Οταν ο γαμπρός του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, παραιτήθηκε αιφνιδιαστικά από το αξίωμα του υπουργού Οικονομικών στα τέλη του 2020, η οδηγία προς τους δημοσιογράφους από τους διευθυντές τους ήταν: μη μεταδώσετε την είδηση μέχρι να το πει η κυβέρνηση.
Διεθνή Μέσα και ανεξάρτητα τουρκικά Μέσα μετέδωσαν την είδηση, η τουρκική λίρα ανέβηκε με την ελπίδα αλλαγής της οικονομικής πολιτικής, αλλά επί 24 ώρες τα τουρκικά φιλοκυβερνητικά Μέσα, που κυριαρχούν στο τοπίο της χώρας, αποσιώπησαν τη δραματικότερη ρήξη της εικοσαετούς διακυβέρνησης Ερντογάν.
Το επεισόδιο αυτό δείχνει πόσο αυστηρός έχει γίνει ο έλεγχος των τουρκικών μέσων ενημέρωσης. Συνεντεύξεις του πρακτορείου Reuters με δεκάδες πηγές από το εσωτερικό των τουρκικών μέσων ενημέρωσης περιγράφουν ένα σύστημα κυβερνητικών πιέσεων και αυτολογοκρισίας.
Η «γραμμή» συχνά υπαγορεύεται από τη Διεύθυνση Ενημέρωσης, έναν κυβερνητικό βραχίονα που δημιούργησε ο Ερντογάν και ο οποίος στελεχώνεται με 1.500 άτομα.
Η τήρηση των οδηγιών διασφαλίζεται από το γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι όμιλοι μέσων ενημέρωσης ελέγχονται από πολιτικούς φίλους του Ερντογάν και του κόμματος ΑΚΡ.
Κρατική διαφήμιση
Η κρατική διαφήμιση μοιράζεται κυρίως στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, ενώ τα πρόστιμα των διορισμένων από την κυβέρνηση ρυθμιστικών αρχών επιβάλλονται σχεδόν αποκλειστικά στα ανεξάρτητα και τα αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης.
«Ο ρόλος των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία είναι περισσότερο να αποκρύπτουν παρά να μεταδίδουν τις ειδήσεις», είπε ο Φαρούκ Μπιλντιριτσί, που ήταν δημοσιογράφος και υπεύθυνος δεοντολογίας της εφημερίδας Hurriyet επί 27 χρόνια, έως το 2019. Το 2018 η Hurriyet, η μεγαλύτερη εφημερίδα της χώρας, άλλαξε ιδιοκτησία και έγινε και αυτή φιλοκυβερνητική.
«Το κόμμα εξουσίας δίνει οδηγίες και καθορίζει την ατζέντα. Επικοινωνεί κυρίως με τους διευθυντές των εφημερίδων, τους κυβερνητικούς συντάκτες και τους διευθυντές προγράμματος των τηλεοπτικών σταθμών», προσέθεσε.
Αν πρόκειται να κερδίσει εκ νέου τις εκλογές και να εισέλθει στην τρίτη δεκαετία διακυβέρνησης, ο Ερντογάν θα χρειαστεί τη μέγιστη δυνατή βοήθεια από τα μέσα ενημέρωσης.
Η «γραμμή» υπαγορεύεται από τη Διεύθυνση Ενημέρωσης, έναν κυβερνητικό βραχίονα που στελεχώνεται με 1.500 άτομα.
Ποινές και αντίποινα
Τον Μάιο, η τουρκική κυβέρνηση κατέθεσε νομοσχέδιο εναντίον της «παραπληροφόρησης» γενικώς και αορίστως.
Οποιοσδήποτε διαδίδει ψευδείς πληροφορίες για θέματα ασφάλειας ή δημόσιας τάξης θα είναι αντιμέτωπος με τριετή ποινή φυλάκισης. Το νομοσχέδιο θα συζητηθεί στην τουρκική Εθνοσυνέλευση τον Οκτώβριο.
Ακόμα και χωρίς αυτόν τον νόμο, οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες Evrensel, Sozcu, Korkusuz, Cumhuriyet και Birgun είναι οι μοναδικοί αποδέκτες των προστίμων στέρησης κρατικής διαφήμισης.
Οι εφημερίδες προσέφυγαν δικαστικά και στις 10 Αυγούστου το τουρκικό συνταγματικό δικαστήριο έκανε δεκτές τις προσφυγές τους.
Τον Φεβρουάριο του 2020 ο Ερντογάν βρέθηκε αντιμέτωπος με ακόμη μία κρίση και οι διευθυντές των μέσων ενημέρωσης δέχθηκαν άλλη μία οδηγία από τη Διεύθυνση Ενημέρωσης.
Πάνω από 30 Τούρκοι στρατιώτες σκοτώθηκαν από αεροπορικό βομβαρδισμό στην ελεγχόμενη από τη ρωσική αεροπορία βορειοδυτική Συρία.
Ήταν η πλέον φονική επίθεση εναντίον των ενόπλων δυνάμεων της Τουρκίας τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Κι όμως, το επόμενο πρωί πρώτο θέμα στις τηλεοράσεις ήταν κάτι σχετικό με τη διαμάχη Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους πρόσφυγες από τη Συρία. Η δημοσιογραφική κάλυψη της επίθεσης περιορίστηκε στην αναμετάδοση κυβερνητικών ανακοινώσεων.
Όταν ο συγγραφέας Ορχάν Παμούκ τιμήθηκε με Νομπέλ Λογοτεχνίας, το πρώτο τουρκικό Νομπέλ, οι τουρκικές εφημερίδες έπρεπε να περιμένουν τα επίσημα συγχαρητήρια του προέδρου Ερντογάν για να μεταδώσουν την είδηση.
Οι δημοτικές εκλογές
Οι δημοτικές εκλογές του Μαρτίου 2019, η μεγαλύτερη ήττα της διακυβέρνησης Ερντογάν, ίσως είναι οδηγός για το μέλλον.
Το βράδυ των αποτελεσμάτων, η μετάδοση του πρακτορείου Anadolu σταμάτησε απότομα στο 98,8% της ενσωμάτωσης, καθώς έγινε σαφές ότι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου ήταν ένα βήμα πριν από τη νίκη στον δήμο της Κωνσταντινούπολης.
Το πρακτορείο, μοναδικός αναμεταδότης των εκλογικών αποτελεσμάτων, δεν εξήγησε γιατί σταμάτησε η μετάδοση, ενώ ο Ταγίπ Ερντογάν αμφισβήτησε τη νίκη του Ιμάμογλου. Προκήρυξε επαναληπτικές εκλογές, τις οποίες και πάλι κέρδισε ο Ιμάμογλου.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr