Το 2023 είναι έτος σημαντικό για την Ισπανία. Εκτός από την ανάληψη της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε έναν μήνα από σήμερα, η χώρα οδηγείται σε πρόωρες εκλογές την Κυριακή 23 Ιουλίου. H αναμέτρηση ήταν προγραμματισμένη για το φετινό Δεκέμβριο αλλά η προβληματική επίδοση του κυβερνώντος κόμματος των Σοσιαλιστών στις πρόσφατες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, οδήγησε τον πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ στην απόφαση να την επισπεύσει.
Ο Σάντσεθ ηγείται εδώ και περισσότερο από τρία χρόνια ενός κεντροαριστερού-αριστερού συνασπισμού, για πρώτη φορά στην ιστορία της Ισπανίας, με τη συμμετοχή της παράταξης Podemos. Το Podemos είχε γίνει γνωστό στο παρελθόν για την εναντίωση του στα μέτρα λιτότητας κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους. Στην Ελλάδα είχε έλθει στην επικαιρότητα λόγω της κοινής αντίληψής του με το ΣΥΡΙΖΑ πριν την υπογραφή του τρίτου μνημονίου το καλοκαίρι του 2015. Από το καλοκαίρι του 2021, όμως, επικεφαλής του Podemos δεν είναι ο ιδρυτής του Πάμπλο Ιγκλέσιας αλλά η Ιόνε Μπελάρα, μία νεαρή πολιτικός με ευρεία αποδοχή μέσα στο κόμμα.
Η ψήφος των Ισπανών πολιτών σε δημοτικές και περιφερειακές εκλογές έχει συνήθως τοπική χροιά και αντικατοπτρίζει το ενδιαφέρον τους για τις τοπικές εξελίξεις. Mία πρόσφατη δημοσκόπηση έδειχνε πως το 75% των ψηφοφόρων θα είχε τέτοια κριτήρια πριν πάει στην κάλπη. Παρόλα αυτά, ο αντίκτυπος του αποτελέσματος σε εθνικό επίπεδο είναι αδιαμφησβήτητος. Ετσι, ο Πέδρο Σάντσεθ πήρε το ρίσκο να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, ελπίζοντας ότι θα προλάβει τη δημιουργία πολιτικού ρεύματος υπέρ του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος.
O εκλογικός νόμος στην Ισπανία βασίζεται στην απλή αναλογική και το σύστημα διακυβέρνησης είναι πολυεπίπεδο. Το Λαϊκό Κόμμα και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα αποτελούν παραδοσιακά τους δύο πόλους. Τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια, όμως, έχουν αρχίσει να δημιουργούνται καινούρια κόμματα, στα οποία, εκτός από το Podemos, ανήκει το ακροδεξιό Vox. Υπάρχουν, επίσης, κάποιες παρατάξεις, που δραστηριοποιούνται μόνο σε ορισμένες ισπανικές επαρχίες, αλλά πετυχαίνουν να εκπροσωπούνται σε εθνικό επίπεδο χάρη στο ισχυρό λαϊκό τους έρεισμα τοπικά.
Αυτή τη στιγμή, το Λαϊκό Κόμμα υπό την ηγεσία του Αλμπέρτο Νούνιες Φεϊχό προηγείται στις δημοσκοπήσεις με ποσοστό λίγο πάνω του 30%, και ακολουθεί το Σοσιαλιστικό Εργατικό με λίγο κάτω από 25%. Το Vox συγκεντρώνει περίπου 15%. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι εξελίξεις στην Αριστερά, καθώς η σημερινή υπουργός εργασίας και πρώην στέλεχος του Podemos Γιολάντα Ντίαζ έχει δημιουργήσει το δικό της κόμμα που ονομάζεται Sumar, και το οποίο βλέπει το ποσοστό του να κυμαίνεται μεταξύ 10% και 13%, ενώ αυτό του Podemos βρίσκεται τώρα στο 6%. Η Γιολάντα Ντίαζ είναι σήμερα η πιο δημοφιλής πολιτικός στην Ισπανία, και ενδέχεται η νέα παράταξή της να βρει ένα τρόπο συνεργασίας με το Podemos ενόψει Ιουλίου.
Mε βάση τον ισπανικό εκλογικό νόμο και βλέποντας τα νούμερα των δημοσκοπήσεων, θα χρειαστεί να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας με πυρήνα είτε το Λαϊκό Κόμμα είτε το Σοσιαλιστικό Εργατικό. Το Σύνταγμα της Ισπανίας μπορεί να επιτρέψει τη δημιουργία και λειτουργία μίας κυβέρνησης μειοψηφίας. Συγκεκριμένα, σε κάποιες κρίσιμες ψηφοφορίες στη Βουλή ισχύει η απλή πλειοψηφία.
Η οικονομική κατάσταση στην χώρα δεν είναι τόσο κακή, ώστε να δικαιολογείται η πολιτική στροφή των ψηφοφόρων. Σύμφωνα με τη Eurostat, η ανάπτυξη έφτασε πέρυσι στο 5,5%, ενώ η εκτίμηση για τον πληθωρισμό το 2023 είναι 4%. Παράλληλα, η χώρα είχε το 2022 ανεργία 12,9%, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τα δυσθεώρητα νούμερα του παρελθόντος. Επειδή ακριβώς η πορεία της ισπανικής οικονομίας είναι σχετικά ικανοποιητική τηρουμένων των αναλογιών, οι Συντηρητικοί εστιάζουν την αντιπολίτευσή τους στον εγωκεντρικό χαρακτήρα της διακυβέρνησης Σάντσεθ, ο οποίος σε κάποιο βαθμό διχάζει την κοινωνία. Επενδύουν, ακόμα, στην αμφιλεγόμενη σχέση μεταξύ της κυβέρνησης και κομμάτων που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία ορισμένων επαρχιών της Iσπανίας.
Από τη δική τους πλευρά, οι Σοσιαλδημοκράτες θα προσπαθήσουν να πείσουν τους ψηφοφόρους να τους εμπιστευτούν ξανά μετά το 2019, κάνοντας λόγο για κίνδυνο δημιουργίας ενός συνασπισμού σκληρής δεξιάς μεταξύ Λαϊκού Κόμματος και Vox. Την τακτική αυτή ακολουθήσε, σε γενικές γραμμές, πέρυσι ο Aντόνιο Κόστα στις εκλογές της Πορτογαλία, και κατάφερε να κερδίσει. Η τακτική αυτή, βέβαια, ίσως αποδειχθεί δίκοπο μαχαίρι για τους Σοσιαλδημοκράτες, επειδή πολλοί ψηφοφόροι μπορεί να επιλέξουν τελικά το Λαϊκό Κόμμα αντί του Vox, σπρώχνοντας το ποσοστό του πρώτου στα ύψη.
Ηδη ο επικεφαλής του Αλμπέρτο Νούνιες Φεϊχό επιδιώκει να κάνει στροφή προς το κέντρο σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, Πάμπλο Κασάντο.
Αυτή τη στιγμή, οι προβλέψεις για το πολιτικό μέλλον της Ισπανίας παραμένουν επισφαλείς. Θα είναι, μάλιστα, η πρώτη φορά που θα γίνουν εκλογές μέσα στο καλοκαίρι, και ίσως η αποχή να είναι μεγαλύτερη από προηγούμενες αναμετρήσεις. Επίσης, έκτακτα γεγονότα, όπως για παράδειγμα, κάποια πυρκαγιά, ενδεχομένως παίξουν ρόλο πριν την κάλπη. Σε κάθε περίπτωση, αναζητείται σταθερότητα για την επόμενη μέρα, καθώς, ανάμεσα στα άλλα, η Ισπανία αναλαμβάνει την ευρωπαϊκή προεδρία σε μία περίοδο που πρέπει να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις για τους δημοσιονομικούς κανόνες εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας.
*Ο Δρ. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι Senior Fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ και το Κέντρο Μπέγκιν Σαντάτ του Ισραήλ και λέκτορας διεθνών σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο (Cife). Την τρέχουσα περίοδο διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr