ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ. Κατασκοπευτική κρίση αντιμετωπίζουν οι Βρυξέλλες, με άγνωστο αριθμό πρακτόρων από τη Ρωσία, το Ιράν και την Κίνα να συλλέγουν πληροφορίες, περνώντας συχνά τον χρόνο τους κρυφακούοντας συζητήσεις σε μπαρ και εστιατόρια κοντά στο αρχηγείο της Κομισιόν.
Οι Βέλγοι αξιωματούχοι της υπηρεσίας αντικατασκοπείας επιμένουν ότι αγνοούν τον πραγματικό αριθμό κατασκόπων, καθώς σε αντίθεση με τις ΗΠΑ ή την Αυστραλία, ο νόμος του Βελγίου δεν υποχρεώνει τους εργαζομένους ξένων εταιρειών, οργανισμών ή ιδρυμάτων να δηλώνουν την παρουσία τους στη χώρα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του περιοδικού Politico. Οι Βρυξέλλες φιλοξενούν τα αρχηγεία της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, καθώς και 100 άλλους διεθνείς οργανισμούς και 300 διπλωματικές αποστολές, με περισσότερους από 26.000 διπλωματικούς υπαλλήλους. Ο κάθε ένας από αυτούς θα μπορούσε να είναι κατάσκοπος. Το διπλωματικό διαβατήριο προσφέρει άλλωστε πρόσβαση σε ανώτατους αξιωματούχους, ενίοτε πρόθυμους να μοιραστούν πληροφορίες, αλλά και ασυλία από ποινικές διώξεις. Οι βελγικές υπηρεσίες ασφαλείας εκτιμούν ότι σε ορισμένες πρεσβείες, ποσοστό 10% με 20% του προσωπικού είναι πράκτορες.
Θέσεις εργασίας στην πανεπιστημιακή κοινότητα, όπως και στη δημοσιογραφία, προσφέρουν και αυτές καλή μέθοδο απόκρυψης για επαγγελματίες της συλλογής πληροφοριών.
Κινέζοι ερευνητές του Ινστιτούτου Κομφούκιου και δημοσιογράφοι έχουν αποκαλυφθεί τα τελευταία χρόνια στο Βέλγιο ως κατάσκοποι του Πεκίνου. Πρώην διπλωματικός υπάλληλος της Ε.Ε. εξηγεί: «Ο αριθμός των Κινέζων πρακτόρων στις Βρυξέλλες είναι μεγάλος. Είναι δύσκολο να το πιστέψει κανείς».
Παρότι οργανισμοί όπως η Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ευρωκοινοβούλιο και το ΝΑΤΟ διαθέτουν ξεχωριστά γραφεία ασφαλείας, η αρμοδιότητα εντοπισμού και σύλληψης ξένων πρακτόρων στις Βρυξέλλες ανήκει στις βελγικές αρχές. Το έργο τους δυσχεραίνει, όμως, η απουσία ενιαίας ευρωπαϊκής υπηρεσίας πληροφοριών ή οργάνωσης – ομπρέλας για τον συντονισμό των υπηρεσιών αντικατασκοπείας των 27 κρατών μελών. Ορισμένοι καλούν την Ε.Ε. να θεσμοθετήσει δική της εκδοχή της CIA, στα πρότυπα της Europol.
«Ο συντονισμός δεν είναι εφικτός. Τα θέματα αυτά είναι υπερβολικά ευαίσθητα», λέει στο Politico Βέλγος αξιωματούχος των μυστικών υπηρεσιών. Η ευθύνη της αντικατασκοπείας πέφτει έτσι στη βελγική κρατική ασφάλεια και τους στρατιωτικούς συναδέλφους τους της στρατιωτικής υπηρεσίας ασφαλείας και πληροφοριών.
Οι βελγικές υπηρεσίες αντικατασκοπείας υπολειτουργούν, ενώ η Ε.Ε. διστάζει να δημιουργήσει ενιαία υπηρεσία ασφαλείας.
Το Βέλγιο έχει μακρά ιστορία στην αναζήτηση κατασκόπων. Μετά τη «μετακόμιση» των αρχηγείων του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες από το Παρίσι τη δεκαετία του 1960, η Ουάσιγκτον απαίτησε από το Βέλγιο να ενισχύσει τις υπηρεσίες πληροφοριών του προκειμένου να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο της σοβιετικής κατασκοπείας. Παρότι το προσωπικό ενισχύθηκε σημαντικά, οι Βρυξέλλες συνέχισαν να θεωρούνται «παιδική χαρά κατασκόπων», ιδίως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν η αντικατασκοπεία έπαψε να αποτελεί σημαντική προτεραιότητα, σε αντίθεση με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Το ξέσπασμα μεγάλου σκανδάλου μικροφωνικών παρακολουθήσεων σε κτίριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το 2003 ανέδειξε τις ελλείψεις των υπηρεσιών της χώρας. Το 2016 η βελγική υπηρεσία αντικατασκοπείας διέθετε το ήμισυ του προσωπικού άλλων ευρωπαϊκών υπηρεσιών εταίρων της.
Εξοπλισμός και νόμοι
Η εισβολή στην Κριμαία το 2014 άλλαξε τα δεδομένα, με την κυβέρνηση των Βρυξελλών να επενδύει σε εξοπλισμό και να οπλίζει νομοθετικά τη δικαιοσύνη για τη δίωξη κατασκόπων. Παρά τις ενισχυμένες επενδύσεις στις υπηρεσίες πληροφοριών, όμως, το Βέλγιο δεν πρόκειται να είναι ποτέ ικανό να ανταγωνιστεί μεγάλες δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ρωσία. «Ας είμαστε ειλικρινείς, παρά τις κρατικές εξαγγελίες οι Βρυξέλλες δεν θα γίνουν “αφιλόξενος τόπος” για τους κατασκόπους. Τέτοιος τόπος είναι η Μόσχα, χάρη στη διάδοχο της KGB, την FSB», λέει ο Κένεθ Λασόν, ειδικός της βελγικής αντικατασκοπείας στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας.
Ενώ οι βελγικές υπηρεσίες αναζητούν και απελαύνουν κατασκόπους εχθρικών χωρών, το ίδιο δεν ισχύει για πράκτορες συμμαχικών κρατών, ακόμη και όταν αυτοί παραβιάζουν τη βελγική νομοθεσία. «Είναι θέμα προτεραιοτήτων. Προτιμώ το τηλέφωνό μου να παρακολουθείται από Αμερικανούς ή Γερμανούς, παρά από Κινέζους ή Ρώσους», λέει Βέλγος αξιωματούχος των υπηρεσιών ασφαλείας. Οι βελγικές υπηρεσίες επιλέγουν να εργάζονται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, προτιμώντας να κηρύξουν ανεπιθύμητο –χωρίς θόρυβο– κάποιον διπλωμάτη, παρά να τον παραπέμψουν στη δικαιοσύνη.
Τριγμοί για την Κίνα
SPIEGEL
Κείμενο στρατηγικής που δυσχεραίνει τη δραστηριοποίηση γερμανικών εταιρειών στην Κίνα υιοθέτησε ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ. Η πρόταση του Χάμπεκ, που διέρρευσε στην οικονομική ιστοσελίδα Pioneer, αναφέρει ότι ακόμη και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Κίνα θα πρέπει να περνούν από μια σειρά γραφειοκρατικών εμποδίων. Στόχος είναι να στραφούν οι γερμανικές επιχειρήσεις σε εναλλακτικές αγορές. Ο επικεφαλής εξωτερικού εμπορίου του γερμανικού βιομηχανικού και εμπορικού επιμελητηρίου, Φόλκερ Τράιερ, υποστήριξε ότι μεταξύ των παραγόντων της οικονομίας υπάρχει «μεγάλη οργή» για την «πολυφωνία» της γερμανικής κυβέρνησης στο ζήτημα της Κίνας, «με δεδομένη τη σημασία της Κίνας για την οικονομία μας». Στην Κίνα αναφέρθηκε χθες και ο γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ. «Δεν θεωρούμε την Κίνα αντίπαλο», είπε, προσθέτοντας ότι κάθε μέλος της Συμμαχίας πρέπει να βρει την ισορροπία ανάμεσα στη συνεργασία με την Κίνα και στο να αποφύγει να γίνει πολύ ευάλωτο.