Είναι εύκολο να εμφανίζεσαι μεγαλόψυχος όταν έχεις κερδίσει και ο Ταγίπ Ερντογάν δεν είχε κανένα πρόβλημα να επιδείξει ευγενή συναισθήματα το βράδυ της Κυριακής. «Ο μόνος νικητής σήμερα είναι η Τουρκία», αναφώνησε ενώπιον των ενθουσιασμένων οπαδών του έξω από το προεδρικό μέγαρο της Αγκυρας, λίγη ώρα αφότου τα τελικά αποτελέσματα του δεύτερου γύρου τον ανέδειξαν νικητή της προεδρικής αναμέτρησης, με ποσοστό 52,2% έναντι 47,8% του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Μόνο που η μεταμόρφωση του ισχυρού άνδρα σε πιο μετριοπαθή δεν κράτησε παρά ελάχιστα λεπτά. Στην ίδια ομιλία του επανέλαβε τις κατηγορίες που είχε εκτοξεύσει εναντίον του αντιπάλου του στην προεκλογική εκστρατεία, όπου τον εμφάνιζε, ούτε λίγο ούτε πολύ, ως όμηρο της αποσχιστικής, κουρδικής οργάνωσης ΡΚΚ. Μάλιστα τόνισε ότι δεν πρόκειται να αποφυλακίσει τον ηγέτη του νόμιμου φιλοκουρδικού κόμματος HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ενώ πολλοί οπαδοί του, μεθυσμένοι από την εκλογική νίκη, κραύγαζαν «θανατική ποινή στον Σέλο» (δηλαδή στον Ντεμιρτάς).
Στο ίδιο τοξικό και διχαστικό πνεύμα ήταν και οι κακεντρεχείς αναφορές του στους ΛΟΑΤΚΙ – χαρακτηριστικά υπερηφανεύθηκε ότι τα μέλη αυτής της κοινότητας δεν μπορούν να διεισδύσουν στο ισλαμικό κόμμα του ΑΚΡ, ούτε στους εθνικιστές συμμάχους του από το ΜΗΡ. Στον χορό των κατά Ερντογάν δαιμόνων μπήκαν για ακόμη μία φορά τα «γερμανικά, γαλλικά και βρετανικά έντυπα που ήθελαν, με τα εξώφυλλά τους, να γκρεμίσουν τον Ερντογάν… αλλά απέτυχαν οικτρά». Προτού μεταβεί στην τουρκική πρωτεύουσα είχε χαιρετήσει από την οροφή λεωφορείου τους οπαδούς του που είχαν συγκεντρωθεί έξω από την οικία του, στην Κωνσταντινούπολη, δημιουργώντας ατμόσφαιρα πανδαιμονίου, καθώς το αποτέλεσμα της αναμέτρησης είχε φανεί από πολύ νωρίς.
«Οι πιο άδικες εκλογές»
Από την πλευρά του ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου χαρακτήρισε αυτές τις εκλογές «τις πιο άδικες που έχουν διεξαχθεί ποτέ» στην Τουρκία, αν και δεν αμφισβήτησε το αποτέλεσμα, ενώ δήλωσε ότι θα συνεχίσει τον αγώνα του για εκδημοκρατισμό και είπε ότι αισθάνεται «βαθύτατα λυπημένος» για τα δεινά που περιμένουν τη χώρα του. Ωστόσο ο 74χρονος πολιτικός, που ηγείται του κεμαλικού κόμματος CHP από το 2010, βρίσκεται σε δυσχερή θέση ύστερα από την τελευταία προσπάθειά του να εκπορθήσει τον Ερντογάν. Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι θα δυσκολευθεί να διατηρήσει την εύθραυστη συνοχή της εξακομματικής αντιπολίτευσης μετά την ήττα και ότι είναι πιθανό να αναγκαστεί να παραχωρήσει σε κάποιον άλλον τη θέση του ενόψει της επόμενης κρίσιμης μάχης, των τοπικών εκλογών του 2024.
