Κατεχόμενη Χερσώνα, 2022: Στο σχολείο η εντολή είναι οι μαθητές να απομνημονεύουν των ρωσικό εθνικό ύμνο. Κι όμως οι δάσκαλοι το αγνόησαν, αντιθέτως χαιρετούσαν ήσυχα τους μαθητές το πρωί με τον χαιρετισμό: «Δόξα στην Ουκρανία!»
Σε μια εταιρία ταξί, οι αρχές κατοχής απαίτησαν από την υπάλληλο Όλχα Μαλιαρτσούκ να μετατρέψει τα λογιστικά βιβλία της από χρίβνια σε ρούβλια. Εκείνη όμως συνέχισε να κάνει τους λογαριασμούς και να πληρώνει σε ουκρανικό νόμισμα.
«Απλώς δεν λειτούργησε» είπε στους New York Times η Ό. Μαλιαρτσούκ για τη ρωσική προπαγάνδα που είχε γεμίσει τα τοπικά τηλεοπτικά κανάλια και τις διαφημιστικές πινακίδες κατά τους εννέα μήνες της ρωσικής κατοχής της Χερσώνας. Την Κυριακή, η ίδια περπατούσε σε πάρκο της πόλης ανεμίζοντας μια μικρή ουκρανική σημαία, μόλις μερικά 24ωρα μετά τη βιαστική αποχώρηση του κατοχικού στρατού.
Διαφημιστική πινακίδα στην άκρη του δρόμου έγραφε ακόμη με έντονα γράμματα: «Είμαστε μαζί με τη Ρωσία!», ώσπου ένας έφηβος την έκανε κομμάτια. Ερωτηθείς πώς ένιωθε, είπε: «Ελεύθερος».
Η πόλη της Χερσώνας αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση από τα υπόλοιπα εδάφη που έχει απελευθερώσει τους τελευταίους μήνες ο ουκρανικός στρατός:
Ήταν το επίκεντρο μιας φιλόδοξης ρωσικής εκστρατείας για την αφομοίωση των πολιτών και την εξάλειψη της ουκρανικής ταυτότητας — στόχος που φέρεται να είχε αρχικώς ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν της Ρωσίας για όλη την Ουκρανία αν ο στρατός του δεν είχε αποτύχει, αν κρίνει κανείς από τους ισχυρισμούς του ότι οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι είναι ένα έθνος.
Καταπίεση της ταυτότητας
Έτσι, στη Χερσώνα, τα ουκρανικά τραγούδια απαγορεύτηκαν επί εννέα μήνες, ενώ το να μιλάς ουκρανικά δημοσίως μπορούσε να οδηγήσει σε σύλληψη. Τα σχολεία υιοθέτησαν ρωσικά προγράμματα σπουδών και οι μικροί μαθητές έπρεπε να λένε πως ήταν Ρώσοι, όχι Ουκρανοί.
Πλέον, στις πρώτες ημέρες της απελευθέρωσης της πόλης είναι σαφές ότι αυτές οι ρωσικές προσπάθειες ήταν σε μεγάλο βαθμό μάταιες, τουλάχιστον μεταξύ εκείνων που παρέμειναν στην πόλη καθώς πλησίαζαν οι ουκρανικές δυνάμεις, καθώς ένας αριθμός πολιτών, προφανώς φιλορώσοι, αποχώρησε μαζί με τους Ρώσους στρατιώτες.
Ο οικοδόμος Σέρχιι Μπλόσκο κρυβόταν σε σπίτια φίλων κατά τη διάρκεια της εννεάμηνης κατοχής, φοβούμενος τη σύλληψη επειδή είχε συμμετάσχει στις αντικατοχικές διαδηλώσεις τον Μάρτιο, αμέσως μετά την εισβολή του ρωσικού στρατού. Οι στρατιώτες πήγαν στο σπίτι του και, μη βρίσκοντάς τον εκεί, έφυγαν με την τηλεόραση και το ψυγείο του, είπε. Ωστόσο οι Ρώσοι βρήκαν μερικούς από τους φίλους του, οι οποίοι κρατήθηκαν, και τώρα αγνοούνται, πρόσθεσε.
