Στο τέλος της ταινίας «Athena» του Ρομέν Γαβρά υπάρχει μια απρόσμενη, κάπως διδακτική, σκηνή που υπονοεί ότι η άκρα Δεξιά είναι εκείνη που υποκινεί τα επεισόδια στα παρισινά προάστια. Αν και κατά την προβολή της η συγκεκριμένη αιχμή ενόχλησε ορισμένους θεατές ως απλουστευτική ανάγνωση των προβλημάτων στα μπανλιέ, η αλήθεια είναι ότι η Ακροδεξιά και δη η Μαρίν Λεπέν είναι αυτή που ευνοείται περισσότερα από τις πρόσφατες ταραχές μετά τη δολοφονία του 17χρονου Ναέλ, από αστυνομικό στη Ναντέρ.
Les Beurs (αναγραμματισμός του Arabes) είναι η λέξη που περιγράφει τα παιδιά ή και εγγόνια μεταναστών από το Μαγκρέμπ. Η μετέωρη γενιά τους είναι εκείνη που δεν ταυτίζεται ούτε με τους γονείς τους ούτε με τους λευκούς Γάλλους συνομηλίκους τους. Οσο η Γαλλία τους επισημαίνει το μεταναστευτικό τους υπόβαθρο, τόσο εκείνοι ενδύονται με τρόπο ταυτοτικό, ως παράσημο, την ιδιότητα του μετανάστη. Η εξέγερσή τους δεν είναι ισλαμική όπως πάνε να την παρουσιάσουν οι Γάλλοι ακροδεξιοί. Είναι κυρίως αντιγαλλική, μια βίαιη διαμαρτυρία για τις συνεχιζόμενες κοινωνικές ανισότητες, τον αποκλεισμό, τη ματαίωση των ονείρων τους, που διαψεύδουν τις βασικές αρχές της γαλλικής δημοκρατίας λίγες μέρες πριν από την Ημέρα της Βαστίλλης. Καμία ελευθερία, ισότητα ούτε αδελφοσύνη για τους Beurs. Οι εκτεταμένες ζημιές στις αστικές συγκοινωνίες, σε κυβερνητικά κτίρια, στις δημόσιες υπηρεσίες που άφησαν πίσω τους, δείχνουν πόσο ξένοι νιώθουν απέναντι σε μια χώρα που δεν φρόντισε να τους ενσωματώσει. Το κοινωνικό κράτος δεν τους αφορά, δεν τους περιλαμβάνει.
Ναντέρ και Ντεφάνς
Δίπλα στη Ναντέρ το επίκεντρο των επεισοδίων, ορθώνεται η Ντεφάνς, στους 72 ουρανοξύστες της οποίας στεγάζονται οι μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας, από την Total και την ΑΧΑ ώς τη Societe General. Εκατόν ογδόντα χιλιάδες εργαζόμενοι μπαινοβγαίνουν στο παρισινό Σίτι κάθε μέρα. Εκεί έχουν μετακομίσει πολλές πολυεθνικές μετά το Brexit. Το τζαζ φεστιβάλ που είχε προγραμματιστεί τις μέρες των ταραχών ανακοίνωσε με λύπη ότι αναβάλλεται για λίγες μέρες. H αντίφαση με την ατμόσφαιρα στη διπλανή γειτονιά, όπου οι πιτσιρικάδες έσπαγαν και λεηλατούσαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους μόλις έπεφτε η νύχτα, είναι έκδηλη.
Εξίσου βίαια ήταν τα επεισόδια στη Μασσαλία. Πριν από δύο χρόνια ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε μεταβεί εκεί εξαγγέλλοντας ένα σχέδιο ύψους 5 δισ. ευρώ με στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας και της εγκληματικότητας στην πόλη. Λίγο προτού ξεσπάσουν τα επεισόδια στη χώρα ο Μακρόν επέστρεψε στο λιμάνι. «Πρέπει να κινηθούμε γρηγορότερα», αναγνώρισε επιθεωρώντας τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη. «Οταν έρχεται ο Μακρόν, έρχεται να κάνει ανακοινώσεις, όχι να μας ακούσει», σχολίασαν κάτοικοι της πόλης.
Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων συνελήφθησαν σχεδόν 4.000 άνθρωποι, το 60% εκ των οποίων δεν έχει ποινικό παρελθόν, ενώ σχεδόν ο ένας στους τέσσερις είναι ανήλικος. Τώρα δικάζονται μαζικά με fast track διαδικασίες και πολύμηνες ποινές φυλάκισης, ακόμη και για την κλοπή ενός αναψυκτικού από λεηλατημένο κατάστημα ή την πυρπόληση ενός κάδου, σε μια σύγχρονη εκδοχή των «Αθλίων».
Από τους σχεδόν 4.000 ανθρώπους που έχουν συλληφθεί, το 60% δεν έχει ποινικό παρελθόν, ενώ σχεδόν ο ένας στους τέσσερις είναι ανήλικος.
Πολιτική εκμετάλλευση
Η τυφλή οργή των νεαρών διαδηλωτών στο μεταξύ τρόμαξε ακόμη και όσους ενοχλήθηκαν από την εν ψυχρώ εκτέλεση του αλγερινής και μαροκινής καταγωγής Ναέλ. H δημόσια συζήτηση από την υπέρμετρη αστυνομική βία μεταφέρθηκε στο ζήτημα του νόμου και της τάξης. Toν φόβο και τον θυμό για τις ζημιές ύψους 1,1 δισ. στις επιχειρήσεις και 20 εκατ. ευρώ στα παρισινά μέσα μαζικής μεταφοράς έσπευσαν να καρπωθούν πολιτικά τα συντηρητικά κόμματα κατά μήκος του δεξιού φάσματος. Οι γκωλικοί «Ρεπουμπλικανοί» κάλεσαν τους πολίτες να περιμένουν πρώτα το πόρισμα της έρευνας προτού καταδικάσουν τον αστυνομικό. Παρά το βίντεο που κυκλοφόρησε και επιβεβαίωνε την εκδοχή της εκτέλεσης του θύματος, αλλά και τη σύλληψη του δράστη, το κόμμα όχι μόνο εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στην αστυνομία αλλά ζήτησε την κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, που θα έδινε στις Αρχές τη δυνατότητα να περιορίσουν το δικαίωμα συνάθροισης και να πραγματοποιούν επιδρομές σε σπίτια πολιτών. Σημειωτέον, η ίδια η ακροδεξιά ηγέτης Μαρίν Λεπέν απέφυγε να ζητήσει τη λήψη του συγκεκριμένου, σκληρού μέτρου, λέγοντας ότι θα πρέπει να αποτελέσει ύστατο καταφύγιο του κράτους σε περίπτωση περαιτέρω κλιμάκωσης των επεισοδίων. Η κυβέρνηση «εγκαταλείπει όλες τις συνταγματικές αρχές της από τον φόβο επεισοδίων, γεγονός που συμβάλλει τελικά στην υποκίνησή τους. Η χώρα μας γίνεται όλο και χειρότερη καθώς οι Γάλλοι πληρώνουν το τίμημα της δειλίας και των συμβιβασμών», αρκέστηκε να πει για τις εξελίξεις.
Ο Εθνικός Συναγερμός όμως, το κόμμα της, άδραξε την ευκαιρία για να επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της παράτυπης μετανάστευσης και της άμεσης απέλασης όσων βρίσκονται παράνομα στη χώρα. Για το ακροδεξιό κόμμα οι μετανάστες και δη οι μουσουλμάνοι είναι πάντα εγκληματίες και δαιμονοποιούνται για όλα τα δεινά της χώρας: από τις τρομοκρατικές επιθέσεις έως τα πρόσφατα επεισόδια.
Ο Ζεμούρ
Υπερθεματίζοντας ο τηλεοπτικός αστέρας και ακροδεξιός προεδρικός υποψήφιος το 2022, Ερίκ Ζεμούρ, έκανε λόγο για την έναρξη ενός εμφυλίου και εγκαινίασε μέσω στενού συνεργάτη του εκστρατεία για τη συγκέντρωση χρημάτων υπέρ του αστυνομικού (σχεδόν 1,5 εκατ. ευρώ!). Αν η Λεπέν έκανε κατά την περυσινή προεκλογική της εκστρατεία σαφή αναφορά στην ακρίβεια και στο αυξημένο κόστος ζωής ως αιτία για τη διάχυτη κοινωνική δυσαρέσκεια στη Γαλλία, ο Ζεμούρ στοχοποίησε αποκλειστικά το Ισλάμ και τη μετανάστευση. «Τα τελευταία 20 ώς 30 χρόνια συνεχίσαμε να δεχόμαστε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους από τη Βόρεια Αφρική και την υποσαχάρια Αφρική», επισήμανε και υποσχέθηκε ότι η άμεση προτεραιότητά του αν εκλεγεί θα είναι η ανακοπή του μεταναστευτικού κύματος. Mετά τη δολοφονία του Ναέλ και την ένταση αισθάνεται δικαιωμένος. Πολλοί αναλυτές προβλέπουν μια δυναμική επιστροφή του στον πολιτικό στίβο, αφότου πέρυσι τερμάτισε τέταρτος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μεταξύ του «μαλθακού» Μακρόν, που άφησε τη Γαλλία να καεί, του λαϊκιστή ηγέτη των Ρεπουμπλικανών, Ερίκ Σιοτί, και του σκληρού Ζεμούρ, η Λεπέν κερδίζει έδαφος ως «ήρεμη δύναμη», που αντιμετωπίζει την κρίση με πυγμή αλλά και ψυχραιμία. «Ακόμη όμως και αν δεν το λέει ανοιχτά η Λεπέν, όλοι ξέρουν ότι σύμφωνα με το κόμμα της, η μετανάστευση φταίει για την εγκληματικότητα στη Γαλλία. Οταν άλλοι πολιτικοί όπως ο Σιοτί λένε παρόμοια πράγματα, τότε αυτό βοηθάει τον Εθνικό Συναγερμό, επειδή οι ψηφοφόροι προτιμούν το πρωτότυπο από το αντίγραφο», εξήγησε στην Deutsche Welle ο κοινωνιολόγος Σιλβέν Κρεπόν, απόφοιτος της Ναντέρ, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Francois Rabelais de Tours. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις η Λεπέν εμφανίζεται να επικρατεί άνετα του Μακρόν σε περίπτωση που γίνονταν σήμερα εκλογές.