Ποτέ δεν ένιωσα την ανάγκη να αναρωτηθώ εάν ήμουν υπέρ της μοναρχίας ή όχι. Μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μου, στον θρόνο βρισκόταν η βασίλισσα Ελισάβετ. Εκείνη ήξερα ως μονάρχη. Εκατομμύρια λέξεις έχουν γραφτεί για την εκλιπούσα: Ήταν πιστή στο καθήκον, σταθερή, διακριτική. Βράχος σε όλες τις αναταράξεις που πέρασε η Βρετανία για πάνω από εβδομήντα χρόνια. Μια συνεχής, διπλωματική παρουσία που σπάνια εμφανιζόταν στις ειδήσεις για οτιδήποτε άλλο εκτός από τα καθήκοντά της. Αγαπούσε τα σκυλιά, τα άλογα και τους περιπάτους στην εξοχή. Αξιόπιστη και ηθική. Η μεγαλοπρέπεια της βασιλικής οικογένειας προσέλκυε τουρίστες και εκατομμύρια λίρες στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η βασίλισσα ήταν στην ίδια ακριβώς ηλικία με τη μητέρα μου. Έμοιαζαν μάλιστα, όμως η βασίλισσα είχε καλύτερα κοσμήματα (και πολύ πιο φουντωτά μαλλιά).
Η βασίλισσα Ελισάβετ έφυγε αξιοπρεπώς και πλήρης ημερών, όμως ο θάνατός της με αιφνιδίασε. Όταν έμαθα τα νέα, βρισκόμουν σε ένα αεροπλάνο που ήταν έτοιμο να αναχωρήσει από την Αθήνα για το Λονδίνο, και παρηγορήθηκα με τη σκέψη ότι θα είχα την ευκαιρία να βρίσκομαι εκεί για να τη θρηνήσω. Πήγα, μαζί με χιλιάδες άλλους, στο Χάιντ Παρκ για την πομπή της κηδείας και στη συνέχεια έτρεξα στο σπίτι για να παρακολουθήσω την κηδεία στο Ουίνδσορ από την τηλεόραση. Ο σεβασμός μου στο πρόσωπο της Ελισάβετ δεν με έκανε υπέρμαχη της μοναρχίας per se. Για μένα, το να είναι κάποιος υπέρ της μοναρχίας σήμαινε απλώς ότι θαύμαζε την ίδια τη βασίλισσα. Μετά τον θάνατο της Ελισάβετ, ξεκίνησε για μένα μια περίοδος όπου η μοναρχία βρισκόταν υπό εξέταση. Αν οι διάδοχοί της αποτύγχαναν στον ρόλο τους ως αξιοπρεπείς και ενωτικές φυσιογνωμίες, η γνώμη μου ήταν ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχει θέση γι’ αυτούς. Αν έδιναν την εικόνα μιας Βρετανίας απαρχαιωμένης ή ανίκανης να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, τότε ίσως θα έπρεπε, με δημοψήφισμα, να αποφασίσουμε εάν τους θέλουμε πια. Είναι, άλλωστε, εντελώς αναχρονιστικό να υπάρχει μια ιεραρχία που βασίζεται αποκλειστικά στην κληρονομικότητα.
Δεν πιστεύω στο θεϊκό δικαίωμα των βασιλιάδων ή στους «γαλαζοαίματους», και κάθε ειδικό προνόμιο που δίνεται σε κάποιον εκ γενετής είναι γελοίο και λάθος. Άρα, θα τα κατάφερνε ο Κάρολος; Και θα έπρεπε η Καμίλα να βρίσκεται στο πλάι του; Για μένα, αυτές ήταν ερωτήσεις που ζητούσαν απάντηση. Φυσικά, η εναλλακτική θα ήταν να είχαμε πρόεδρο: με δεδομένη όμως την ανικανότητά μας, τελευταία, να παράγουμε πολλούς καλούς πολιτικούς, η ιδέα ενός εκλεγμένου προέδρου δημιουργεί κάποια ρίσκα. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος του διαμετρήματος του Μπόρις Τζόνσον διεκδικούσε τη θέση – αυτό το ενδεχόμενο θα μπορούσε, ίσως, να είναι πολύ χειρότερο από τη μοναρχία.
Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, στο 1981, θυμάμαι να παρακολουθώ τον παραμυθένιο γάμο του Καρόλου και της Νταϊάνα σε μια ταβέρνα στο Ναύπλιο με ασπρόμαυρη τηλεόραση. Είχα μόλις τελειώσει το πανεπιστήμιο και είχα την ίδια ηλικία με την Νταϊάνα: είκοσι ενός. «Τυχερό κορίτσι», σκέφτηκα. «Έχει λύσει μια για πάντα το θέμα της καριέρας της». Σύντομα, όλοι μάθαμε ότι ο γάμος αυτός ήταν μια παρωδία με τραγικές επιπτώσεις, και αυτό που ακολούθησε ήταν συγκρούσεις, θλίψη, θρήνος και θάνατος. Ακόμη μια κηδεία που παρακολουθήσαμε όλοι – εγώ ήμουν μια από τους πολλούς που είχαν αφήσει λουλούδια στις πύλες του Παλατιού του Κένσινγκτον. Δεν είναι απαραίτητο να έχει παρακολουθήσει κανείς το The Crown για να ξέρει ότι η Καμίλα Πάρκερ Μπόουλς βρισκόταν πάντα κάπου στο παρασκήνιο στον γάμο του Καρόλου. Άποψή μου ήταν ότι η αθώα Νταϊάνα είχε αδικηθεί.
Η Νέα Εποχή
Ας επιστρέψουμε όμως στο παρόν, όπου έχουμε τον βασιλιά Κάρολο και τη βασίλισσα Καμίλα. Όλα ξεκίνησαν κάπως θλιβερά, με μια πολύ δημόσια επίδειξη της έλλειψης ψυχραιμίας από πλευράς του Καρόλου, όταν η πένα που χρησιμοποιούσε για να υπογράψει σε μια δημόσια τελετή δεν δούλευε σωστά. Ήταν ντροπιαστικό ένας ενήλικος άνθρωπος να συμπεριφέρεται έτσι. Η Καμίλα παρενέβη και κάπως ηρέμησε τα πνεύματα. Ήταν η πρώτη δημόσια παρουσία της σε αυτόν τον νέο ρόλο και έκανε μεγάλη εντύπωση στον κόσμο, δείχνοντας ότι αυτή η γυναίκα είναι ο βράχος του, το «καλύτερο μισό» του (μια πολύ βρετανική έκφραση). Όσο περνάει ο καιρός, η αμοιβαία υποστήριξη και αγάπη τους γίνεται όλο και πιο εμφανής.
Προς υπεράσπισή του, είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι ο ίδιος ο Κάρολος, μέσω της έγκαιρης υποστήριξης θεμάτων πράσινης ατζέντας και προστασίας του περιβάλλοντος, αποδείχθηκε προνοητικός, μπροστά από την εποχή του. Εδώ και πολλές δεκαετίες εργάζεται παρασκηνιακά, μέσω του Prince’s Trust, για να δώσει σε μη προνομιούχους νέους μια καλύτερη ευκαιρία. Όλα αυτά προμηνύουν κάτι θετικό. Όσες φορές έχω συναντήσει την Καμίλα (έτσι αναφερόμαστε όλοι σε εκείνη), ήταν πάντα για κάποιο λόγο που συνδεόταν με τα βιβλία και την ανάγνωση. Η ίδια είναι παθιασμένη λάτρις της λογοτεχνίας όλη της τη ζωή, ενώ είναι πρέσβειρα του National Literacy Trust, μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που έχει ως στόχο την αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού στην ενήλικη ζωή, την παροχή βιβλίων στα παιδιά και την εξασφάλιση της πρόσβασης των φυλακισμένων σε βιβλία. Έχει ιδρύσει, επίσης, το δικό της φιλανθρωπικό ίδρυμα, The Queens Reading Room, για την προώθηση της ανάγνωσης, και είναι τακτική η παρουσία της στις τελετές απονομής βραβείων βιβλίου για να απονέμει τα βραβεία.
