και πάλι τον Λευκό Οίκο· οι Δημοκρατικοί οφείλουν να αλλά- ξουν κατεύθυνση.
Η καταβαράθρωση της δημοτικότητας του Μπάιντεν αποτελεί εν μέρει δικό του έργο. Η οικονομική πολιτική του Λευκού Οίκου ενίσχυσε τον πληθωρισμό. Την ίδια ώρα, παρά τη μακρά πείρα του στη Γερουσία, αποδείχθηκε ανίκανος να ανακαλύψει κοινό τόπο συνεννόησης με τους Ρεπουμπλικανούς νομοθέτες. Τους πρώτους μήνες της προεδρίας του Μπάιντεν, οι συνεργάτες του επεδίωξαν να τον εμφανίσουν ως ενσάρκωση του Φράνκλιν Ρούζβελτ. Το εκλογικό σώμα και τα δύο σώματα της νομοθετικής εξουσίας ουδέποτε μοιράσθηκαν, όμως, τη φιλοδοξία του για ψήφιση κοινωνικών προγραμμάτων μεγάλης κλίμακας. Ο ∆ημοκρατικός πρόεδρος εξελέγη χάρη στη μετριοπάθειά του και την αντίθεσή του στη μισαλλοδοξία του Τραμπ, χωρίς ποτέ να ταχθεί υπέρ της αριστερής πτέρυγας του κόμματός του. Πολλοί ψηφοφόροι, όμως, που επέλεξαν τον Μπάιντεν το 2020 ως αναγκαίο ανάχωμα στον Τραμπ, έχουν θορυβηθεί με τη συνεχιζόμενη επιρροή που απολαμβάνουν οι ακραίες αριστερές θέσεις στο κόμμα. Το θέμα της ηλικίας του Μπάιντεν έχει καθοριστική σημασία, με μερίδα ψηφοφόρων να εκτιμούν ότι ο πρόεδρος πάσχει πλέον από προχωρημένη άνοια και δεν μπορεί πια να επιτελέσει τα καθήκοντά του. Παρότι η εκτίμηση αυτή είναι υπερβολική, η προεδρία παραμένει επίπονη και απαιτητική θέση, ενώ οι αμφιβολίες για τις πνευματικές του ικανότητες είναι απόλυτα θεμιτές.
Αν ο Μπάιντεν αποφασίσει τελικά να μη διεκδικήσει την επανεκλογή του το 2024, η Κάμαλα Χάρις θα είναι η πιθανότερη επιλογή των Δημοκρατικών. Καθώς η Χάρις είναι η πρώτη Αφροαμερικανή αντιπρόεδρος, κάθε προσπάθεια διεκδίκησης του χρίσματος από άλλο ∆ημοκρατικό στέλεχος θα αντιμετωπισθεί ως προϊόν σεξισμού ή ρατσισμού, απειλώντας τη φήμη κάθε πιθανού διεκδικητή. Η Χάρις κινδυνεύει έτσι να είναι ακόμη πιο αδύναμη υποψήφια σε σχέση με τον Μπάιντεν καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μόλις 36% των ερωτηθέντων εκτιμούν ότι κάνει καλή δουλειά στην αντιπροεδρία. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν γνωρίζουν τις θέσεις της Χάρις και αμφισβητούν την ειλικρίνειά της. Δεδομένων των οβιδιακών της μεταμορφώσεων κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της (από μετριοπαθής Δημοκρατική σε ένα από τα πιο προοδευτικά μέλη της Γερουσίας) η καχυποψία αυτή είναι δικαιολογημένη.
Ισως η αμερικανική οικονομία ακμάσει το 2024, ενισχύοντας σημαντικά τις ελπίδες των Δημοκρατικών να διατηρήσουν την προεδρία. Ισως ο Τραμπ να έχει ασθενήσει ή να αντιμετωπίζει μεγάλα νομικά προβλήματα για να διεκδικήσει την προεδρία το 2024. Ισως κάποια διασημότητα, όπως ο Ντουέιν «The Rock» Τζόνσον ή ο Μαρκ Κιούμπαν, να γίνει ο πρώτος πρόεδρος μετά τον Τζορτζ Ουάσιγκτον που θα εκλεγεί ως ανεξάρτητος. Οι Δημοκρατικοί από την πλευρά τους οφείλουν να αναλάβουν σοβαρά τον νομοθετικό τους ρόλο, εξασφαλίζοντας ότι οι εκλογές θα διεξάγονται ανεμπόδιστα και ακηδεμόνευτα, ανακτώντας το προοδευτικό ιδεολογικό πεδίο που τους έχει ξεφύγει.
* Ο κ. Γιάσα Μουνκ είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς.