Ο Αμερικανός υπουργός εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν βρίσκεται αυτές τις μέρες στο Πεκίνο για συνομιλίες με τον Κινέζο ομόλογό του Τσιν Γκανγκ και τον ανώτατο κρατικό λειτουργό Ουάνγκ Γι. Πρόκειται για την πρώτη επίσκεψη ενός Αμερικανού υπουργού εξωτερικών στην Κίνα τα τελευταία πέντε χρόνια. O προκάτοχος του Μπλίνκεν, Μάικ Πομπέο, είχε μεταβεί στην κινεζική πρωτεύουσα τον Οκτώβριο του 2018, πριν την πανδημία και πριν οι σινοαμερικανικές σχέσεις αρχίσουν να εισέρχονται στην επικίνδυνη φάση της σημερινής αστάθειας.
Στο πλαίσιο αυτό, και μόνο το γεγονός πως η αμερικανική διπλωματία διατηρεί δίαυλο ανοιχτής επικοινωνίας με την κινεζική στο ανώτατο επίπεδο, συνιστά θετική είδηση. Μόλις πριν από λίγους μήνες, άλλωστε, ο Μπλίνκεν είχε αναβάλει την προγραμματισμένη επίσκεψή του στο Πεκίνο λόγω εκείνης της περίεργης ιστορίας με τα κατασκοπευτικά μπαλόνια. Eίχε προηγηθεί η πρώτη δια ζώσης συνάντηση των προέδρων Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ τον περασμένο Νοέμβριο στην Ινδονησία, στο περιθώριο της συνάντησης G20. Στο Μπαλί οι δύο ηγέτες είχαν αποφασίσει να ρίξουν κάπως τους τόνους παρά τα μεγάλα προβλήματα στις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών.
Ο ανταγωνισμός Ηνωμένων Πολιτειών-Κίνας είναι απολύτως φυσιολογικός. Ζητούμενο αποτελεί ο ανταγωνισμός αυτός να μην λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις που να διακυβεύεται η παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια. Ο κίνδυνος αυτός υπάρχει σήμερα. Δεν είναι μόνον το θέμα της Ταϊβάν αλλά και διάφορα άλλα τα οποία εντείνουν τις διμερείς διαφωνίες. Η κατάσταση στη Νότιο Σινική Θάλασσα και την Κορεατική Χερσόνησο και η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία αυξάνουν τον αριθμό των εξισώσεων που πρέπει να επιλυθούν. Από την επίσκεψη Μπλίνκεν στο Πεκίνο, λοιπόν, δεν περιμένουμε πολλά. Αν αποφασιστεί να ξαναρχίσει θεσμικά και επίσημα ο διάλογος μεταξύ κάποιων στρατιωτικών αντιπροσωπειών, που είχε διακοπεί μετά το ταξίδι της τέως προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν τον Αύγουστο του 2022, θα πρόκειται για επιτυχία.
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι τις ίδιες μέρες που ο Μπλίνκεν βρίσκεται στην Κίνα, ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Τσιάνγκ πραγματοποιεί το πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη, με σταθμούς στις δύο πιο σημαντικές χώρες, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Είναι προφανές ότι η Ευρώπη δεν έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων για τη σταθερότητα του διεθνούς συστήματος. Διαδραματίζει, όμως, κάποιο ρόλο. Δύο βασικά ερωτήματα προβληματίζουν το Βερολίνο και το Παρίσι: πρώτον κατά πόσο μπορεί η κινεζική εξωτερική πολιτική να αποκτήσει χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά της ρωσικής στο μέλλον, και δεύτερον αν υπάρχει η πρακτική δυνατότητα να μην διαλέξει η Ευρώπη μεταξύ Αμερικής και Κίνας. Οι απόψεις διίστανται στον ευρωπαϊκό δημόσιο διάλογο. Η Κίνα, από την πλευρά της, προσπαθεί να πείσει τους Ευρωπαίους ότι δεν αποτελεί απειλή αλλά απαραίτητο εταίρο. Αυτός είναι, μεταξύ άλλων, ο στόχος του ταξιδιού του πρωθυπουργού Λι Τσιάνγκ στη Γερμανία και τη Γαλλία.
Τι θα μπορούσε μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα να πράξει υπό αυτές τις περίπλοκες συνθήκες; Και εδώ η απάντηση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ουδείς αμφιβάλλει για το άριστο επίπεδο των ελληνοαμερικανικών σχέσεων και την πολυδιάστατη σημασία της Αμερικής για την Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, η Κίνα αποτελεί αξιόλογο εμπορικό εταίρο και επενδυτή αλλά και χώρα με πολιτικό ειδικό βάρος και μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τα επόμενα χρόνια η ελληνική διπλωματία θα επιδιώξει να χειριστεί το θέμα των σινοελληνικών σχέσεων με σύνεση και ευελιξία εν μέσω του αυξανόμενου σινοαμερικανικού ανταγωνισμού. Φιλοδοξία είναι να συνδυαστούν διαφορετικές προτεραιότητες με γνώμονα το εθνικό συμφέρον – και πάντα λαμβάνοντας υπόψη το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
* Ο Δρ. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι Senior Fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ και το Κέντρο Μπέγκιν Σαντάτ του Ισραήλ και λέκτορας διεθνών σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο (Cife).