ΣΑΝΤΙΑΓΟ. Ξανά στο σημείο μηδέν βρίσκεται η διαδικασία συγγραφής νέου συντάγματος στη Χιλή μετά την απόρριψη, την Κυριακή, του πλέον προοδευτικού συντάγματος στον κόσμο από την πλειοψηφία των Χιλιανών ψηφοφόρων. Ποσοστό 62% απέρριψε τον νέο καταστατικό χάρτη, παρά το γεγονός ότι η ανάγκη να αποκτήσει η χώρα νέο σύνταγμα είχε αναγνωριστεί από το 80% των ψηφοφόρων πριν από δύο χρόνια.
«Η απόφαση του λαού της Χιλής ζητάει από τους θεσμούς και την ηγεσία περισσότερη δουλειά, με περισσότερο διάλογο, σεβασμό και κατανόηση, μέχρι να φθάσουμε σε μια πρόταση που να μας αντιπροσωπεύει όλους», δήλωσε ο 36χρονος πρόεδρος της χώρας, Ραφαέλ Μπόριτς. «Ως πρόεδρος της Δημοκρατίας λαμβάνω το μήνυμα με ταπεινοφροσύνη».
Το ισχύον σύνταγμα της Χιλής αποτελεί κληρονομιά της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοσέτ και η ανάγκη να εγκαταλειφθεί είχε αναγνωρισθεί από τον προηγούμενο, συντηρητικό πρόεδρο της χώρας, Σεμπαστιάν Πινιέιρα, υπό την πίεση ισχυρού κύματος κοινωνικής διαμαρτυρίας το 2019.
Η αριστερή στροφή της κοινωνίας της Χιλής έφερε στην εξουσία τον Μπόριτς, ο οποίος έθεσε σε κίνηση τη διαδικασία εκλογής 152 εκπροσώπων που συνέγραψαν το νέο σύνταγμα. Κάποια από τα 100 δικαιώματα που κατοχύρωνε αυτό το σύνταγμα, όπως το δικαίωμα στη δημόσια υγεία και παιδεία, είχαν μεγαλύτερη αποδοχή από άλλα, όπως τα δικαιώματα των αυτοχθόνων.
Το αποτέλεσμα στη Χιλή έκρινε και η εκστρατεία παραπληροφόρησης – Μεταξύ άλλων υποστηρίχθηκε ότι θα απαγορευόταν η ιδιοκτησία ακινήτων.
Με βάση το απορριφθέν συνταγματικό κείμενο, η Χιλή επρόκειτο να αναγνωρισθεί ως πολυεθνικό κράτος, με ειδικά δικαιώματα για τις 11 εθνότητες αυτοχθόνων, οι οποίες αποτελούν συνολικά το 13% του πληθυσμού. Η διάταξη αυτή, καθώς και οι πιθανές επιπτώσεις της στην κατανομή του ορυκτού πλούτου της χώρας, αποδείχθηκε ίσως η πλέον αμφιλεγόμενη, ενώ οι επικρίσεις προήλθαν όχι μόνο από το εσωτερικό αλλά και από το εξωτερικό.
Το απορριφθέν κείμενο περιείχε επίσης διατάξεις που ενίσχυαν την περιβαλλοντική προστασία και επέβαλλαν ελέγχους στις δραστηριότητες των μεταλλευτικών εταιρειών, στοιχείο εξαιρετικά σημαντικό για την κορυφαία παραγωγό χαλκού και τη δεύτερη σημαντικότερη παραγωγό λιθίου στον πλανήτη. Στα υψηλά ποσοστά απόρριψης του νέου συντάγματος συνέβαλε και μια στοχευμένη εκστρατεία παραπληροφόρησης, η οποία υποστήριζε ότι το σύνταγμα απαγορεύει την ιδιοκτησία ακινήτων και επιτρέπει τις αμβλώσεις στον ένατο μήνα της κύησης. Σύγχυση επικράτησε και ως προς το πιθανό κόστος των παροχών που θεμελίωνε το νέο σύνταγμα. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, η συνταγματικά προβλεπόμενη δημιουργία κοινωνικού κράτους στη χώρα θα κοστίσει από 9% έως 14% του ΑΕΠ της.
Θεωρείται δεδομένο ότι κάποια από τα άρθρα του απορριφθέντος κειμένου θα ενσωματωθούν στη νέα προσπάθεια αναθεώρησης, όποτε και αν ξεκινήσει αυτή. Παράλληλα, όμως, θεωρείται εξίσου δεδομένο ότι η νέα προσπάθεια θα είναι λιγότερο ρηξικέλευθη, ώστε να έχει μεγαλύτερες πιθανότητες αποδοχής από την πλειοψηφία.