«Η Καμίλα διαθέτει φυσική γοητεία, είναι καλή στο να θυμάται ποιος είναι ποιος, δεν είναι καθόλου ΨΗΛΟΜΥΤΑ, ενώ τα αυστηρά πρωτόκολλα, που ίσχυαν για την Ελισάβετ, μάλλον έχουν μπει στον πάγο».
Στο παρελθόν, έχω παρευρεθεί σε εκδηλώσεις στο παλάτι του Μπάκιγχαμ και πιο πρόσφατα στο Κλάρενς Χάουζ (την ελαφρώς πιο σεμνή, αλλά πιο όμορφη, κατοικία δίπλα στο παλάτι, όπου στην πραγματικότητα ζουν, μαζί με τον Κάρολο). Η Καμίλα διαθέτει φυσική γοητεία, είναι καλή στο να θυμάται ποιος είναι ποιος, δεν είναι καθόλου ψηλομύτα, ενώ τα αυστηρά πρωτόκολλα, που ίσχυαν για την Ελισάβετ, μάλλον έχουν μπει στον πάγο. Πριν πάω σε ένα από τα περίφημα πάρτι στους κήπους της βασίλισσας Ελισάβετ, μου είχαν στείλει μια λίστα με οδηγίες, που περιλάμβανε: «Να την προσφωνείτε ως “Ma’am” και να το προφέρετε σαν “jam”. Μην κάνετε χειραψία. Να υποκλιθείτε». Τίποτε από αυτά δεν φαίνεται να απαιτείται υπό το νέο «καθεστώς». Τουλάχιστον προς το παρόν, η ατμόσφαιρα φαίνεται πιο χαλαρή. Την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε, η Καμίλα εξέφρασε μια μικρή ζήλια για το πόσο χρόνο περνάω στην Ελλάδα – και της πρότεινα να βρει τον χρόνο και να κάνει το ίδιο.
Υπάρχει και κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση. Όταν μπήκε στην αίθουσα, για να χαιρετήσει τους καλεσμένους της και να μιλήσει σχετικά με την καινούργια της φιλανθρωπική δραστηριότητα, ο σύζυγός της ήταν στο πλευρό της, αλλά όχι για να κλέψει την παράσταση: ο ίδιος δεν μίλησε. Ήταν απλώς εκεί για να δείξει την υποστήριξή του σε αυτό που έκανε η σύζυγός του. Ο βασιλικός οίκος είναι σε μια μεταβατική περίοδο. Έχει συρρικνωθεί: τα μέλη της οικογένειας που δεν σηκώνουν το βάρος που τους αναλογεί ή δεν προσθέτουν αξία στο βασιλικό «προϊόν» χάνουν τα παλιά τους προνόμια. Αυτό είναι κάτι που επικροτώ απόλυτα. Ζητήθηκε από τον Χάρι και τη Μέγκαν να αδειάσουν την κατοικία τους στο Ουίνδσορ, ενώ υπάρχει αυξανόμενη πίεση στον πρίγκιπα Άντριου να κάνει το ίδιο. Αυτοί οι άνθρωποι πλέον δεν ασκούν βασιλικά καθήκοντα, άρα δεν υπάρχει λόγος να έχουν τίτλους ή δωρεάν σπίτια. Από την άλλη, ο Ουίλιαμ και η Κέιτ αποδεικνύονται εξαιρετικά εργατικοί και δημοφιλείς.
Η στέψη του Καρόλου και της Καμίλα δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα, όμως το προσωπικό μου εκκρεμές έχει ταχθεί υπέρ τους σίγουρα. Και πιστεύω ότι το ίδιο ισχύει και για το μεγαλύτερο ποσοστό της χώρας. Έτσι, όπως θα πουν και κατά τη διάρκεια της στέψης, Vivat Rex, ζήτω ο βασιλιάς – και η βασίλισσα επίσης!•