Την εικόνα ενός κόσμου που αντιμετωπίζει πολλαπλές κρίσεις, αλλά παραλύει λόγω γεωπολιτικών αντιθέσεων και βαδίζει ολοταχώς προς ένα χειμώνα γενικευμένης κοινωνικής δυσαρέσκειας, σκιαγράφησε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κατά τη χθεσινή, εναρκτήρια ομιλία του στην καθιερωμένη, ετήσια Γενική Συνέλευση του διεθνούς οργανισμού.
«Η κρίση της αγοραστικής δύναμης μαίνεται, η εμπιστοσύνη των λαών θρυμματίζεται, οι ανισότητες αυξάνονται εκρηκτικά, ο πλανήτης μας φλέγεται… αλλά είμαστε παγιδευμένοι σε μια κολοσσιαία, παγκόσμια δυσλειτουργία», τόνισε ο Πορτογάλος διπλωμάτης, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου: «Αυτές οι κρίσεις αφορούν το ίδιο το μέλλον της ανθρωπότητας και τη μοίρα του πλανήτη. Δεν βαυκαλιζόμαστε. Βρισκόμαστε σε ταραγμένη θάλασσα. Ενας χειμώνας κοινωνικής δυσαρέσκειας διαγράφεται στον ορίζοντα».
Στη φετινή, 77η Γενική Συνέλευση του διεθνούς οργανισμού θα πάρουν τον λόγο 150 ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων, ενώ οι υπόλοιπες από τις 193 χώρες-μέλη του ΟΗΕ θα εκπροσωπηθούν από άλλους αξιωματούχους. Από τις πιο ηχηρές απουσίες είναι εκείνες του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Σι Τζινπίνγκ. Απορροφημένος από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος επέλεξε να μην ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη, την έδρα των Ηνωμένων Εθνών, ενώ ο Κινέζος ομόλογός του έχει πραγματοποιήσει μόνο ένα ταξίδι (το πρόσφατο, στη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, στο Ουζμπεκιστάν) από την έναρξη της πανδημίας.
Η έκρηξη της COVID-19 υποχρέωσε τους διεθνείς ηγέτες να λάβουν μέρος στη Γενική Συνέλευση του 2020 μέσω τηλεδιάσκεψης, ενώ η περυσινή σύνοδος ήταν υβριδική (άλλοι πήγαν στη Νέα Υόρκη και άλλοι μίλησαν μέσω οθόνης). Η φετινή είναι η πρώτη Γενική Συνέλευση ύστερα από τρία χρόνια που πραγματοποιείται υπό κανονικές συνθήκες, καθώς όλοι συμμετέχουν με φυσική παρουσία. Μοναδική εξαίρεση, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Παρά τις αντιρρήσεις της Ρωσίας και ορισμένων συμμάχων της, η Γενική Συνέλευση ψήφισε την περασμένη Παρασκευή απόφαση με την οποία επέτρεψε στον Ουκρανό πρόεδρο να απευθύνει μαγνητοσκοπημένο μήνυμα, αφού δεν μπορούσε να μεταβεί στη Νέα Υόρκη για ευνόητους λόγους ανωτέρας βίας.
Ο θάνατος της Ελισάβετ
Ενας άλλος παράγοντας που προκάλεσε απρόβλεπτες δυσκολίες της τελευταίας στιγμής ήταν ο θάνατος της βασίλισσας του Ηνωμένου Βασιλείου Ελισάβετ, που ανάγκασε πολλούς ηγέτες να ταξιδέψουν στο Λονδίνο, παραμονή της Γενικής Συνέλευσης, για να παραστούν στην κηδεία της εκλιπούσης. Ως οικοδεσπότης του ΟΗΕ, ο Τζο Μπάιντεν επρόκειτο να μιλήσει χθες, αμέσως μετά τον Γκουτέρες, αλλά το ταξίδι του στη βρετανική πρωτεύουσα άλλαξε το πρόγραμμα και ο Αμερικανός πρόεδρος αναμένεται να εκφωνήσει την ομιλία του σήμερα. Πριν από αυτόν, στη διάρκεια της χθεσινής, πρώτης ημέρας, εναλλάχθηκαν στο βήμα αρκετοί διεθνείς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των Εμανουέλ Μακρόν, Ολαφ Σολτς, Μάριο Ντράγκι, Ζαΐρ Μπολσονάρο και Ταγίπ Ερντογάν.
Η ατζέντα
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις του πολέμου στα πεδία της ενέργειας, της επισιτιστικής κρίσης και της πυρηνικής ασφάλειας αναμένεται να κυριαρχήσουν στη φετινή Γενική Συνέλευση. Σε πρώτη μοίρα θα βρεθούν επίσης η κλιματική αλλαγή και τα εκρηκτικά προβλήματα των φτωχότερων χωρών, ενώ στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης αναμένονται κρίσιμες διαβουλεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, όπου οι έμμεσες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης με ευρωπαϊκή μεσολάβηση έχουν βαλτώσει. Το θέμα συζητήθηκε στη χθεσινή συνάντηση του Εμανουέλ Μακρόν με τον Ιρανό πρόεδρο Εμπραχίμ Ραϊσί, την πρώτη σημαντική συνάντηση του Ραϊσί με Δυτικό ηγέτη μετά την εκλογή του, τον περασμένο χρόνο.
Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Αντόνιο Γκουτέρες κάλεσε τις πλούσιες χώρες να φορολογήσουν τα υπερκέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων και να επενδύσουν τα έσοδα σε χώρες που πλήττονται ιδιαίτερα από την κλιματική αλλαγή, τη διατροφική και την ενεργειακή κρίση. Επίσης επέστησε την προσοχή στους νέους κινδύνους από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που «κερδοσκοπούν πάνω στην οργή, στο θυμό και στην αρνητικότητα», όπως και από εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης που επηρεάζουν αρνητικά την ενημέρωση και την ίδια τη δημοκρατία.