«Είναι μια περίεργη παραμονή Χριστουγέννων. Ολος ο κόσμος είναι παγιδευμένος σε μια φονική μάχη με τα πιο φρικτά όπλα που μπορεί να αναπτύξει η επιστήμη. Τα έθνη προελαύνουν το ένα εναντίον του άλλου. Θα ήταν για εμάς μια εορταστική περίοδος αν δεν γνωρίζαμε με βεβαιότητα ότι δεν ήταν η απληστία για τη γη και τον πλούτο των λαών, η χυδαία φιλοδοξία και η αιμοδιψής ηδονή για υλικά κέρδη εις βάρος των άλλων, που μας οδήγησαν στο πεδίο της μάχης».
Θα μπορούσε ελαφρώς παραφρασμένο να είναι ένα μικρό απόσπασμα από την ομιλία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου την Τετάρτη το βράδυ. Και όμως, ο λόγος αυτός εκφωνήθηκε το 1941, λίγες ημέρες μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, από τον Ουίνστον Τσώρτσιλ. Ο Βρετανός πρωθυπουργός πήγε στην Ουάσιγκτον για να συναντήσει τον πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούζβελτ σε μία επίδειξη συμμαχικής αλληλεγγύης και ομοψυχίας. Ανάλογο συμβολισμό είδαν διεθνείς αναλυτές και στην επίσκεψη του Ουκρανού προέδρου στην Ουάσιγκτον. Ηταν το πρώτο ταξίδι του εκτός Ουκρανίας τους τελευταίους δέκα μήνες. Εδώ και 300 και κάτι ημέρες δεν είχε χρησιμοποιήσει άλλο μέσο πλην τρένου, γι’ αυτό και ο επικεφαλής των ουκρανικών σιδηροδρόμων εξέφρασε το άγχος του για την ασφάλεια του Ζελένσκι όταν τον είδε να μπαίνει στο αεροσκάφος.
Η χρονική συγκυρία για την επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν τυχαία. Η αμερικανική κοινή γνώμη παρουσιάζει σημάδια κόπωσης στο ουκρανικό ζήτημα. Mπορεί ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν να διακήρυξε ότι η Ουάσιγκτον θα στηρίξει το Κίεβο για όσο διάστημα χρειαστεί, αλλά την άποψη αυτή συμμερίζονται πλέον μόνον οι μισοί Αμερικανοί, ενώ ισάριθμοι συμπολίτες τους θεωρούν ότι οι Ουκρανοί πρέπει να πιεστούν ώστε να οδηγηθούν σε διαπραγματεύσεις. Η νέα σύνθεση του Κογκρέσου –με τη ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στη Βουλή και κάποια νέα μέλη εκ μέρους των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία– θα μπορούσε να φανεί πιο επιφυλακτική απέναντι σε νέα βοήθεια για την Ουκρανία, με δεδομένο ότι ήδη έχουν διατεθεί 20 δισ. δολάρια από την έναρξη του πολέμου.
«Διεθνή βασιλιά των επιδομάτων» χαρακτήρισε τον Ουκρανό πρόεδρο ο γιος του τέως προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, σε ένα tweet το οποίο συγκέντρωσε την μήνιν πολλών συμπατριωτών του, αλλά φαίνεται ότι απηχεί μεγάλο κομμάτι της εκλογικής βάσης του τέως προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο ίδιος ο Μπάιντεν είχε άλλωστε εκραγεί τον περασμένο Ιούνιο σε τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Ζελένσκι, προσάπτοντάς του έλλειψη σεβασμού απέναντι στη γενναιοδωρία της αμερικανικής κυβέρνησης. Hταν μια ημέρα κατά την οποία ο Μπάιντεν είπε στον Ζελένσκι ότι έδωσε το πράσινο φως για επιπλέον βοήθεια ενός δισ. δολαρίων όταν ο Ζελένσκι άρχισε να απαριθμεί τις ανάγκες της χώρας του και όσα χρειάζεται ακόμη. Ο Μπάιντεν εκνευρίστηκε και κάλεσε τον Ουκρανό πρόεδρο να δείξει λίγη ευγνωμοσύνη.
Kατά την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον ικανοποιήθηκε ένα από τα βασικότερα αιτήματά του, η παροχή του αμυντικού συστήματος Patriot, που θα βοηθήσει την Ουκρανία να δημιουργήσει μια αποτελεσματική ασπίδα και να προστατευθεί από τις ρωσικές πυραυλικές επιθέσεις. Η μέχρι πρότινος απροθυμία της Ουάσιγκτον να παραδώσει το συγκεκριμένο σύστημα στην Ουκρανία δεν είναι ο κίνδυνος κλιμάκωσης, αλλά το γεγονός ότι οι ίδιες οι ΗΠΑ χρειάζονται το σύστημα για να προστατεύσουν τις δυνάμεις τους στην Ινδία και στον Ειρηνικό.
Απαιτείται εκπαίδευση
Διάχυτη είναι η ανησυχία ότι η Μόσχα θα επιχειρήσει νέα μεγάλη επίθεση, ενδεχομένως και μια νέα προσπάθεια κατάληψης του Κιέβου.
Επιπλέον, τα σύνθετα αυτά συστήματα προϋποθέτουν σοβαρή εκπαίδευση των Ουκρανών χειριστών, κάτι που φαίνεται ότι θα γίνει τελικά στη Γερμανία από Αμερικανούς στρατιώτες. Συνήθως απαιτούνται 90 άνδρες για να λειτουργήσει μια συστοιχία. Kαι η εκπαίδευση που απαιτείται είναι από 13 εβδομάδες για τη λειτουργία του συστήματος έως 53 για τη συντήρηση. Οπερ σημαίνει ότι ακόμη και με εντατική εκπαίδευση το σύστημα δύσκολα θα είναι λειτουργικό πριν από τα τέλη Φεβρουαρίου ή τις αρχές Μαρτίου στην Ουκρανία.
Tα όπλα όμως που διεκδικεί πάνω από όλα το Κίεβο στην παρούσα φάση είναι oι πύραυλοι ATACMS, που έχουν μεγάλη εμβέλεια και θα μπορούσαν να πλήξουν στόχους μέχρι και σε απόσταση 300 χλμ., εντός δηλαδή της ρωσικής επικράτειας. Ωστόσο, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ικανοποιήσουν το ουκρανικό αίτημα, η Μόσχα είναι πιθανό να εκλάβει την απόφαση ως σοβαρή κλιμάκωση. «Αν η Ουάσιγκτον αποφασίσει να παράσχει στο Κίεβο πυραύλους μεγαλύτερης εμβέλειας, τότε θα παραβιάσει μια κόκκινη γραμμή και θα γίνει μέρος του πολέμου», προειδοποίησε πρόσφατα η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα.
Διάχυτη είναι η ανησυχία πως η Ρωσία θα επιχειρήσει να ανασυνταχθεί για να εξαπολύσει νέα μεγάλη επίθεση στις αρχές του νέου έτους, ενδεχομένως και μια νέα προσπάθεια κατάληψης του Κιέβου. Αμερικανοί αξιωματούχοι πιστεύουν πως σταδιακά το Κρεμλίνο έχει αρχίσει να μαθαίνει από τα λάθη του. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, στο πλαίσιο αυτής της διορθωτικής στρατηγικής τοποθέτησε έναν και μοναδικό στρατηγό ως επικεφαλής των επιχειρήσεων, τον Σεργκέι Σουροβίκιν, ο οποίος αποδεικνύεται πολύ αποτελεσματικότερος των προκατόχων του. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν ενταθεί οι ρωσικές επιδρομές, με αποτέλεσμα περισσότερα θύματα στις τάξεις του ουκρανικού στρατού. Οσο αποτυχημένη και αν ήταν η πρόσφατη μερική επιστράτευση, η κινητοποίηση 300.000 εφέδρων κάνει διαφορά και ήδη ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι θα αυξηθεί το μάχιμο προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων από 1.150.000 σε 1,5 εκατομμύριο άνδρες.
Πόλεμος χαρακωμάτων
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι Ρώσοι προετοιμάζονται για έναν πόλεμο χαρακωμάτων στα πρότυπα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ ήδη πειραματίζονται με νέες τακτικές για τη ρωσική αεροπορία σε μια απόπειρα να μπερδέψουν τα συστήματα αεράμυνας της Ουκρανίας. Ολα αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αδιέξοδο, μια αναμέτρηση μεταξύ της δυτικής αμυντικής βιομηχανίας και της ρωσικής με τη συνδρομή Ιρανών, Βορειοκορεατών και μερικών χωρών ακόμη.
Κρίσιμος σε αυτήν την εξίσωση είναι ο ρόλος της Λευκορωσίας. Ο Ρώσος πρόεδρος επισκέφθηκε αυτήν την εβδομάδα το Μινσκ, αναζωπυρώνοντας την ανησυχία πως η χώρα θα μπορούσε να εμπλακεί ενεργά στον πόλεμο. Ο Λευκορώσος ηγέτης Αλεξάντερ Λουκασένκο, πάντως, εξακολουθεί να αποκηρύσσει αυτά τα σενάρια ως θεωρίες συνωμοσίας.
Oι Ρώσοι «σημαδεύουν» τον ουκρανικό πολιτισμό
Του ΤΖΕΪΣΟΝ ΦΑΡΑΓΚΟ
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει προκαλέσει δεκάδες χιλιάδες θύματα και οδήγησε στη μεγαλύτερη ανθρωπιστική και προσφυγική κρίση στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κατέφερε, όμως, και ισχυρό χτύπημα στον ουκρανικό πολιτισμό και συγκεκριμένα στα μουσεία, στα μνημεία, στα ιστορικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, στους ναούς και τις βιβλιοθήκες της χώρας. Πάνω από 180 τοποθεσίες πολιτιστικού ενδιαφέροντος έχουν υποστεί ζημιές, όπως τρούλοι εκκλησιών, μουσεία που λαφυραγωγήθηκαν και αγάλματα που αφαιρέθηκαν από πλατείες. Στην πόλη Ιζιούμ, πέρα από τους ομαδικούς τάφους, Ουκρανοί υπάλληλοι του υπουργείου Πολιτισμού κατέγραψαν σημαντικές ζημιές στον διάκοσμο εκκλησιών του 13ου αιώνα, με μοναδικής τέχνης μωσαϊκά να έχουν καταστραφεί ολοσχερώς. Στη Ρουμπίζνε, η τοπική βιβλιοθήκη πυρπολήθηκε από Ρώσους στρατιώτες. Στο δημοτικό θέατρο της Μαριούπολης, που είχε μετατραπεί σε καταφύγιο, ρωσικός πύραυλος σκότωσε πολλούς αμάχους και κατέστρεψε το ιστορικό κτίσμα.
Από τις πρώτες κιόλας ημέρες της εισβολής, Ουκρανοί διανοούμενοι επέμεναν ότι η καταστροφή μνημείων και μουσείων αποτελούσε σκόπιμη πολιτική του Κρεμλίνου, προκειμένου να υπηρετηθεί το αφήγημα ανυπαρξίας αυτόνομου ουκρανικού πολιτισμού. Τις υπόνοιες αυτές επιβεβαίωσε ο ρωσικός στρατός με τον βομβαρδισμό του μουσείου του ποιητή του 18ου αιώνα Τάρας Σεβτσένκο έξω από το Χάρκοβο, αλλά και με τη λαφυραγώγηση του μουσείου της Χερσώνας. «Πιστεύουν ότι η Ουκρανία δεν διαθέτει αυθύπαρκτο πολιτισμό. Αυτός είναι ο λόγος της καταστροφικής τους μανίας. Για να δείξουν ότι δεν υπήρχε τίποτα εδώ. Πρόκειται για αποικιοκρατικό τρόπο σκέψης. Ετσι λειτουργούν οι αυτοκρατορίες», λέει η Κατερίνα Ιακοβλένκο, ιστορικός τέχνης από την Ουκρανία, γεννημένη στην περιοχή του Ντονμπάς.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι εξίσου πολιτιστικός όσο και στρατιωτικός. Στη Μαριούπολη οι Ρώσοι κατέστρεψαν μνημείο στη μνήμη των νεκρών από τον λιμό του Χολοντομόρ, τον οποίο προκάλεσε η πολιτική κολεκτιβοποίησης του Στάλιν, με θύματα εκατομμύρια Ουκρανούς.
Πηγή: The New York Times