«Οι ιστορίες έχουν αντίκτυπο στην ψυχολογία μας, και η ψυχολογία αλλάζει τον κόσμο. Και σήμερα αυτό ισχύει περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στη σχέση των ΗΠΑ με την Κίνα», σχολιάζουν οι Financial Times, επικαλούμενοι το βιβλίο Accidental Conflict που έγραψε πρόσφατα ο πρώην επικεφαλής της Morgan Stanley στην Ασία και καθηγητής του πανεπιστημίου Γέιλ, Στίβεν Ρόουτς.
Ο Ρόουτς εξετάζει μέσα από ένα ψυχολογικό πρίσμα τις εντεινόμενες προστριβές των δύο χωρών, που κορυφώθηκαν με τη ματαίωση του ταξιδιού του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν στο Πεκίνο, μετά τον εντοπισμό ενός κινεζικού αερόστατου που πετούσε πάνω από τον εναέριο χώρο των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον θεωρεί πως πρόκειται για εργαλείο κατασκοπείας.
Ο συγγραφέας παρομοιάζει την αντίδραση και γενικότερα την αυξανόμενη ένταση στις διμερείς σινοαμερικανικές διπλωματικές σχέσεις των τελευταίων ετών με τη στάση ενός ανασφαλούς ζευγαριού που βρίσκεται σε φάση σύγκρουσης αλλά και αλληλεξάρτησης.
Κίνα και Ουάσιγκτον χρειάζονται η μία την άλλη για λόγους που δεν θέλουν να ομολογήσουν.
Η οικονομία των ΗΠΑ υπολείπεται σε αποταμιεύσεις και «στερείται μιας συγκεκριμένης αίσθησης του οικονομικού της εαυτού», γράφει ο Ρόουτς, που εκτιμά ότι η Ουάσιγκτον ανησυχεί για τους αναπτυξιακούς στόχους της Κίνας, οι οποίοι περιλαμβάνουν την αξιοποίηση δικών της αποθεματικών, με τρόπους που ενδέχεται να απομακρύνουν κεφάλαια από το δολάριο.
Την ίδια ώρα, η Κίνα δεν έχει επαρκή εσωτερική υποστήριξη της ανάπτυξης με γνώμονα τους καταναλωτές, και το Πεκίνο φοβάται ότι απειλείται από τους αμερικανικούς δασμούς. Έχει δίκιο. Ενώ οι Αμερικανοί πολιτικοί και των δύο κομμάτων αρέσκονται να κατηγορούν την Κίνα ότι κλέβει θέσεις εργασίας, ήταν επιλογή της ίδιας της Αμερικής να οικοδομήσει μια οικονομία που βασίζεται περισσότερο στον πληθωρισμό των περιουσιακών στοιχείων από ό,τι στην αύξηση του εισοδήματος.
Το ξένο κεφάλαιο βοήθησε να καταστεί δυνατή η σπατάλη. Το αμερικανικό χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 95% από το 2000 και είναι τώρα υψηλότερο από ό,τι ήταν πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Το κυβερνητικό χρέος αυξήθηκε κατά 0,7 φορές, κυρίως εξαιτίας της κρίσης αλλά και της πανδημίας κορωνοϊού.
Το χρέος των νοικοκυριών και το χρέος στον χρηματοπιστωτικό τομέα έχουν μειωθεί σε σύγκριση με την κορύφωσή τους πριν από το 2008, αλλά εξακολουθούν να είναι υψηλότερα από τα επίπεδα που βρίσκονται πριν το 2000, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου McKinsey Global.
Όλα αυτά θα ήταν πολύ λιγότερο βιώσιμα, αν η Κίνα σταματούσε να αγοράζει αμερικανικό χρέος. Και μπορεί η Κίνα να κατηγορεί τις ΗΠΑ για εμπορικό πόλεμο, αλλά εδώ και χρόνια ακολουθεί μια εμποροκρατική οικονομική πολιτική (σ.σ οικονομικό σύστημα σχεδιασμένο για να μεγιστοποιεί τις εξαγωγές και να ελαχιστοποιεί τις εισαγωγές μιας οικονομίας, προωθώντας δασμούς και επιδοτήσεις στα εμπορεύσιμα αγαθά) και δεν έχει ακόμη αποδείξει ότι μπορεί να εμπνεύσει πολιτική εμπιστοσύνη στο εσωτερικό, ώστε οι πολίτες να να αποχωριστούν τα μετρητά τους.