Ηδη ο κεμαλικός δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου έδωσε ένδειξη των ηγετικών φιλοδοξιών του με βίντεο που ανάρτησε την επαύριον των εκλογών. «Ο μεγάλος Ατατούρκ έλεγε ότι δεν υπάρχουν απελπιστικές καταστάσεις, παρά μόνον απελπισμένοι άνθρωποι», ανέφερε ο Ιμάμογλου, θυμίζοντας στους απογοητευμένους ψηφοφόρους της αντιπολίτευσης ότι εκπροσωπούν σχεδόν τη μισή Τουρκία και ότι «η μόνη σταθερά στη ζωή είναι η αλλαγή».
Ο πρώτος ξένος ηγέτης που συνεχάρη τον Ερντογάν προτού καν οριστικοποιηθεί το αποτέλεσμα ήταν ο εμίρης του Κατάρ, σταθερός σύμμαχος και χρηματοδότης του, Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θάνι. Λίγο αργότερα ήρθε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος έπλεξε το εγκώμιο του «φίλου» προέδρου. Ακολούθησαν οι ηγέτες των μεγάλων δυτικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένου του Τζο Μπάιντεν, με τον οποίον ο Τούρκος πρόεδρος είχε τηλεφωνική επικοινωνία χθες το βράδυ. Oπως δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, έθεσε στον Ερντογάν το ζήτημα της σουηδικής υποψηφιότητας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, ενώ ο συνομιλητής του επανέφερε το θέμα των F-16.
Η άρση του τουρκικού βέτο στην ένταξη της Σουηδίας θα είναι το πρώτο κρίσιμο τεστ στην εξωτερική πολιτική της τρίτης θητείας του Ερντογάν. Ο τελευταίος επικοινώνησε χθες τηλεφωνικά και με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντελφατάχ αλ Σίσι. Oπως ανακοινώθηκε από το Κάιρο, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να προωθήσουν άμεσα την αναβάθμιση των διμερών διπλωματικών σχέσεων.
Πηγή: REUTERS, A.P.
Δυσοίωνες οι εκτιμήσεις διεθνών αναλυτών για την τουρκική οικονομία
Με νέα διολίσθηση της τουρκικής λίρας, άνοδο του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης, αλλά και του κόστους ασφάλισης έναντι πτώχευσης της Τουρκίας, υποδέχθηκαν οι αγορές την επανεκλογή Ερντογάν καθώς πιθανολογούν πως θα συνεχιστεί η ίδια ανορθόδοξη πολιτική με πιθανές ολέθριες επιπτώσεις για την τουρκική οικονομία.
Από την αρχή της συνεδρίασης, η τουρκική λίρα υποχώρησε περαιτέρω χθες, με την ισοτιμία της να διαμορφώνεται πλέον στις 20,44 λίρες προς ένα δολάριο. Σχολιάζοντας την αδιάκοπη αποδυνάμωση του τουρκικού νομίσματος –που μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια έχει υποτιμηθεί κατά περίπου 80% έναντι του δολαρίου– ο Μπρένταν Μακένα της Wells Fargo τόνισε πως η τράπεζά του «έχει αρνητικές εκτιμήσεις για την πορεία της τουρκικής λίρας εξαιτίας της επανεκλογής Ερντογάν». Ο εν λόγω αναλυτής προβλέπει μάλιστα πως η λίρα θα υποχωρήσει σε νέο ιστορικό χαμηλό, στις 23 λίρες προς ένα δολάριο, προς τα τέλη του έτους και στις αρχές του επομένου θα σημειώσει νέα πτώση, στις 25 λίρες προς το δολάριο. Οι προβλέψεις του βασίζονται, βέβαια, στην υπόθεση ότι θα συνεχιστεί η ανορθόδοξη νομισματική και οικονομική πολιτική του Τούρκου προέδρου. «Είναι πολύ αρνητική η εικόνα της οικονομίας και των αγορών για την Τουρκία», υπογραμμίζει ο ίδιος και προσθέτει πως η μόνη διέξοδος για την Τουρκία είναι η δυνατότητα της κεντρικής τράπεζας να εξασφαλίζει ανταλλαγές νομισμάτων με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Κίνας.
Ακόμη πιο δυσοίωνες είναι οι εκτιμήσεις της Morgan Stanley, που προβλέπει πως η λίρα θα υποχωρήσει 29% και προς τα τέλη του έτους η ισοτιμία της θα βρίσκεται στις 28 λίρες προς ένα δολάριο εάν ο Ερντογάν επιμείνει στην ίδια πολιτική. Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις του Τίμοθι Ας, αναλυτή της BlueBay Asset Management, που υπογραμμίζει πως «η τρέχουσα πολιτική απλώς δεν είναι βιώσιμη». Οπως εξηγεί ο Τίμοθι Ας, «όταν έχουν εξαντληθεί τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και τα πραγματικά επιτόκια βρίσκονται σε αρνητικό έδαφος, τότε θα είναι μεγάλες οι πιέσεις στο νόμισμα». Την ίδια στιγμή, αυξάνεται το κόστος ασφάλισης έναντι πτώχευσης της Τουρκίας, με τα CDS (Credit Default Swaps) να έχουν φτάσει στις 664,18 μονάδες βάσης έχοντας εκτοξευθεί 20% σε σχέση με τα επίπεδα στα οποία βρίσκονταν πριν από τον πρώτο γύρο των εκλογών. Οπως τονίζει η Σέλβα Ντεμιράλπ, καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Koc και πρώην στέλεχος της Federal Reserve, αυτή η μεταβολή στο κόστος των CDS με παράλληλη άνοδο των μετοχών αντανακλά την εκτίμηση της αγοράς ότι η Τουρκία θα μπορούσε να αποφύγει μια μείζονα κρίση μόνον επιστρέφοντας στη ορθόδοξη νομισματική και οικονομική πολιτική, την πολιτική δηλαδή που υποσχέθηκε η αντιπολίτευση. Σύμφωνα με τον Στίβεν Σένφελντ, διευθύνοντα σύμβουλο της MarketVector, «αν η τουρκική λίρα εξακολουθήσει να υποχωρεί και ο πληθωρισμός να επιταχύνεται εκ νέου λόγω της πολιτικής των απαράδεκτα χαμηλών επιτοκίων, μπορεί να δούμε μαζική στροφή των επενδυτών στις συγκριτικά ασφαλείς επενδύσεις των μετοχών».
Πηγή: BLOOMBERG, CNBC
Δεν είναι θρίαμβος
Δεδομένων των τεράστιων κρατικών μέσων που διαθέτει ο Ερντογάν, των υποταγμένων μέσων ενημέρωσης και της φυλάκισης ορισμένων σημαντικών πολιτικών του αντιπάλων, δεν θα έλεγα ότι το 52% αποτελεί θρίαμβο.
Γκιντόν Ράχμαν, Αρθρογράφος των Financial Times
Καλωσόρισμα
Πούτιν και Ζελένσκι καλωσορίζουν τη νίκη Ερντογάν, καθώς αυτή σημαίνει σταθερότητα. Το ίδιο και πολλοί ηγέτες της Δύσης, για τους οποίους η Τουρκία παραμένει εταίρος. Οι Τούρκοι πολίτες είναι, όμως, αυτοί που κινδυνεύουν.
Ντιμίταρ Μπέτσεφ, Καθηγητής στην Οξφόρδη
Υποκρισία
Με εκπλήσσει η ικανότητα πολλών Δυτικών ηγετών να συγχαίρουν υποκριτικά τον Ερντογάν για την επανεκλογή του, παρότι προσεύχονταν για την ήττα του τους τελευταίους μήνες.
Τσεν Ουιεχουά, Ανταποκριτής εφημερίδας China Daily Πεκίνου
Απελάσεις Σύρων
Ενα θετικό της νίκης Ερντογάν είναι ότι οι δεσμεύσεις του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για βίαιη απέλαση των Σύρων προσφύγων δεν τον βοήθησαν να νικήσει.
Κένεθ Ροθ, Πρώην επικεφαλής Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων