Ενα από τα σημαντικότερα γνωρίσματα του ανθρώπινου πολιτισμού είναι ο ευμετάβλητος χαρακτήρας του. Νέες εκφράσεις εξαπλώνονται σε κάθε ήπειρο, ενώ τεχνολογικά επιτεύγματα, όπως η κινητή τηλεφωνία και τα drones αλλάζουν τον τρόπο ζωής μας. Επιστημονικές έρευνες έδειξαν, όμως, ότι και οι επιβλητικές μεγάπτερες φάλαινες έχουν την ικανότητα πολιτιστικών ανταλλαγών, χωρίς να χρειάζονται την υψηλή τεχνολογία.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε την Τρίτη, επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το τραγούδι της μεγάπτερης φάλαινας μεταδίδεται από τον έναν πληθυσμό στον άλλον, διασχίζοντας ολόκληρο τον Ειρηνικό Ωκεανό σε διάστημα μόλις δύο ετών. Η επικεφαλής της έρευνας, ωκεανολόγος Ελεν Γκάρλαντ από το πανεπιστήμιο του Σεν Αντριους, στη Σκωτία, λέει ότι εξεπλάγη όταν συνειδητοποίησε ότι φάλαινες στην Αυστραλία είχαν την ικανότητα να μεταδίδουν τα τραγούδια τους σε «συγγενείς» τους στη Γαλλική Πολυνησία, οι οποίες με τη σειρά τους τα «περνούσαν» σε φάλαινες ανοικτά των παραλίων της Κεντρικής Αμερικής.
«Ο μισός πλανήτης είναι σήμερα συνδεδεμένος φωνητικά για τις φάλαινες. Είναι απίστευτο», σημειώνει η δρ Γκάρλαντ. Τα τραγούδια αυτά μπορεί να ταξιδεύουν σε κάθε σημείο του νότιου ημισφαιρίου, ενώ άλλοι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι φάλαινες του Ατλαντικού Ωκεανού «πιάνουν» τραγούδια φαλαινών στον ανατολικό Ειρηνικό.
Κάθε πληθυσμός μεγάπτερων φαλαινών περνάει τον χειμώνα στην ίδια περιοχή για να αναπαραχθεί. Οι αρσενικές εκπέμπουν τότε δυνατό υποβρύχιο τραγούδι, που μπορεί να διαρκέσει ακόμη και μισή ώρα. Τα αρσενικά της περιοχής τραγουδούν όλα τον ίδιο σκοπό, ενώ χρόνο με τον χρόνο το τραγούδι αυτό εξελίσσεται σε νέα μελωδία.
Η μεγάπτερη φάλαινα έχει την ικανότητα να αλλοιώνει το αρχικό τραγούδι, προσθέτοντας ή απαλείφοντας κάποιον σκοπό.
Η δρ Γκάρλαντ εξετάζει την περίπλοκη και σχεδόν ανθρώπινη δομή των τραγουδιών αυτών. Οι φάλαινες συνδυάζουν σύντομους ήχους, τους οποίους οι επιστήμονες αποκαλούν «μονάδες», δημιουργώντας μουσικές φράσεις και σκοπούς. Κάθε τραγούδι αποτελείται από πολλούς σκοπούς. Οι αρσενικές φάλαινες αλλάζουν κάποιες φορές μονάδα στο τραγούδι τους. Αλλοτε προσθέτουν μια νέα φράση, άλλοτε απαλείφουν κάποιον σκοπό. Τα άλλα αρσενικά σπεύδουν τότε να μιμηθούν το νέο τραγούδι, το οποίο εξελίσσεται καθώς μεταδίδεται από τον έναν πληθυσμό στον άλλον.
Ο βιολόγος Μάικλ Νόαντ, από το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ, στην Αυστραλία, ανακάλυψε ότι το τραγούδι ενός πληθυσμού μπορεί να μεταβληθεί απότομα. Το 1996 ο Νόαντ και οι συνάδελφοί του παρατήρησαν ότι αρσενική μεγάπτερη φάλαινα στα ανοικτά της ανατολικής Αυστραλίας είχε εγκαταλείψει το τοπικό τραγούδι, επιλέγοντας άλλο, που είχε ακουστεί για πρώτη φορά στις δυτικές ακτές της ηπείρου.
Η έρευνα της δρ Γκάρλαντ έδειξε ότι τραγούδια φαλαινών που είχαν ακουστεί για πρώτη φορά στην ανατολική ακτή της Αυστραλίας εμφανίζονταν δύο χρόνια αργότερα στη Γαλλική Πολυνησία, σε απόσταση 10.000 χλμ. Το ερώτημα της Γκάρλαντ, εάν τα τραγούδια των μεγάπτερων φαλαινών μεταδίδονταν ακόμη πιο μακριά στον Ειρηνικό, ήρθε να απαντήσει επιστημονική μελέτη του 2018. Σύμφωνα με έρευνα των δρ Τζούντιθ Ντένκινζτερ και Χαβιέ Ονια, από το Πανεπιστήμιο του Κουίτο, στον Ισημερινό, το τραγούδι των φαλαινών μεταφέρεται με ελάχιστες αλλοιώσεις σε ολόκληρο το νότιο ημισφαίριο.
Για να μελετήσουν, όμως, τον μηχανισμό του τραγουδιού της φάλαινας και τον ρόλο που επιτελεί, οι ερευνητές θα πρέπει πρώτα να καταλάβουν τι είναι αυτό που ωθεί τις φάλαινες να τραγουδούν. Η επικρατούσα άποψη θέλει το τραγούδι της φάλαινας να παίζει τον ίδιο ρόλο με εκείνο των πτηνών, που μέσω αυτού προσελκύουν συντρόφους, εξασφαλίζοντας έτσι την επιβίωση του είδους.