Παράλληλα, η Κίνα δεν φαίνεται να μπορεί να αντιμετωπίσει τα διαρθρωτικά προβλήματα του υπερδανεισμού, ιδίως σε ό,τι αφορά τα ακίνητα. Αν η σημερινή κατάσταση διατηρηθεί, η Κίνα «θα γεράσει πριν πλουτίσει». Το πρόβλημα με αυτήν την οικονομική αλληλεξάρτηση, λέει ο Ρόουτς, είναι ότι εγκυμονεί αντιδράσεις, όταν «η παραμικρή διαταραχή ενισχύεται, με κίνδυνο να υπάρξουν αντίποινα», όπως γράφει μεταξύ άλλων.
Μνήμες ψυχρού πολέμου
Η απάντηση του Μπλίνκεν για το κινεζικό μπαλόνι, σε επίπεδο διπλωματίας, θυμίζει έντονα ενέργειες της εποχής του ψυχρού πολέμου το 1960, όταν η ΕΣΣΔ είχε καταρρίψει κατασκοπευτικό αεροπλάνο U-2. Αυτό εγκαινίασε την πιο επικίνδυνη φράση του Ψυχρού Πολέμου, με αποκορύφωμα την κρίση των πυραύλων της Κούβας, λέει ο Ρόουτς. «Δεν υπάρχει εμπιστοσύνη σε μια συγκρουσιακή αλληλεξάρτηση, γεγονός που καθιστά δύσκολο να μπουν ξανά στη θέση τους τα κομμάτια μιας κάποτε υγιούς σχέσης. Αυτό αφήνει τη συγκρουσιακή συνεξάρτηση υπερβολικά ευάλωτη σε εστίες ανάφλεξης.»
Ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Κέβιν Μακάρθι θα ταξιδέψει σύντομα στην Ταϊβάν, και ίσως κάποιος αναρωτηθεί αν αυτό το νησιωτικό έθνος θα μπορούσε να είναι «η επόμενη Κούβα».
Η συμβουλή κάθε θεραπευτή
Πώς, λοιπόν, οι δύο πλευρές μπορούν να αποφύγουν μια τέτοια καταστροφική έκβαση; Ακολουθώντας τη συμβουλή που θα έδινε κάθε καλός θεραπευτής: με δηλώσεις σε πρώτο πρόσωπο.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις ΗΠΑ πρέπει να παραδεχτούν ότι το χρέος έχει σημασία και πως οι ΗΠΑ πρέπει τελικά να αρχίσουν να ζουν με βάση τις δυνατότητές τους, να αποταμιεύουν περισσότερο και να χρησιμοποιούν αυτές τις αποταμιεύσεις για να χρηματοδοτήσουν τα πράγματα που τροφοδοτούν την πραγματική ανάπτυξη – υποδομές, εκπαίδευση και βασικές πρωτοβουλίες έρευνας και ανάπτυξης.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει κάνει μια καλή αρχή με το αμερικανικό σχέδιο διάσωσης και τον νόμο για τα μικροτσιπ, αλλά θα χρειαστούν χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να καλυφθεί το κενό των επενδύσεων.
Η Κίνα, από την πλευρά της, πρέπει να αναρωτηθεί γιατί έχει χάσει την εμπιστοσύνη του κόσμου. Από τα lockdown μέχρι τις πολιτικές επιθέσεις στον ιδιωτικό τομέα, υπάρχει λόγος που οι Κινέζοι καταναλωτές εξακολουθούν να φυλάνε τόσα πολλά μετρητά κάτω από τα στρώματά τους. Δεν χρειάζεστε μπαλόνι για να καταλάβετε ότι δεν φταίει η Αμερική.
Πηγή: Financial Times
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr