Η Γαλλία φλέγεται. Οργή, βία, καταστροφικότητα. Οργισμένα πλήθη βιαιοπραγούν, καίνε και καταστρέφουν ό,τι συναντήσουν στο διάβα τους. Η αποκλειστική όμως επικέντρωση στην ίδια τη βία και στην ανατριχίλα που αυτή προκαλεί δεν σημαίνει τίποτα. Απειλεί να συσκοτίσει μιαν άλλη πλευρά, δυσκολότερα αντιμετωπίσιμη και ιστορικά πρωτόγνωρη. Εχει να κάνει με το γεγονός ότι οι πρωταγωνιστές των βίαιων επεισοδίων είναι έφηβοι ακόμα και προέφηβοι. Οι περισσότεροι από αυτούς κατοικούν στα υποβαθμισμένα περίχωρα των μεγάλων πόλεων. Είναι Γάλλοι υπήκοοι, μετανάστες τρίτης γενιάς, Αραβες, Αφρικανοί ή Ασιάτες, οι οποίοι καταστρέφουν ένα περιβάλλον που είναι το μόνο που γνωρίζουν.
Ηδη λοιπόν στο σημείο αυτό, οι σημερινές εκρήξεις διαφέρουν διαμετρικά από όλες τις άλλες «εξεγέρσεις» που ταλάνισαν τη γαλλική κοινωνία τα τελευταία 50 χρόνια. Ο Μάης του ’68 π.χ. ήταν ένα κίνημα «νεολαιίστικο», μια έκφραση νέων ανθρώπων που εισέρχονταν στη ζωή διαφοροποιούμενοι, και αυτονομούμενοι από το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον. Ως ελεύθερα άτομα, καλούνταν να επινοήσουν εξαρχής τη ζωή τους. Το σύνθημα «Ζωή δίχως νεκρές στιγμές, απόλαυση δίχως εμπόδια», του Ραούλ Βάνεγκεν, όριζε ένα αίτημα ζωής. Οι ενορμήσεις της ζωής μαζί με την πίστη σε μια άλλη εκδοχή ύπαρξης και συνύπαρξης είχαν το προβάδισμα. Ακόμα και στα οδοφράγματα οι νέοι συσκέπτονταν, μιλούσαν, εξηγούσαν, απαιτούσαν, προσέβλεπαν σε έναν καλύτερο κόσμο για όλους.
Τώρα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Τι ακριβώς θέλουν οι σημερινοί οργισμένοι νέοι; Δεν εκφράζουν αιτήματα. Δεν προβάλλουν ουτοπικές ιδέες. Σε ποια γλώσσα, με ποιες λέξεις αρθρώνουν τα «θέλω» τους; Υπάρχουν οι λέξεις; Yπάρχει η δυνατότητα άρθρωσης ενός, έστω αμυδρά συγκροτημένου, αιτήματος; Αν θα επιθυμούσαν να ζουν σε έναν άλλο κόσμο αυτό συμβαίνει επειδή ο μόνος κόσμος που γνωρίζουν έχουν την αίσθηση ότι τους ευνουχίζει, τους καταπνίγει και τους αποστερεί από κάθε ελπίδα. Και γι’ αυτόν τον λόγο «απλώς βιαιοπραγούν». Ακόμα και η «δικαιοσύνη» που ζητούν για τον θάνατο του Ναχέλ Μ. μοιάζει να αναφέρεται στον δικό τους θάνατο, στα δικά τους προσωπικά αδιέξοδα, στη δική τους ζωή που εμφανίζεται προκαθορισμένη από τη φυλετική θρησκευτική ή πολιτιστική τους διαφοροποίηση. Ο καθένας χωριστά από τους άλλους, καταστρέφοντας και καίγοντας ό,τι βρει μπροστά του, έχει μπροστά του τον δικό τους φαντασιακό θάνατο. Αμυνόμενοι μέσα στην απογύμνωσή τους, συναντιούνται επί του πεδίου, όπου από κοινού εκλύουν την ανεξέλεγκτη βία. Σε πλήρη αδυναμία έκφρασης ενός συγκροτημένου, συλλογικού πολιτικού λόγου.
Η παραδοσιακή Αριστερά μοιάζει ανίκανη και ανήμπορη να συνδιαλλαγεί με τις προεκτάσεις και τις αγκυλώσεις της αγοραίας παγκοσμιοποίησης, ενώ το φαντασιακό οπλοστάσιο του εθνοκεντρικού απομονωτισμού ενισχύεται.
Και όμως, οι πολιτικές προεκτάσεις είναι απροσμέτρητες. Η πρώτη προφανής συνέπεια είναι η ενίσχυση και ενδυνάμωση της εθνοκεντρικής Ακροδεξιάς. Από τη στιγμή που οι νέοι δεν εντάσσονται σε μια πολυπολιτισμική, κοινωνική κανονικότητα, προκαλούν ασύστολα απέχθεια και φόβο. Απειλούμενη από τη βία, η πλειοψηφία του λαού επιστρέφει στο αίτημα «Νόμος και Τάξη». Η πολιτική ταυτότητα του αιώνιου έθνους οφείλει πριν από όλα να διαφυλάξει τις παραδόσεις του και την ιστορική ιδιαιτερότητά του. Να περιφρουρήσει πάση θυσία την πολιτιστική του ταυτότητα. Τα συνδηλούμενα είναι καταλυτικά. Σε μια εποχή που η παραδοσιακή Αριστερά μοιάζει ανίκανη και ανήμπορη να συνδιαλλαγεί με τις προεκτάσεις και τις αγκυλώσεις της αγοραίας παγκοσμιοποίησης, το φαντασιακό οπλοστάσιο του εθνοκεντρικού απομονωτισμού ενισχύεται. Με αυτή την έννοια, τα θλιβερά επεισόδια δεν αφορούν μόνο τη χώρα όπου διαδραματίζονται. Και προφανώς ξεπερνούν κατά πολύ τους κάθε λογής λόγους που αναπτύσσονται γύρω από τη διάκριση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς.
Εντέλει, δεν πλήττεται μόνο η Γαλλία ως ενσάρκωση των μεγάλων ιδεών του Διαφωτισμού, της Ελευθερίας, της Ισότητας και της Αδελφοσύνης. Δεν πλήττεται μόνο η Ευρώπη, που ακόμα και σήμερα αποτελεί τη σοβαρότερη προσπάθεια εμβάθυνσης της δημοκρατίας και υπέρβασης φυλετικών, εθνικών και πολιτιστικών διακρίσεων στο πλαίσιο μιας ενιαίας «ισοπολιτιστικής» πολιτείας. Πλήττεται και η πρόσληψη της ίδιας της έννοιας της «Πολιτικής».
O κ. Κωνσταντίνος Τσουκαλάς είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας.