Τη διαδικασία δημιουργίας ενός ανθρώπινου εμβρύου επιδιώκουν να αναπαράγουν σε συνθήκες εργαστηρίου επιστήμονες του Ινστιτούτου Βάιζμαν στο Ισραήλ.
Την πρώτη εβδομάδα της κύησης, το γονιμοποιημένο ανθρώπινο ωάριο μοιάζει με μπάλα 200 κυττάρων, η οποία προσπαθεί να προσκολληθεί στα τοιχώματα της μήτρας. Τις επόμενες τρεις εβδομάδες, το ωάριο διαχωρίζεται, διαμορφώνοντας τους πρώτους ξεχωριστούς ιστούς του ανθρώπινου σώματος. Οι κρίσιμες αυτές εβδομάδες, όμως, δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς από την επιστημονική κοινότητα.
«Γνωρίζουμε τα βασικά, αλλά όχι τις λεπτομέρειες της διαδικασίας», λέει ο Τζέικομπ Χάνα, βιολόγος του Ινστιτούτου Βάιζμαν.
Η διαδικασία
Ο δρ Χάνα και άλλοι συνάδελφοί του προσπαθούν να κατανοήσουν τις λεπτομέρειες αυτές δημιουργώντας μοντέλα ανθρώπινων εμβρύων στο εργαστήριο. «Καθοδηγούν» έτσι βλαστοκύτταρα προκειμένου αυτά να «στοιχηθούν» σε θυσάνους, οι οποίοι αποκτούν κάποια από τα χαρακτηριστικά ανθρώπινων εμβρύων.
Η ομάδα του δρος Χάνα, όπως και επιστήμονες από τη Βρετανία, τις ΗΠΑ και την Κίνα, έχουν εκπονήσει μελέτες τέτοιων πειραμάτων. Οι μελέτες αυτές, που δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί σε ιατρικές επιθεωρήσεις, έχουν οξύνει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας και την ελπίδα της να ξεδιαλύνει τα μυστή-ρια της πρώιμης ανθρώπινης ανάπτυξης.
Ειδικοί σε θέματα ιατρικής δεοντολογίας προειδοποιούν, όμως, ότι η αξιοποίηση μοντέλων εμβρύων θα περιπλέξει τις προσπάθειες νομοθετικής ρύθμισης της συγκεκριμένης ερευνητικής δραστηριότητας. Οι επιστήμονες πίσω από τη νέα μέθοδο υπογραμμίζουν από την πλευρά τους ότι δεν έχουν δημιουργήσει πραγματικά έμβρυα και ότι οι θύσανοι βλαστοκυττάρων δεν είναι δυνατόν να δημιουργήσουν άνθρωπο.
«Στόχος μας δεν ήταν ποτέ η ανθρώπινη αναπαραγωγή», λέει ο Τιαντσίν Λι, βιολόγος του Πανεπιστημίου Κουνμίνγκ της Κίνας, ο οποίος ηγήθηκε μιας εκ των μελετών. Ο δρ Λι και οι συνάδελφοί του ελπίζουν ότι τα μοντέλα εμβρύων θα βοηθήσουν στην ανακάλυψη νέων θεραπειών.
«Ακολουθήσαμε αυτόν τον δρόμο για να σώσουμε ζωές, όχι να τις δημιουργήσουμε», λέει η βιολόγος Μαγκαντέλα Ζενίκα του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ. Εδώ και δεκαετίες, ο μόνος τρόπος να μελετήσουν οι βιολόγοι ανθρώπινα έμβρυα ήταν να εξασφαλίσουν μικρά δείγματα από αμβλώσεις ή αποβολές.
Η επιστημονική κοινότητα δεν είχε έτσι τη δυνατότητα να ερμηνεύσει αξιόπιστα το μεγάλο ποσοστό αποτυχημένων γονιμοποιήσεων ωαρίων.
Μετά τη δεκαετία του 1970, οι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν έμβρυα που είχαν δωρίσει κλινικές τεχνητής γονιμοποίησης. Πολλές χώρες απαγόρευσαν τις έρευνες ή τις περιόρισαν σε έμβρυα κάτω των 14 ημερών, στιγμή κατά την οποία το ανθρώπινο έμβρυο αποκτά κάποια από τα κύρια χαρακτηριστικά του.
Χωρίς ηθικό δίλημμα
Η δημιουργία βιολογικών μοντέλων εμβρύων μοιάζει να προσφέρει ιδανική διέξοδο από το ακανθώδες ηθικό δίλημμα. Οι επιστήμονες εκμεταλλεύθηκαν το χαρακτηριστικό των βλαστοκυττάρων να μετατρέπονται σε νέους, διαφορετικούς ιστούς, εφόσον εξασφαλίσουν τις κατάλληλες συνθήκες.
Στα ανθρώπινα έμβρυα, τα βλαστοκύτταρα έχουν τη δυνατότητα να μεταμορφωθούν σε μεγάλη γκάμα ιστών. Αν οι επιστήμονες καταφέρουν να δημιουργήσουν αξιόπιστα μοντέλα εμβρύων, θα μπορέσουν να ολοκληρώσουν πειράματα μεγάλης κλίμακας για τα αίτια των αποβολών.