BEΡΟΛΙΝΟ. Με πολιτικό θρίλερ παρομοιάζει η γερμανική εφημερίδα Ζeit την υπόθεση της ανατίναξης του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream τον περασμένο Σεπτέμβριο, που αποτέλεσε αντικείμενο έριδας μεταξύ των αντίπαλων πλευρών, Ρωσίας από τη μία και Ουκρανίας – ΗΠΑ από την άλλη.
Μια εξαμελής ομάδα κομάντος βρίσκεται πίσω από την επιχείρηση τοποθέτησης εκρηκτικών σε τρεις από τους τέσσερις σωλήνες ανατολικά του Μπόρνχολμ σε βάθος 80 μέτρων. Τυχαίο θεωρούν οι εισαγγελείς που ερευνούν την ενέργεια το γεγονός ότι ο τέταρτος σωλήνας δεν καταστράφηκε.
Το χρονικό
Οι δράστες νοίκιασαν ένα γιοτ από το Ροστόκ στις 6 Σεπτεμβρίου. Τα διαβατήρια που επέδειξαν ήταν πλαστά, αλλά με επαγγελματικό τρόπο. Στο λιμάνι της χανσεατικής πόλης φορτώθηκαν τα εκρηκτικά στο σκάφος, ενώ κατά την παράδοση του γιοτ βρέθηκαν μικροσκοπικά ίχνη εκρηκτικών υλών στο τραπέζι της καμπίνας. Προφανώς οι δράστες τελούσαν υπό πίεση και δεν είχαν αρκετό χρόνο προκειμένου να εξαφανίσουν τα ίχνη τους. Mε ενδιάμεσο σταθμό το Βικ, ένα παραθαλάσσιο θέρετρο στη Γερμανία, αγαπημένο καταφύγιο γερανών και χηνών, οι σαμποτέρ κατέφυγαν σε ένα μικρό λιμάνι της δανικής νήσου Κρίστιανσο, βορειοανατολικά του Μπόρνχολμ, προτού μεταβούν στο σημείο το οποίο διατρέχουν οι αγωγοί. Οι εισαγγελείς πιστεύουν ότι εκτός από τον πράκτορα δίπλα στον καπετάνιο, είχαν επιστρατευτεί δύο δύτες, δύο βοηθοί και μία γιατρός, αφού μια τέτοιου είδους επιχείρηση σε βάθος 80 μέτρων θα μπορούσε δυνάμει να είναι επικίνδυνη για τη ζωή τους. Μόνον επαγγελματίες θα μπορούσαν να φέρουν εις πέρας την αποστολή. Ακόμη είναι ασαφές ποιος ήταν ο μηχανισμός πυροδότησης, ο οποίος προφανώς λειτούργησε ως ωρολογιακός. Με βάση αναφορές η έκρηξη δημιούργησε έναν κρατήρα τρία έως πέντε μέτρα στον βυθό της θάλασσας και ο αγωγός σκίστηκε σε μήκος 250 μέτρων.
Πού οδηγούν τα ίχνη
Μόνον επαγγελματίες δύτες θα μπορούσαν να φέρουν εις πέρας την αποστολή τοποθέτησης εκρηκτικών.
Και πώς καταλήγουν οι μυστικές υπηρεσίες ότι όλα τα ίχνη οδηγούν στην Ουκρανία; Εκτός από τις αρχικές ενδείξεις του περασμένου φθινοπώρου, εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως η ενοικίαση του γιοτ έγινε από μια εταιρεία με έδρα την Πολωνία που ανήκει σε δύο Ουκρανούς. Από εκεί τα ίχνη οδηγούν και σε διασυνδέσεις με άλλους Ουκρανούς.
Η υπόθεση αναμένεται να δημιουργήσει σοβαρούς γεωπολιτικούς κραδασμούς, αφού το σημείο της έκρηξης βρίσκεται σε διεθνή χωρικά ύδατα και κοντά στις οικονομικές ζώνες Δανίας και Σουηδίας. Η έκρηξη είναι τρομοκρατική ενέργεια και ο υπεύθυνος κινδυνεύει τώρα να ξεμπροστιαστεί στη διεθνή σκηνή, ενώ απειλείται με πολιτικές και οικονομικές συνέπειες. Ειδικά αν αποδειχθεί ότι ενέχονται και κρατικοί παράγοντες στην ενέργεια. Ωστόσο το γεγονός ότι η ομάδα είχε επαφές με την Ουκρανία δεν αποδεικνύει εμπλοκή της ουκρανικής κυβέρνησης. Μέχρι στιγμής, οι Γερμανοί εισαγγελείς δεν έχουν διαπιστώσει κάποιο σημάδι ότι είτε ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είτε το περιβάλλον του έδωσαν τη σχετική εντολή να ανατιναχτεί στον αέρα ο αγωγός Nord Stream. H Zeit φιλοξενεί τη διάψευση του συμβούλου του Ουκρανού προέδρου, Μιχαΐλο Ποντολιάκ. Υπενθυμίζει επίσης πως πριν από λίγες ημέρες Σουηδία, Δανία και Γερμανία είχαν ενημερώσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι οι έρευνες δεν έχουν καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα. Πάντως, τόσο ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς όσο και ο Λευκός Οίκος έχουν ενημερωθεί για τα πρώτα πορίσματα.
Συνεχίζεται η έρευνα
Προς το παρόν, οι Γερμανοί εισαγγελείς δεν έχουν ολοκληρώσει την έρευνα κι έτσι υπάρχει ακόμη το ενδεχόμενο να αποδειχθεί τελικά ότι πρόκειται για προβοκάτσια και ότι οι δράστες ήθελαν εσκεμμένα να ενοχοποιήσουν την Ουκρανία. Το σενάριο αυτό θα έμοιαζε με τα συνήθη της Ρωσίας, που παραδοσιακά επιθυμεί να εμφανίζει εαυτήν ως θύμα, επισημαίνει στη γερμανική εφημερίδα ο Ποντολιάκ.
Ο εντοπισμός των μελών της ομάδας των δραστών αργεί ακόμη αφού οι ταυτότητες ήταν σαφώς πλαστές και οι εισαγγελείς εξαρτώνται αποκλειστικά από τις περιγραφές των μαρτύρων. Οι προσπάθειες, λοιπόν, για την εύρεση των κομάντος, των χρηματοδοτών και των συνεργατών τους αργούν ακόμη, αφού οι συμμετέχοντες έδρασαν άκρως επαγγελματικά. Τι έπεται πολιτικά, όμως, είναι άλλο ζήτημα, αφού η συζήτηση έχει μόλις αρχίσει, καταλήγει το ρεπορτάζ.
Αμφιβάλλουν οι Γερμανοί για το αμερικανικό σενάριο σαμποτάζ
Με έντονη επιφυλακτικότητα υποδέχθηκε η γερμανική κυβέρνηση το δημοσίευμα των New York Times, που ήθελε το πολύκροτο σαμποτάζ εναντίον των αγωγών Nord Stream να έχει οργανωθεί από «φιλοουκρανική» ομάδα.
Ο Γερμανός υπουργός Αμυνας Μπόρις Πιστόριους δήλωσε ότι διάβασε «με μεγάλο ενδιαφέρον» το σχετικό ρεπορτάζ, όπως και εκείνα των γερμανικών μέσων που ακολούθησαν, τόνισε όμως ότι θα πρέπει να αποφευχθεί η τάση προς την εξαγωγή βιαστικών συμπερασμάτων.
«Οφείλουμε να κάνουμε σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στο ενδεχόμενο να έδρασε μια ουκρανική ομάδα με διαταγές από την Ουκρανία και στην περίπτωση να έδρασε χωρίς γνώση της κυβέρνησης», επισήμανε ο Πιστόριους στο περιθώριο συνόδου Ευρωπαίων ομολόγων του στη Στοκχόλμη. Εσπευσε, δε, να προσθέσει ένα «εξίσου πιθανό», τρίτο ενδεχόμενο, εκείνο της προβοκάτσιας ώστε να ενοχοποιηθεί το Κίεβο για την ανατίναξη των αγωγών που μετέφεραν ρωσικό φυσικό αέριο στη χώρα του.
«Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο στην ιστορία παρόμοιων γεγονότων», υποστήριξε ο Γερμανός αξιωματούχος. Σε ερώτηση δημοσιογράφου κατά πόσον οι δημοσιογραφικές αποκαλύψεις για το συμβάν θα μπορούσαν να κλονίσουν την υποστήριξη των Δυτικών προς την Ουκρανία, επέμεινε πως είναι νωρίς για παρόμοιες εικασίες, καθώς δεν έχουν καταλήξει ακόμη σε σαφή συμπεράσματα οι έρευνες για το σαμποτάζ και επιφυλάχθηκε να απαντήσει όταν θα έχει στα χέρια του αξιόπιστες πληροφορίες. «Ολα τα άλλα είναι υποθέσεις», σημείωσε. Σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι διέψευσε από την πρώτη στιγμή κάθε εικασία για εμπλοκή του Κιέβου, κάνοντας λόγο για «διασκεδαστικές θεωρίες συνωμοσίας». Από τη Στοκχόλμη, ο Ουκρανός υπουργός Αμυνας Ολέξι Ρέζνικοφ δήλωσε κατηγορηματικά ότι το σαμποτάζ «δεν προήλθε από δικές μας ενέργειες» και προσέθεσε: «Ακούγονται (τα σχετικά δημοσιεύματα) ως κομπλιμέντα στις ειδικές δυνάμεις μας, αλλά δεν είναι το είδος των δραστηριοτήτων τις οποίες αναλαμβάνουν».
Σε μια σπάνια εξαίρεση του κανόνα, με την ουκρανική άποψη φαίνεται να συμφωνεί από άλλη σκοπιά και η Μόσχα. Ο εκπρόσωπος Τύπου του Κρεμλίνου θεώρησε το δημοσίευμα των New York Times συνειδητή προσπάθεια κύκλων της Ουάσιγκτον να αποπροσανατολίσουν, αφήνοντας υπαινιγμούς για πιθανή αμερικανική εμπλοκή στο σαμποτάζ.
«Προφανώς, οι δράστες της επίθεσης θέλουν να εκτρέψουν την προσοχή. Προφανώς, αυτό που βλέπουμε είναι μια συντονισμένη προσπάθεια παραπλάνησης», είπε ο Ντμίτρι Πεσκόφ, ο οποίος διερωτήθηκε «πώς μπορούν Αμερικανοί αξιωματούχοι να κάνουν υποθέσεις χωρίς να έχει γίνει καν έρευνα»; Ο εκπρόσωπος του προέδρου Πούτιν κατήγγειλε εκ νέου ότι η χώρα του έχει αποκλειστεί από τις έρευνες για την εξιχνίαση του συμβάντος και υποστήριξε ότι «αυτό δεν είναι απλά παράξενο, αναδίδει οσμή τερατώδους εγκλήματος».
Οι έρευνες των τριών παράκτιων κρατών που βρίσκονταν πιο κοντά στο σημείο του σαμποτάζ (Γερμανία, Σουηδία και Δανία) δεν έχουν μέχρι στιγμής καταλήξει σε συμπεράσματα. Τον περασμένο μήνα, η Ρωσία κατέθεσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ σχέδιο ψηφίσματος το οποίο, αν υιοθετηθεί, θα υποχρεώσει τον γενικό γραμματέα του διεθνούς οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες, να ξεκινήσει διεθνή διερεύνηση της υπόθεσης.
Αποστάσεις από τα δημοσιεύματα του Τύπου πήρε και ο εκπρόσωπος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι, καλώντας με τη σειρά του να περιμένουμε τα πορίσματα των ερευνών που διεξάγουν οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ. «Αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι υπήρξε μια επίθεση εναντίον των αγωγών Nord Stream, αλλά δεν είμαστε ακόμη σε θέση να προσδιορίσουμε ποιος βρισκόταν πίσω από αυτήν», δήλωσε από τη Στοκχόλμη ο Γενς Στόλτενμπεργκ.