Με εγκωμιαστικά σχόλια αποχαιρετίζει ο δυτικός κόσμος τον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ενωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, εξαίροντας τη συμβολή του αρχιτέκτονα της περεστρόικα και της γκλάσνοστ στην παγκόσμια ειρήνη, στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και στη χαλάρωση του αυταρχισμού στην πατρίδα του. Στην ίδια τη Ρωσία, όμως, οι απολογισμοί κυμαίνονται κατά κανόνα από τον σκεπτικισμό μέχρι την απαξίωση, καθώς πολιτικοί και απλοί πολίτες δεν μπορούν να λησμονήσουν τη ραγδαία υποβάθμιση της χώρας τους επί των ημερών ενός πολιτικού που υπήρξε τη δεκαετία του ’80 ηγέτης αυτοκρατορίας και την επόμενη δεκαετία διαφημιστής της Pizza Hut και της Louis Vuitton.
«Σπάνιο ηγέτη» χαρακτήρισε τον αποθανόντα ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ενώ η γεννημένη στην Ανατολική Γερμανία Aγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι ο Γκορμπατσόφ «έγραψε την παγκόσμια Ιστορία» και επηρέασε βαθύτατα και τη δική της ζωή. Στο ίδιο μήκος κύματος ο διάδοχός της στη γερμανική καγκελαρία Ολαφ Σολτς εξέφρασε την ευγνωμοσύνη των Γερμανών για τη συμβολή του τελευταίου προέδρου της ΕΣΣΔ στην αναίμακτη γερμανική ενοποίηση, μη παραλείποντας να τον ξεχωρίσει από τον Πούτιν και τον πόλεμο που διεξάγει στην Ουκρανία. Η διαφοροποίηση του ειρηνιστή Γκορμπατσόφ από τον «ιμπεριαλιστή» Πούτιν ήταν ο κοινός παρονομαστής στα μηνύματα αρκετών δυτικών ηγετών, όπως του Ιταλού υπηρεσιακού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι και του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον.
Στη Ρωσία, οι επίσημες αντιδράσεις ήταν επιφυλακτικές. Στο σύντομο συλλυπητήριο τηλεγράφημά του ο πρόεδρος Πούτιν σημείωσε ότι ο Γκορμπατσόφ υπήρξε ένας άνθρωπος με «τεράστια επίδραση στην πορεία της παγκόσμιας Ιστορίας», που «συνειδητοποίησε την ανάγκη μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση των οξυμμένων προβλημάτων». Καταγραφή του αυτονόητου, χωρίς καμία θετική ή αρνητική αξιολόγηση. Περισσότερο εύγλωττος ήταν ο εκπρόσωπος Τύπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, ο οποίος του καταλόγισε «ρομαντικές, ανεκπλήρωτες προσδοκίες» για τη συμπεριφορά μιας «αιμοδιψούς» Δύσης έναντι της Ρωσίας. Στελέχη του κυβερνώντος κόμματος τον κατηγόρησαν για τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ενώ το Κ.K. τον χαρακτήρισε «προδότη». Μόνο το μικρής επιρροής φιλελεύθερο κόμμα Γιαμπλόκο και ο Αλεξέι Ναβάλνι του έπλεξαν το εγκώμιο.
Δυτικοί ηγέτες ξεχωρίζουν τον αρχιτέκτονα της περεστρόικα από τον αυταρχικό Πούτιν, αλλά οι Ρώσοι τον βλέπουν διαφορετικά.
Ουκρανία και Λιθουανία
Παραδόξως, αλλά όχι αδικαιολόγητα, αρνητικές αποτιμήσεις διατυπώθηκαν και από χώρες που συγκαταλέγονται στους σφοδρότερους επικριτές της σημερινής Ρωσίας. Οι Ουκρανοί δεν λησμόνησαν ότι ο Γκορμπατσόφ, παρά τις επικρίσεις του για την αυταρχική στροφή του Πούτιν στο εσωτερικό, επικρότησε την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, με αποτέλεσμα το Κίεβο να του απαγορεύσει την είσοδο στη χώρα. Από την πλευρά του ο Λιθουανός υπουργός Εξωτερικών Γκαμπρέλιους Λαντσεμπέργκις υπενθύμισε ότι ο Γκορμπατσόφ διέταξε σοβιετικά στρατεύματα να εισβάλουν στη χώρα του, τον Ιανουάριο του 1991, για να τσακίσουν το κίνημα της ανεξαρτησίας, αφήνοντας πίσω τους 14 νεκρούς και 140 τραυματίες.
Χθες το απόγευμα, το Ιδρυμα Γκορμπατσόφ έκανε γνωστό ότι η κηδεία του θανόντος θα γίνει το Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου στη Μόσχα και συγκεκριμένα στην Αίθουσα των Κιόνων, στο Σπίτι των Συνδικάτων, όπου εκτέθηκαν σε λαϊκό προσκύνημα αρκετοί ηγέτες επί Σοβιετικής Ενωσης, συμπεριλαμβανομένου του Ιωσήφ Στάλιν. Η σορός του Μιχαήλ Σεργκέγεβιτς θα ενταφιαστεί στο κοιμητήριο Νοβοντεβίτσι, δίπλα στη σύζυγό του, Ραΐσα. Στο ίδιο κοιμητήριο αναπαύονται ποιητές, διανοούμενοι και πολιτικοί πρώτης γραμμής, όπως ο Μπόρις Γέλτσιν και ο Νικήτα Χρουστσόφ – οι υπόλοιποι ηγέτες της ΕΣΣΔ ενταφιάστηκαν στα τείχη του Κρεμλίνου. Δεν είχε γίνει γνωστό μέχρι χθες το βράδυ αν θα τελεστεί κρατική κηδεία, ούτε αν ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα παραστεί στην τελετή.
ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΠΟΥΤΙΝ
Πρόεδρος της Ρωσίας
«Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ είχε τεράστιο αντίκτυπο στον ρουν της παγκόσμιας Ιστορίας, έχοντας συνειδητοποιήσει την αναγκαιότητα ριζικών μεταρρυθμίσεων. Την ίδια στιγμή, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το σημαντικό φιλανθρωπικό, ανθρωπιστικό και εκπαιδευτικό έργο της συζύγου του, Ραΐσα».
ΤΖΟ ΜΠΑΪΝΤΕΝ
Πρόεδρος των ΗΠΑ
«Ο Γκορμπατσόφ είχε το θάρρος να παραδεχθεί ότι τα πράγματα έπρεπε να αλλάξουν. Αυτές ήταν πράξεις σπάνιου ηγέτη, με φαντασία ικανή να στοχαστεί ένα νέο μέλλον και το θάρρος να διακινδυνεύσει τη σταδιοδρομία του για να το επιτύχει. Το αποτέλεσμα ήταν ένας ασφαλέστερος κόσμος και μεγαλύτερη ελευθερία για εκατομμύρια ανθρώπους».
ΕΜΑΝΟΥΕΛ ΜΑΚΡΟΝ
Πρόεδρος της Γαλλίας
«Ο πρώην ηγέτης της ΕΣΣΔ θα μείνει στην Ιστορία ως άνθρωπος της ειρήνης και σημαντικός μεταρρυθμιστής, οι επιλογές του οποίου άνοιξαν τον δρόμο της ελευθερίας για τους Ρώσους. Η προσήλωσή του στη διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη άλλαξε την κοινή ιστορία της ηπείρου μας».
ΜΠΟΡΙΣ ΤΖΟΝΣΟΝ
Πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας
«Θλίβομαι από την είδηση του θανάτου του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Πάντα θαύμαζα το θάρρος και την ακεραιότητα που επέδειξε οδηγώντας τον Ψυχρό Πόλεμο σε ειρηνική κατάληξη. Σε μια στιγμή κατά την οποία ο Πούτιν επιτίθεται στην Ουκρανία, η επιμονή του να ανοίξει τη σοβιετική κοινωνία συνεχίζει να αποτελεί παράδειγμα για όλους μας».