«Καταπίεσαν τον φιλοουκρανικό πληθυσμό» δήλωσε ο Σ. Μπλόσκο, φτάνοντας να πει για την προσπάθεια πολιτιστικής αφομοίωσης: «Αυτό που συνέβη εδώ ήταν εθνοκάθαρση».
Ο τρόπος με τον οποίο κάθε στρατός μπήκε στην πόλη του, ο ένας τον Φεβρουάριο και ο άλλος την περασμένη εβδομάδα, ήταν ενδεικτικός, είπε. «Όταν οι στρατιώτες μας μπήκαν στην πόλη, οι κάνες τους ήταν στραμμένες στον αέρα» είπε ο κ. Μπλόσκο. «Όταν οι Ρώσοι είχαν εισβάλει, τα όπλα τους ήταν στραμμένα στον κόσμο. Αυτό τα λέει όλα. Και μας είχαν πει πως ήταν οι απελευθερωτές μας…».
Σε όλη την Ουκρανία ο πόλεμος οδήγησε σε πολιτιστική χειραφέτηση της Ουκρανίας από οτιδήποτε ρωσικό – το ακριβώς αντίθετο από αυτό που επιδίωκε ο Βλ. Πούτιν.
Οι δίγλωσσοι Ουκρανοί που μιλούσαν και ρωσικά πριν από τον πόλεμο, στράφηκαν στα ουκρανικά. Συγγραφείς στο Κίεβο πρότειναν να κλείσει ένα μουσείο αφιερωμένο στον Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, τέκνο της ουκρανικής πρωτεύουσας, που όμως έγραφε στα ρωσικά. Ο δήμαρχος της Οδησού, της πόλης της Μαύρης Θάλασσας που ίδρυσε η Μεγάλη Αικατερίνη, είπε πως το άγαλμά της θα γκρεμιστεί.
Στη Χερσώνα, την Κυριακή, τρεις ημέρες μετά την αποχώρηση του ρωσικού στρατού, αρκετές εκατοντάδες κάτοικοι εξακολουθούσαν να πανηγυρίζουν στην κεντρική πλατεία. Ωστόσο ο τρόμος παραμένει στην πόλη τους. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, οι εκρήξεις του πυροβολικού μέσα ή κοντά στην πόλη αντηχούσαν περιστασιακά και τα ρωσικά στρατεύματα παραμένουν κοντά, στην απέναντι όχθη του ποταμού Δνείπερου.
Η κ. Μαλιαρτσούκ, της εταιρείας ταξί, είπε ότι, παρά τις αποτυχίες του προγράμματος αφομοίωσης, οι κατακτητές προχώρησαν την προπαγάνδα τους εκδίδοντας ρωσικές εφημερίδες και μεταδίδοντας ένα τοπικό τηλεοπτικό πρόγραμμα ειδήσεων υπέρ της Μόσχας. Την Πέμπτη, καθώς αποχωρούσαν, Ρώσοι στρατιώτες ανατίναξαν τον τηλεοπτικό πομπό από φόβο μήπως η Ουκρανία μεταδώσει τώρα φιλοουκρανικές ειδήσεις στα γειτονικά κατεχόμενα εδάφη.
Η Ιρίνα Ραντοβάνοβα, συνταξιούχος επιμελήτρια στο Μουσείο Τέχνης της Χερσώνας, είπε ότι η βαρβαρότητα των Ρώσων στρατιωτών είχε αποξενώσει τους κατοίκους, υπονομεύοντας τις προσπάθειες για πολιτιστική αφομοίωση. Στρατιώτες ξυλοκόπησαν τον σύζυγό της στην άκρη του δρόμου, αφού τον κατηγόρησαν για τροχαία παράβαση.
«Συμφωνώ με τον πρόεδρό μας» είπε η κ. Ραντοβάνοβα, επικαλούμενη δήλωση του Βολοντίμιρ Ζελέσνκι: «Καλύτερα χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς νερό και χωρίς θέρμανση, αν είναι να είμαστε επίσης χωρίς Ρώσους».